InfoHub Logo

«ن.تورەقۇلوۆ اتىنداعى №13 جوم» كمم-نىڭ
بيولوگيا ءپانى ءمۇعالىمى، ساپار اتانىڭ جيەن نەمەرەسى
مىرزالييەۆا گۇلنارا سۇلتان قىزى

ءومىر وتكەلىندە ونەگەلى ىزگىلىك جولىن سالا بىلگەن شىرشىقبايەۆ ساپار قۇلمانبەت ۇلى 1903 جىلى وڭتۇستىك قازاقستان وبلىسى قىزىلقۇم اۋدانى، قىزىلقۇم سوۆحوزىنا قاراستى اسىقاتا اۋىلىندا شارۋا وتباسىندا دۇنيەگە كەلگەن. العاشقى حاتتى قازاق، ورىس، اراب تىلدەرىندە تانىدى.

ساپار اتا اكەسى قۇلمانبەتتىڭ ەرتە قايتىس بولۋىنا بايلانىستى ەرتە ەسەيدى. ەسەيە كەلە ءوزىن ءار ءتۇرلى قارا جۇمىسقا سالدى. جاس كەزىنەن ديحانشىلىقپەن جانە مال شارۋاشىلىعىمەن اينالىستى.

ءبىلىم الۋ مەن كاسىپ مەڭگەرۋدى ارمان ەتتى. ەڭبەكشىل جاس ءوزى قاتارلى بالالارمەن بىرگە، تاشكەنت قالاسىنداعى ورمان شارۋاشىلىعى  ەحنيكۋمىنا وقۋعا ءتۇستى. ءبىلىم الىپ، كاسىپ مەڭگەرگەن جاس مامان ەلگە كەلىپ، ورمان شارۋاشىلىعىندا جەتەكشى مامان بولىپ ەڭبەك ەتتى. جۇمىس بارىسىندا بەلسەندى ارەكەتتەرىمەن، ۇيىمداستىرۋ قابىلەتىمەن كوزگە تۇسكەن ساپار  قۇلمانبەتۇلىنا سول كەزدەگى كولحوز باسشىلارى قىزمەتىن ورلەتىپ، ورمان شارۋاشىلىعىن باسقارۋ جۇمىستارىن جۇكتەدى. ەڭبەكقور ازامات ساپار قۇلمانبەت ۇلى ءومىر اعىسىمەن ارپالىسىپ ءجۇرىپ، ءمىنتاي قىزى زىليحا انامىزبەن وتباسىن قۇردى.

1964 جىلى سىرداريا وبلىسى، كيروۆ اۋدانىنا قاراستى «ارناساي» قاراكول قوي سوۆحوزىنىڭ ىرگەتاسىن قالاۋدا سوۆحوزدىڭ قۇرىلۋىنا كوپ ەڭبەك ەتىپ، ءوز ۇلەسىن قوسقان ازامات. ەرەن ەڭبەگى ءۇشىن كوپتەگەن ماداقتاما، العىس حات، مەدالدارمەن ماراپاتتالعان. جاستايىنان ەڭبەكپەن شىڭدالعان ساپار اتا يمان ءجۇزدى جان ەدى. ەڭبەكپەن قوسا قايناپ جۇرسە دە، بەس ۋاقىت نامازىن ۇمىتقان ەمەس. بالالاردى ەمدەيتىن دە قابىلەتى بار ەدى. ەلىم دەپ ءوز ەڭبەگىن اياماعان ارداقتى  ساپار اتامىز 1972 جىلى 69 جاسىندا دۇنيەدەن ءوتتى.

ساپار اتا زىليحا اپامەن جانۇياسىندا 4 ۇل، 3 قىز تاربيەلەدى. بارلىعى جوعارى ءبىلىمدى. اكەسىنىڭ ەڭبەكقورلىعى مەن ىسكەرلىگىنەن ونەگە العان ۇل-قىزدارى ءار ءتۇرلى سالادا قىزمەتتەر اتقارىپ، اكە ەسىمىن ۇلىقتاي ءتۇستى. ۇلكەن ۇلى ەرۋباي ساپار ۇلى ءتۇرلى سالادا قىزمەت اتقارىپ، ەرەن ەڭبەگىنىڭ ارقاسىندا ەلگە، حالىققا، تانىلىپ  ەل اعاسىنا اينالدى. ەكىنشى ۇلى ورازبەك ماقتا زاۆودىنىڭ باس ينجەنەرى، ديرەكتوردىڭ ورىنباسارى جانە اكىمشىلىك سالاسىندا قىزمەتتەر اتقاردى. ءۇشىنشى ۇلى ورازالى كيروۆ اۋدانى 30 جىلدىق سوۆحوزىندا باس ينجەنەرى قىزمەتىن اتقاردى. كەنجە ۇلى باراتبەك ساپار ۇلى پروگرەسس سوۆحوزىنىڭ باس ەكونوميسى، كيروۆ اۋدانى اۋىل شارۋاشىلىق باسقارماسىنىڭ باس ەكونوميسى قىزمەتتەرىن اتقاردى. بۇگىنگى تاڭدا جەكە كاسىپكەرلىكپەن اينالىسۋدا.

قازىرگى تاڭدا ساپار اتانىڭ جانۇيالىق التىن شاڭىراعىندا ءتورت ۇل، ءۇش قىزدان  38 نەمەرە، 56 شوبەرە تاربيەلەنىپ، ۇلكەن جانۇياعا اينالىپ، نەمەرە شوبەرەلەرى ەلىمىزدىڭ ءتۇرلى سالالارىندا ابىرويلى ۇلكەن قىزمەتتەر اتقارۋدا.  

ادام ۇرپاعىمەن ماڭگى جاسايدى

ادام ۇرپاعىمەن ماڭگى جاسايدى دەيدى عوي دانا حالقىمىز. ءيا، راسىندا دا مەن بۇل دانا ءسوزدى ەرەكشە قۋانىشقا تولى كوڭىل-كۇيمەن ايتقىم كەلەدى.

مارقۇم ناعاشى اتامىز، ورمان شارۋاشىلىعىنىڭ مايتالمانى، ۇلگىلى اكە، اۋدانىمىزدىڭ بەلگىلى ازاماتى اتانعان شىرشىقبايەۆ ساپار قۇلمامبەت ۇلىنىڭ 116 جىلدىعىنا وراي، ارتىندا قالعان ۇرپاقتارى ۇلكەن يگى ءىس اتقاردى. ءساۋىر ايىنىڭ 26 جۇلدىزىندا تۇركىستان وبلىسى، جەتىساي اۋدانى، اسىقاتا كەنتىندە ورنالاسقان «ن.تورەقۇلوۆ اتىنداعى №13 جوم» كمم-نىڭ ءوزىن-وزى تانۋ ءپانى كابينەتىنە رۋحاني جاڭعىرۋ اياسىندا شىرشىقبايەۆ ساپار قۇلمامبەت ۇلىنىڭ ەسىمى بەرىلىپ، كابينەتتىڭ اشىلۋ سالتاناتى ءوتتى. ارينە، بۇل يگىلىكتى ءىس ءومىر وتكەلىندە ءوزىنىڭ ونەگەلى ىزگىلىك جولىن سالا بىلگەن ساپار اتانىڭ ەلىنە سىڭىرگەن ەرەن ەڭبەگىنىڭ ەلەنگەندىگى دەپ بىلەمىز.

كابينەتتىڭ اشىلۋ سالتاناتىنا اۋداندىق ءبىلىم بولىمىنەن، اۋداننىڭ قۇرمەتتى ازاماتتارى، اۋىل اقساقالدارى، ساپار اتادان تاراعان ۇرپاقتارى مەن قوناقتار قاتىستى. مەكتەبىمىزدىڭ جاس ونەرپازدارى كەلگەن قوناقتارعا ءان مەن بيدەن شاشۋ شاشىپ، مەكتەپتىڭ ءانۇرانىن ناقىشىنا كەلتىرە ورىنداسا، ءوزىن-وزى تانۋ ءپانى ءمۇعالىمى گاۋحار مىرزالييەۆانىڭ باستاماسىمەن  6 «ا» سىنىپ وقۋشىلارى «جالپى ادامزاتتىق قۇندىلىقتار الەمى» تاقىرىبىندا ساحنالىق كورىنىس كورسەتىپ، «بەس قۇندىلىق» ءانىن جۇرەكتەرگە جەتكىزە وتىرىپ شىرقادى.

وسى سالتاناتتى جيىنعا كەلگەن قوناقتار، اۋىل اقساقالدارى، ۇلدارى مەن قىزدارى، نەمەرەلەرى ساپار اتانىڭ ەڭبەكتەرىن، جاقسىلىقتارىن ەسكە الىپ، ەستەلىكتەرىمەن ءبولىستى.

يا، قانشاما جاقسى ءسوز، نەشە ءتۇرلى ەستەلىك سوزدەر ايتىلدى.

ساپار اتانىڭ ەكىنشى ۇلى شىرشىقبايەۆ ورازبەك اتا–اناسىنا دەگەن ساعىنىشىن ەسكە الىپ، ەرەكشە تەبىرەنىسپەن جەتكىزگەندە كوزىنە جاس الماعان ادام قالمادى. راس، اتا–انا ءقادىرى مەن قاسيەتىن، ەرەن ەڭبەگىن ەرەكشە ەسكە الاتىن جان- ءوز پەرزەنتى. ۇلىنىڭ ءسوزى – وسىنىڭ ايعاعى، پەرزەنتتىك شىنايى سەزىمى.

جان دۇنيەنى تەربەتكەن اكە ەستەلىگىن، اكە مەيىرىمىن سوزبەن ورنەكتەۋ - بۇل ادال پەرزەنتتەردىڭ جۇرەك جاردىلىعى.

 كابينەتتىڭ سالتاناتتى اشىلۋ ءراسىمىن جەتىساي اۋدانىنىڭ قۇرمەتتى ازاماتتارى، ءبىلىم سالاسىندا بىرنەشە جىل ەڭبەك ەتكەن، مەكتەپ ديرەكتورى قىزمەتىن اتقارعان جولدىبايەۆ سەيدىكەرىم اعا مەن اسىقاتا اۋرۋحاناسىنىڭ بىلىكتى تراۆماتولوگ دارىگەرى، اقىن، جازۋشى سابىرحانوۆ اعمان اعالارىمىز جاساپ، وزدەرىنىڭ اق باتالارىن بەردى. وسىناۋ زاماناۋي، كەرەمەت ۇلگىدە جابدىقتالعان كابينەتتىڭ اشىلۋىنا دەمەۋشىلىك جاساعان ازامات، اسىقاتا كەنتىنىڭ تۇرعىنى، جەكە كاسىپكەر، ساپار اتانىڭ كەنجە ۇلى  شىرشىقبايەۆ باراتبەك ساپار ۇلى قازاقى  داستۇرگە ساي، اعالارىمىزدىڭ يىعىنا شاپان جاۋىپ، كابينەتتىڭ كىلتىن مەكتەپ ديرەكتورى تۋزەلبايەۆا گۋلميرا مۇساقىزىنا تابىستادى. مەكتەپ ديرەكتورى گۋلميرا مۇسا قىزى شىرشىقبايەۆ باراتبەك ساپارۇلىنا جانە جۇبايى، مەكتەبىمىزدىڭ ۇلاعاتتى ۇستازى، ەڭبەك ءپانىنىڭ ءمۇعالىمى اقىلبەكوۆا گۇلميرا قوزىباعارقىزىنا ءوزىنىڭ ىزگى نيەتىن بىلدىرە وتىرىپ، ءوزىن-وزى تانۋ بىرلەستىگىنىڭ ادىستەمەلىك بىرلەستىك جەتەكشىسى، كابينەت مەڭگەرۋشىسى، ءارى ساپار اتانىڭ جيەن نەمەرەسى مىرزالييەۆا گاۋحار سۇلتانقىزىنا وسى كابينەتتە وقۋشىلاردىڭ رۋحاني بايلىعىن ودان ءارى كەڭەيتە بەرۋىن ءسوز ەتە وتىرىپ، كىلتىن تاپسىردى.

مەكتەپ ديرەكتورى گۋلميرا مۇسا قىزى وسى مەكتەپتە  ءوزىنىڭ تارتىپتىلىگىمەن، بىلىمدىلىگىمەن ەرەكشە كوزگە تۇسكەن ساپار ازامات باراتبەك ۇلىنىڭ 2014 جىلى ۇبت-دان جوعارى بالل جيناپ، وڭتۇستىك قازاقستان فارماسيەۆتيكالىق اكادەمياسىنىڭ گرانت يەگەرى بولىپ، 2018 جىلى ۇزدىك اياقتاعانى- اتاسىنان بەرىلگەن قاسيەت ەكەنىن، «تاربيە- تال بەسىكتەن باستالادى»  دەگەن  ۇلى ءسوزدىڭ دالەلى ەكەنىن ماقتانىشپەن ايتىپ ءوتتى.        

كابينەتتىڭ اشىلۋ سالتاناتىنان سوڭ، اس بەرىلىپ، بارشا دۇنيەدەن وتكەن جاندارعا قۇران باعىشتالدى.

ءيا، ساپار اتا ۇرپاقتارى اكەنىڭ ونەگەلى ءومىرىن ۇلگى ەتە ءجۇرىپ، ىزگىلىك سوقپاعىن جالعاپ كەلە جاتىر. اكە ەسىمىن ۇلىقتادى دەگەن وسى ەمەس پە؟

ءسوز سوڭىندا مەن جيەن نەمەرەسى رەتىندە  ناعاشى اتامىزدىڭ 1903 جىلى دۇنيەگە كەلىپ،  سوناۋ قيىن كەزەڭنىڭ وزىندە ءۇش ءتىلدى، اراب، ورىس، قازاق تىلدەرىن جەتىك مەڭگەرگەن وتە ساۋاتتى كىسى بولعانىن ماقتانىشپەن ايتا وتىرىپ، ءبىزدىڭ دە ءاربىر شاكىرتىمىز وسىنداي كەرەمەت سىنىپتا ءبىلىم الا وتىرىپ، ساپار اتالارى سەكىلدى، ءيمانجۇزدى، ساۋاتتى، كورەگەندى، ءبىلىمدى بولىپ، ءوزىن-وزى تانۋ ءپانى ارقىلى، ماڭگىلىك ەلدىڭ بولاشاعىنا قادامدارىن نىق سەنىپ باساتىن تۇلعا بولىپ قالىپتاسا بەرسىن دەگىم كەلەدى.  

---