InfoHub Logo

ساسىق مەڭدۋانا (دۋرمان وبىكنوۆەننىي، Datura stramonium L.) — ءبىر جىلدىق، ءشوپ تەكتەس وسىمدىك. بيىكتىگى 1 مەتردەن اسادى. ساباعىنىڭ سىرتى تەگىس، ءىشى قۋىس، تىك وسەدى. جاپىراقتارىنىڭ ۇشتارى ءسۋيىر، سالالى، ءىرى، شەتتەرىندە ويىقتارى بار، ساعاقتارى ۇزىن، ۇستىڭگى جاعى قويۋ جاسىل، تومەنگى بۇتاقتى جەرىندە ولار جالعىز-جالعىزدان ورنالاسقان. گۇل ءتاجى ۇزىن تۇتىكشە تارىزدەنىپ، گۇل توستاعانشاسىنان اسىپ تۇرادى. ۇرىعى — ۇزىندىعى 3-4 سانتيمەترلىك سىرتى تىكەندى، جۇمىرتقا ءتارىزدى قاۋاشاق. پىسكەن كەزدە ىشىنەن 500-گە جۋىق ۇلكەن قارا دانەكتەرى توگىلەدى. وسىمدىكتىڭ باس اينالدىراتىنداي جاعىمسىز ءيىسى بار.

شىلدە-تامىز ايلارىندا گۇلدەگەن كەزىندە جاپىراقتارىن جيناپ الىپ كەپتىرەدى. قۇرامىندا گيوسيامين، سكوپولامين، اتروپين بار. وسىمدىكتىڭ جاپىراعىنان جاسالعان دارىلەر جوعارعى نەرۆ جۇيەلەرىن تىنىشتاندىرادى، برونحتاردى كەڭەيتەدى، دەنەدەگى بەزدەردىڭ ءسول ءبولۋىن ازايتادى. ساسىق مەڭدۋانانى كوبىنەسە برونح دەمىكپەسىن ەمدەۋ ءۇشىن پايدالانادى.

حالىق مەديسيناسىندا ساسىق مەڭدۋانانى نيەۆرالگيانى، اياق-قولدىڭ تىرىسۋىن، حورەيانى، قويانشىقتى، توقتاۋسىز ىقىلىق اتۋدى ەمدەۋ ءۇشىن قولدانادى. تىك ىشەك اينالىپ شىعىپ كەتكەندە بۇلاۋ جاساپ وتىرادى. ىشەك قاتتى ءتۇيىلىپ اۋىرعاندا جانە ريەۆماتيزم اۋرۋىنا دا قارسى پايدالانادى.

ءدارىنى دايىنداۋ جانە قولدانۋ ءتاسىلى

وسىمدىك جاپىراعىنىڭ ۇنتاقتالعان 20 گرامىن 1 ستاكان قايناپ تۇرعان سۋعا سالىپ 20 مينۋت تۇندىرادى دا، مۇرىن ارقىلى 20 مينۋت دەم الادى. بۇلاۋ جاساۋ ءۇشىن ونىڭ 20 گرامىن ءبىر شەلەك سۋعا سالىپ، ۆانناداعى سۋعا قوسىپ پايدالانۋعا بولادى. ءسپيرتتى تۇنبا: 20 گرامم ۇنتاق تالعان جاپىراقتى 100 مل سپيرتكە سالىپ 8-10 كۇن تۇندىرادى دا، ءشوبىن ءسۇزىپ تاستاپ، تۇنبانىڭ 2 تامشىسىن 2 قاسىق سۋعا تامىزىپ كۇنىنە 4-5 رەت ىشەدى. كەيدە كوپشىلىك اراسىندا ءوزىن-وزى ەمدەيمىن دەپ ءجۇرىپ ۋلاناتىندار دا كەزدەسەدى. ۋلانعان ادامنىن بەتى قىزارادى، كوز قاراشىعى ۇلكەيەدى. كىسى تىپىشسىزدانادى، تۇسىنىكسىز الدە نەلەردى ايتىپ سويلەيدى، كوزىنە ءار ءتۇرلى نارسەلەر كورىنگەندەي بولادى، بىرتە-بىرتە ەسىنەن ايرىلادى. ەمدەلگەن جاعدايدا جوعارىدا ايتىلعان بەلگىلەردىن ءبارى بىر-ەكى كۇيدە جوق بولادى، ءبىراق كوزدىڭ قاراشىعى ءبىر اپتاعا دەيىن ۇلكەيىپ جۇرەدى. كىسى بۇل كەزدە جاقىنداعى زاتتاردى كورە المايدى. مىنە، وسى جاعدايلارعا بايلانىستى ساسىق مەڭدۋانادان جاسالعان دارىلەردى تەك دارىگەردىڭ قاتاڭ باقىلاۋىمەن عانا پايدالانعان دۇرىس.

---