سارايشىق - قازاق دالاسىنداعى كونە تاريحي ورىن
سارايشىق قاشان سالىندى ؟ ول قالادا كىمدەر تۇردى ؟ ءقازىر قايدا ؟ ارينە، قازىرگى ۇرپاق تاريحقا تەرەڭدەگەن سايىن الدىمەن وسىنداي سۇراقتار ورالىپ، جاۋاپتار ىزدەيتىنى بەلگىلى . مۇمكىندىگىم كەلگەنشە وسى سۇراقتارعا تالداۋ جاساۋدى ماقسات ەتتىم . وكىنىشكە وراي اتالعان قالانىڭ ءدال قاي جىلدارى سالىنعاندىعى جونىندە قالا تاريحىن زەرتتەگەن عالىمدار اراسىندا ءالى كۇنگە دەيىن تياناقتى دەرەك جوق . بارى ارابتىڭ بەلگىلى ساياحاتشى جيھانكەزى يبن - باتۋتانىڭ 1334ج سارايشىقتا بولعاندىعى، سوندا اتالعان قالانىڭ شىعىس جانە باتىسىن جالعاستىراتىن كەرۋەن جولى بويىنداعى ءىرى ساۋدا تاسىمالداۋ،وتكىزۋ ءدىني ورتالىق ەكەندىگى جانە وسى قالا ىرگەسىندەگى ۇلىسۋ وزەنىندە باعداتتاعىداي ۇلكەن جۇزبەلى كوپىردىڭ بار ەكەندىگى ايتىلادى . بۇل دەرەك ونىڭ « دەشتى قىپشاق بويىنشا ساياحات اتتى» ەڭبەگىندە « كىشى ساراي قالاسىنا كەلىپ جەتتىك . بۇل ۇلىسۋ » دەپ اتالاتىن تەرەڭ دە، اعىسى قاتتى ۇلكەن وزەننىڭ بويىندا سالىنعان ەكەن . دۇنيە جۇزىندەگى باعداتتان كەيىنگى جۇزبەلى كوپىر دە وسىندا ورنالاسقان . بىزگە بۇدان بىلايعى شىعىسقا ساپارىمىزدى تۇيەگە ءمىنىپ جالعاستىرۋىمىزعا تۋرا كەلەدى -دەيدى . مۇنان باسقا قولعا ۇستاعان دەرەك تە،العا تارتار قۇجاتتا جوققا ءتان . وسى سەبەپتەن دە عالىمدار اراسىندا اتالعان قالانىڭ ىرگە تەبۋى جونىندە جورامالدار عانا بار . اڭىزعا تولى - سارايشىق XIII – XVI عاسىرلاردا باتىس پەن شىعىستى بايلانىستىرعان ۇلى جىبەك جولىنىڭ بويىنداعى ماڭىزدى بەكەتتىن ءبىرى. حان ورداسى بولعان ورتاعاسىرلىق كالا. اكادەميك ءا. مارعۇلاننىن پىكىرىنشە، سارايشىك كەزىندە دۇنيەگە اتى ايگىلى بولعان التىن وردا سالىنعان. التىن وردانىڭ ومىرگە كەلۋى XIII-XV عاسىرلاردا بۇل كەرۋەن جولىنىڭ سولتۋستىك كاسپيي تارماعىنىڭ جانداۋىنا، سەيتىپ بۇل باعىتتاعى كالالار مەن ەلدى مەكەندەردىن تەز دامۋىنا، سولاردىڭ بىرى-سارايشىكتىڭ دا گۇلدنەنۋى نە تىكەلەي اسەر ەتتى. اتالعان كەزەندە سارايشىكتا جىبەك جولىنىڭ بىرنەشە تارماقتارى توعىستى: قىتايدان جىبەك ارتكان كەرۋەن جولدىڭ تىكە باتىسكا شىعار تارماعىمەن الاكول، دۇڭگەنە، وتىرار ارقىلى سىر بويىن جاعالاپ سارايشىككا كەلسە،جولدىڭ قىتايدان شىعاتىن كەلەسى ءبىر تارماعى پاكىستان، ءۇندى، ەلدەرىن ارالاپ، ۇرگەنشى اركىلى سارايشىكقا.وتىز جىلعا تاياۋ التىن وردانى باسقارعان باتۋ قايتىس بولىپ، ءىنىسى بەركە تاققا وتىردى. مىسر ەلىنە كۇل رەتىندە ساتىلىپ بارىپ، سول ەلدىڭ حان تاعىنا كوتەرىلەتىن قىپشاق ۇلانى بەيبارىستىڭ بەركە كايىن اتاسى ەكەندىگى وكىرمانعا بەلگىلى. سارايشىق التىن وردانىڭ رۋحاني استاناسىنا اينالدى. سارايشىكتاعى اككۋ كولى، التىن قايىق،كومىلگەن مول قازىنا تۋرالى حالىق اۋزىندا اڭىزدار كوپ ايتىلادى.
توقانوۆا اياۋجان
You Might Also Like
-
“جۇلدىز” جۋرنالىنىڭ 2021 جىلعى قاڭتار ايىنداعى 1 نومىرىندە رامازان تىلەۋحاننىڭ “جاقسىدان-شاراپات” دەگەن اڭگىمەسىن وقىدىم. وندا ناعاشى اتاسى كادىركەي ءسادۋاقاس ۇلى مەن ساكەن سە...
-
ماسس-مەديا جانە بۇقارالىق كوممۋنيكاسيا سالاسىنىڭ قولدانىس اياسى كۇن وتكەن سايىن قاناتىن جايىپ، دامىپ كەلەدى. بۇگىنگى تاڭدا كەز كەلگەن سالادا ونىڭ ارالاسپايتىن نە قولدانىلمايتىن سالاسى جوق.
