InfoHub Logo

سالاۋاتتى ءومىر سالتى - بۇل دۇرىس تاماقتانۋ، دەنە شىنىقتىرۋ، مورالدىق جانە جامان ادەتتەردەن باس تارتۋ ارقىلى دەنساۋلىقتى جاقسارتۋعا جانە ساقتاۋعا باعىتتالعان ادام ءومىرىنىڭ تۇجىرىمداماسى.  ءبىزدىڭ ءارقايسىمىز وسى ۇعىممەن بەتپە-بەت كەلەمىز.  قازىرگى ۋاقىتتا ءسىز ونىڭ قاراپايىم ەرەجەلەرىن ساقتاي وتىرىپ جاقسى ناتيجەلەرگە قول جەتكىزە الاسىز: دەنساۋلىقتى جاقسارتۋ جانە سىرتقى كەلبەتتى جاقسارتۋ.

سونىمەن، سالاۋاتتى ءومىر سالتىنا نە كىرەدى؟  ەڭ الدىمەن، بۇل الكوگولدەن، تەمەكىدەن جانە ەسىرتكىدەن باس تارتۋ.  بۇل فاكتورلار ادام اعزاسىنا كەرى اسەر ەتەدى.  مۇنى ءبارى جاقسى بىلەدى، ءبىراق، وكىنىشكە وراي، ولاردىڭ سالدارى تۋرالى ءبارى بىردەي بىلە بەرمەيدى.

 - الكوگولدى تەرىس پايدالانۋ - ءبىزدىڭ ەلىمىزدىڭ وزەكتى ماسەلەلەرىنىڭ ءبىرى.  الكوگولدى ىشىمدىكتەردىڭ كەڭىنەن ساتىلۋى مەن جارنامالانۋى، الەۋمەتتىك، ەكونوميكالىق جانە پسيحولوگيالىق شيەلەنىستەر، بوس ۋاقىتتى جانە دەمالىستى ۇيىمداستىرۋدىڭ بولماۋى حالىقتىڭ، ونىڭ ىشىندە جاستاردىڭ الكوگوليزاسياسىنا ىقپال ەتەدى.

الكوگول ءومىرى سالاۋاتتى ءومىر سالتىنىڭ انتيپودى رەتىندە مەزگىلسىز ولىمگە اكەلەتىن ماڭىزدى فاكتورلاردىڭ ءبىرى بولىپ تابىلادى.  الكوگوليزم - ادامدى ىشتەن «جوياتىن»، قوعامعا وراسان زور زيان كەلتىرەتىن وراسان زور الەۋمەتتىك زۇلىمدىق.  «ۇلتتىق اپات»، «ۇلتتىڭ ۇجىمدىق ءسۋيسيدى»، «ادامزات اپاتىنا اپارار جول» - كوپتەگەن ەلدەردىڭ عالىمدارى مەن قوعامى الكوگولدىك ىشىمدىكتەردى اسىرا پايدالانۋدى وسىلاي باعالايدى.

الكوگوليزم اۋرۋ ما، الدە ازعىندىق پا؟  جۇيەلى ينتوكسيكاسيانىڭ باستالۋى - ەركەلىك، مادەنيەتتىڭ جەتىسپەۋشىلىگى جانە ەرىك-جىگەردىڭ بولماۋى، ال الكوگولگە پسيحيكالىق تاۋەلدىلىك كەزەڭى اۋرۋدى باستايدى.

- ءجيى كەزدەسەتىن زياندى ادەتتەردىڭ ءبىرى - تەمەكى شەگۋ.

ادام اعزاسىندا تەمەكى ءتۇتىنى مەن ونىڭ قۇرامداس بولىكتەرىنە كەرى اسەرىن تيگىزبەيتىن بىردە-بىر ورگان نەمەسە جۇيە جوق.

تەمەكى شەگۋشىنىڭ ورتالىق جۇيكە جۇيەسى نيكوتيننىڭ ىنتالاندىرۋشى اسەرىنە بايلانىستى تۇراقتى كۇيزەلىستە بولادى.  ءبىراق سونىمەن بىرگە وعان قان از تۇسەدى (مي تامىرلارىنىڭ سپازمىنا بايلانىستى)، ال ونداعى ميدىڭ بەلسەندى جۇمىسىن قامتاماسىز ەتۋ ءۇشىن قاجەتتى وتتەگىنىڭ مولشەرى ازايادى.  ءبىراق ميعا بەرىلەتىن وتتەگىنى دە مي جاسۋشالارى قيىندىقپەن پايدالانادى، سوندىقتان تەمەكى شەگۋشىنىڭ اقىل-وي قابىلەتى تومەندەيدى، ەستە ساقتاۋ قابىلەتى السىرەيدى جانە ەرىك قاسيەتتەرى زارداپ شەگەدى.  سونىمەن قاتار، ول قاتتى اشۋلانشاقتىقتى سەزىنەدى، ۇيىقتاي الماي قينالادى جانە ءجيى باس اۋىرادى.

- ناشاقورلىق - بۇل ەسىرتكىنى ەسىرتكىگە، ياعني ماس ەتەتىن اسەرگە جەتۋ ءۇشىن قولدانعان كەزدەگى، ناشاقورلىقتىڭ ءبىر كورىنىسى.

ناشاقورلىقتىڭ الكوگوليزممەن جانە تەمەكى شەگۋمەن سالىستىرعاندا ەرەكشەلىكتەرى:

جاستار ءجيى زارداپ شەگەدى، سوندىقتان مەديسينالىق جانە الەۋمەتتىك سالدارى ايقىنىراق بولادى، اسىرەسە ورتاشا ءومىر ءسۇرۋ ۇزاقتىعى قىسقارادى؛

ناشاقورلىق الدەقايدا تەز داميدى؛

ايتۆ-ينفەكسياسى، ۆ جانە س ۆيرۋستى گەپاتيتتەرى سياقتى اۋرۋلاردىڭ ءقاۋپى كۇرت ارتادى؛

تۇلعانىڭ دەگراداسياسى قىسقا مەرزىمدە داميدى؛

دەنساۋلىققا اسەرى نەعۇرلىم اۋىر جانە قايتىمسىز؛

توقتاتۋ سيمپتومدارى («الىپ تاستاۋ») نەعۇرلىم اۋىر.

 سالاۋاتتى ءومىر سالتىنىڭ كومپونەنتتەرى:

 -سپورت؛  فيزيكالىق بەلسەندىلىك.

تاڭەرتەڭگىلىك جاتتىعۋ - بۇل مىندەتتى فيزيكالىق جاتتىعۋ.  بۇل دەنەگە ۇيقى كۇيىنەن سەرگەك بولۋعا كومەكتەسەدى، زات الماسۋدى جاقسارتادى جانە يممۋندىق جۇيەنى نىعايتادى.  ادام سىرتقى فيزيكالىق جانە پسيحيكالىق ىنتالاندىرۋلارعا ادەكۆاتتى جاۋاپ قايتارا الادى.  ناتيجەسىندە ءبىز از سترەسستى سەزىنەمىز، جاقسى كورىنەمىز جانە جاعىمدى ويلايمىز.

سپورتتىق جاتتىعۋلار اعزاعا جاعىمدى اسەر ەتەدى:

+ دەنساۋلىق جاعدايى وتە جاقسى

تۇراقتى سپورتتىق ءىس-شارالار بۇلشىقەت تونۋسىن قامتاماسىز ەتەدى، توزىمدىلىك پەن كۇش-جىگەردى ارتتىرادى، سونىمەن قاتار يممۋنيتەتتىڭ وسۋىنە جانە تىرەك-قيمىل اپپاراتى مەن جۇرەك-قانتامىر جۇيەسىنىڭ ۇيلەسىمدى جۇمىسىنا ىقپال ەتەدى.

سپورتتىڭ ارقاسىندا ءسىزدىڭ فيگۋراڭىز ارتىق فۋنت پەن سەمىزدىككە ءقاۋىپ توندىرمەيدى.

 + ءتارتىپ

سپورتپەن شۇعىلدانۋ ادامدى ءتارتىپتى ەتەدى، جاۋاپكەرشىلىكتى ارتتىرادى جانە ومىرلىك پوزيسيانىڭ بەلسەندى بولۋىنا ىقپال ەتەدى.

- دۇرىس تاماقتانۋ.

تەڭدەستىرىلگەن تاماقتانۋ يممۋندىق جۇيەنى نىعايتادى، مەتابوليزمدى قالىپقا كەلتىرەدى، ەستە ساقتاۋ قابىلەتىن جانە سىرتقى ءتۇرىن جاقسارتادى.  ول پايدالى تاعامعا نەگىزدەلۋى كەرەك.  كوپتەگەن ادامدار ناتيجەگە جەتۋ ءۇشىن دۇرىس تاماقتانا باستايدى، ءبىراق، وكىنىشكە وراي، ولار بۇل پروسەستى ءومىر سالتىنا اينالدىرمايدى.  بۇل ءجيى كەزدەسەتىن قاتەلىك.  ەگەر ءسىز ومىردە دۇرىس تاماقتانباساڭىز، وندا ءسىزدىڭ بارلىق ناتيجەلەرىڭىز تەز بۋلانۋى مۇمكىن.

 - قاتايۋ.

قاتتىلىق جۇيكە جۇيەسىن نىعايتادى، قان قىسىمىن، زات الماسۋىن قالىپقا كەلتىرەدى، جۇرەك پەن قان تامىرلارىنا جاقسى اسەر ەتەدى.  ونىڭ نەگىزگى پروفيلاكتيكالىق قۇندىلىعى اۋرۋدى ەمدەمەيتىندىگىندە، ءبىراق ونىڭ پايدا بولۋىنا جول بەرمەيتىندىگىندە.  ونىڭ ۇستىنە، بۇل كەز-كەلگەن ساۋ ادامعا، ونىڭ جاسىنا جانە فيزيكالىق دامۋ دارەجەسىنە قاراماستان جارامدى.

- ساۋ ۇيقى.

قاتتى ۇيقى - دەنساۋلىقتى ساقتاۋدىڭ، يممۋندىق جۇيەنى نىعايتۋدىڭ جانە كوپتەگەن اۋرۋلاردىڭ الدىن الۋدىڭ ەڭ جاقسى تاسىلدەرىنىڭ ءبىرى.  7-8 ساعات ۇيىقتايتىن ادامدار مىندەتتى تۇردە دۇرىس ارەكەت جاسايدى، ءبىراق ءبارى بىردەي ۇيىقتاي المايدى.  ۇيقىنىڭ جەتىسپەۋى بۇكىل دەنەگە قاتتى سترەسس تۋعىزادى، ونىڭ سالدارى اۋىر بولۋى مۇمكىن.  بۇل جۇرەك سوعۋ جىلدامدىعىنىڭ جوعارىلاۋى، قىسىمنىڭ جوعارىلاۋى، تابەتتىڭ تومەندەۋى، اسقازاننىڭ بۇزىلۋى، بولىپ جاتقان وقيعالارعا ۇتىمدى جانە دۇرىس جاۋاپ بەرۋ قابىلەتىن جوعالتۋ.

ۇيقىنىڭ ۇنەمى بولماۋىمەن دەنەنىڭ قورعانىس فۋنكسيالارى السىرەيدى.  ناتيجەسىندە سىرتقى فاكتورلارعا جاۋاپ باياۋلايدى، ونىمدىلىك تومەندەيدى، ادام سۋىققا جانە ۆيرۋستارعا بەيىم بولادى.  از نەمەسە ناشار ۇيىقتايتىن ادامدار ءجيى گاستريت، اسقازان جاراسى جانە گيپەرتونيامەن اۋىرادى.

 - جامان ادەتتەردەن باس تارتۋ.

 زياندى ادەتتەرگە مىنالار جاتادى:

 • تەمەكى شەگۋ؛

 • الكوگوليزم؛

 • قۇمار ويىندارعا تاۋەلدىلىك؛

 • ناشاقورلىق؛

 • شامادان تىس تاماقتانۋ؛

 • ساتىپ الۋ مانياسى (شوپوليزم)؛

 • ينتەرنەتكە تاۋەلدىلىك؛

 • تەلەديدارعا تاۋەلدىلىك؛

 • تىرناقتى تىستەۋ ءتاسىلى؛

 • بۋىنداردى باسۋ؛

 • رينوتيللەكومانيا، نەمەسە مۇرىن جيناۋ؛

 • زاتتاردى جازۋ كەزىندە كەمىرەتىن ادەت؛

 • Technomania؛

 • پارازيت سوزدەردى تەرىس پايدالانۋ؛

 • ۇياتسىز سوزدەر؛

 • تەرىس ويلاۋ.

ولاردى تاستاي وتىرىپ، ءبىز ءوز ءومىرىمىزدى ەداۋىر جاقسارتا الامىز، دۇنيەتانىمىمىز بەن ويلاۋىمىزدى وزگەرتە الامىز.

وسى قاراپايىم ەرەجەلەر - سالاۋاتتى ءومىر سالتىنىڭ نەگىزى.  ەگەر ادام دەنى ساۋ، كۇش-قۋاتقا تولى بولسا، وعان تولىق، باقىتتى ءومىردىڭ ەسىگى اشىق.  ول ساياحاتتاي الادى، ەكسترەمالدى سپورتپەن شۇعىلدانا الادى، ءوزىن جاڭا نارسەمەن جانە شەكتەۋسىز بايقاپ كورەدى.

ەگەر ءسىز ساۋ جانە تابىستى بولعىڭىز كەلسە - سالاۋاتتى ءومىر سالتىن ۇستانىڭىز !!!

ماكالا اۆتورلارى: ماحمۋد البينا، ابديگالي ارۋجان، كاجيگالييەۆا بالجان، عاني قىزى ارۋجان

---