سەيتجان وماروۆتىڭ ءبىر اڭگىمەسى
مىنەزى قىزىق-اق ادام ەدى "ساكەن-ەي، — دەيتىن انادايدان كورە سالا مەنى قاسىنا شاقىرىپ الىپ، — ەكەۋمىزدىڭ قالاي تانىسقانىمىز ەسىڭدە مە؟"
— جوق، اعا، — دەيتۇعىم.
— ال مەنىڭ ەسىمدە ءبارى، كوز الدىمدا بۇگىنگىدەي سايراپ تۇر.
— قالاي تانىسىپ ءجۇرمىز، اعا؟
— باسپوچتامپتىڭ قارسىسىنداعى ساياباقتا جاپادان-جالعىز وتىر ەدىم، جۇتىنىپ تۇرعان ەكى-ۇش جىگىت تاياپ كەلدىڭدەر دە، مەنىمەن قاتارلاسا جايعاستىڭدار. "اسسالاۋماعالەيكۋم!" — دەپ سالەم دە بەردىڭ سەن. سول ەكى-ۇش جىگىتتىڭ ىشىندە كوبىرەك سويلەگەنى دە، وكتەمى دە، وركوكىرەگى دە سەن بولعان سوڭ، ەسىمدە قالىپسىڭ.
— قاي جاقتان كەلدىڭ، شال؟ — دەدىڭ ماعان.
— اقتوبەدەن ەدىم، — دەدىم.
— اقتوبە باي ەل عوي، نە قىزمەت ىستەيسىڭ؟
— بۇعالتىر ەدىم.
— و، تىپتەن جاقسى، بىرەر كرۋجكا سىرالىق تيىن-تەبەن بار شىعار، ءا! — دەيسىڭ.
— سول قۇرعىر بولىڭقىراماي تۇر-اۋ.
— ءاي، ءوزىڭ ساراڭ شال بولماساڭ نەعىلسىن. جازۋشىلاردان كىمدى بىلەسىڭ؟
— اۋەزوۆ، مۇقانوۆ، مۇسىرەپوۆ دەگەندەردى ەپتەپ ءبىلۋشى ەم، عابيدەن، ءالجاپپار دەگەندەردى ەستۋىم بار.
— ءوي، قايداعى كارى-قۇرتاڭدى ءسوز ەتىپ، يماناسوۆ دەگەندى ەستۋىڭ بار ما؟
— جو-عا...
— ءتۇۋ، ءوزىڭ ساراڭ عانا ەمەس، نادان دا شال بولماساڭ نەعىلسىن. وسى جاسقا دەيىن تالانتتى اقىن يماناسوۆتى بىلمەيسىڭ. ول دەگەن قازىرگى تاڭدا اتاعى دۇرىلدەپ تۇرعان دارىندى اقىن عوي، ەكىنىڭ ءبىرى بىلەدى، ارينە كىتاپ، گازەت وقيتىنداردى ايتام.
— ەستىمەپپىن، ول كىم ەدى؟ جاس پا؟
— ول مىنا الدىندا تۇرعان — ساكەن يماناسوۆ. ءجا، شال، مىجىپ وتىرار ۋاقىت جوق، ءوزىڭ ساراڭسىڭ، ءوزىڭ نادانسىڭ. جاقسى، ساكەن يماناسوۆ دەگەن اسا تالانتتى جاس اقىنمەن تانىستىم دەپ ەلىڭە ايتا بار، ال ساۋ بول! — دەپ كەتە بەردىڭ عوي سەن قاسىمنان.
— قويىڭىزشى، قايداعىنى شىعارماي. مەن ونداي يتتىككە بارا قوياتىن ادام ەمەسپىن عوي. ءوزىڭىز جاقسى بىلەسىز، — دەيمىن مەن شىنىمەن-اق شىر-پىر بولىپ.
— ە، سول بىلگەندىكتەن عوي، ايتىپ تۇرعانىم. بىلمەسەم، ەسىمدە قالار ما ەدى ول وقيعا.
بۇل ءسوزدىڭ قايسىسى شىن ەكەنىن، قايسىسى قالجىڭ رەتىندە ايتىلعانىن مەن بىلمەيمىن. و جاعى سەكەڭنىڭ ىشىندە قارا جەرگە بىرگە كەتتى. ءوز ويىمشا، ءدال وسىلاي دەي قويماعان سياقتىمىن. ونىڭ ۇستىنە، وسىنشا وسپادارلىق جاسايتىن تىم پارىقسىز دا ەمەس ەم عوي دەپ تە ويلايمىن.
1975 جىلى عوي دەيمىن، قاسىمىزدا ورىس اقىنى گەنناديي كرۋگلياكوۆ بار، سەيتجان وماروۆ اعامىز باستاپ تالعار اۋدانىن ارالاپ ەدىك. اۋداندىق پارتيا كوميتەتىنىڭ يدەولوگيا جونىندەگى حاتشىسى ول كەزدە كوبىنە ايەل جولداستاردان بولۋشى ەدى عوي. مۇندا دا سولاي ەكەن. بەتى جىلتىراعان ورىستىڭ كۇلىمكوز كەلىنشەگى ءبىزدى قۇرعاق اڭگىمەگە تويعىزىپ، تۇسكە دەيىن ەل ارالاۋعا اۆتوكولىك تاۋىپ بەرە الماي-اق قويعانى. ءبىز سەكەڭە قارايمىز، سەكەڭ الگى كۇلىمكوز قاتىنعا قارايدى، قاتىن حاتشى ءار جەرگە ءبىر تەلەفون بۇرايدى دا، تۇك وندىرە الماي، اينالىپ كەلىپ جەرگە قارايدى.
— قوي، اعا، ءجۇرىڭىز، ءبىرىنشى حاتشىعا كىرەيىك، ورىس تا بولسا، ەر-ازامات قوي، ءبىر قايران جاساپ قالار، — دەيمىن مەن ابدەن ءتوزىمىم تاۋسىلىپ.
— قوي، ۇيات بولار، كولىك تابىلادى دەپ وتىر عوي مىنا ادەمى كەلىنشەك، شىدايىق، — دەپ سەكەڭ ءمىز باعار ەمەس.
اقىرى ءتۇس قايتا ءبىرىنشى حاتشىعا كىرۋگە اعامىزدى كوندىرىپ، ۇشەۋمىز سول "تورەنىڭ" كابينەتىنەن ءبىر-اق شىقتىق.
سەكەڭ مايموڭكەلەيىن دەپ كەلە جاتىر ەدى، مەن بىردەن اشۋ-ىزا ارالاس ويداعى ءسوزىمدى تۇپ-تۇگەل اقتارا سالدىم. باستىق بىردەن ۇقتى. ۇقتى دا، اپ-ساتتە كولىك تە تاپتى، ەرتىپ جۇرەتىن بەدەلدى ادام دا قوسىپ بەردى قاسىمىزعا.
بىلاي شىعا سەكەڭ:
— اپىر-اي، سەن ءوزىڭ اگرەسسيۆنىي جىگىت ەكەنسىڭ-اۋ، كىم بىلگەن، — دەپ قويدى كۇلىپ.
كالينين اتىنداعى كولحوزدا بولدىق. كلۋبىنا جۇرتتى جيناپ كەزدەسۋ وتكىزدىك. كولحوز پارتيا ۇيىمىنىڭ حاتشىسى سەمەن دەگەن قازاق جىگىتى ەكەن، سونىڭ باسقارۋىمەن مۋزەيلەرىن ارالاپ كورىپ، ەداۋىر شارشاپ بارىپ الماتىعا ورالار الدىندا كابينەتىنە كىردىك.
— ال ەندى ساۋ بولىڭىزدار، كەلىپ تۇرىڭىزدار، — دەيدى سەمەن.
— سەمەن، ءوزىڭ قۇرداس ەكەنسىڭ، اۋىلىندا ازىق-تۇلىك دۇكەنى بار ما؟ — دەيمىن مەن.
— بار عوي، ونى قايتەسىز؟ — دەيدى سەمەن.
سەكەڭ دە ەلەڭ ەتىپ، "مىناۋ بىردەمەنى بۇلدىرمەسە، جارار ەدى" دەگەندەي، ماعان سوستيا قاراي قالعان.
— ءبىر بالانى جۇمساي سالشى، ءبىر ورام ءشاي اكەلىپ بەرسىن، پۇلىن ءوزىم تولەيىن، — دەيمىن مەن.
— ءشايدى قايتپەكسىڭ؟ — دەپ ەندى سەيتجان اعام سۇرادى.
— جاڭا كورشى بولمەدە ەلەكتر شاينەگىن كورىپ ەم، سونى سۇراپ الىپ، ءبىر شىنى ءشاي ىشپەسەم، ءتىلىم اۋزىما سىيماي بارا جاتقانى، — دەپ قويامىن.
سول كەزدە ۇستىمىزگە سالماقپەن جاي باسىپ كولحوز ءتوراعاسى كىردى. اتىن ۇمىتپپىن. كوپتى كورگەن ۇلكەن ءبىلىمدى ادام كورىندى. اڭگىمەنىڭ سوڭىن تىڭداپ قالعان سو كىسى ءبىر مىرس ەتىپ كۇلدى دە، سەمەندى ەرتىپ شىعىپ كەتىپ ەدى، انە-مىنە دەگەنشە، و جىگىتىم جىلپىلداي سويلەپ قايتا كىردى دە:
— مىنا ىرگەدەگى ءبىر ۇيدە داستارحان جايىلىپ، ءدام ءازىر تۇر ەدى، ءشاي ءىشىپ كەتىڭىزدەر، — دەپ اياق استى جىك-جاپار بولا قالعانى...
... الماتىعا قايتىپ كەلە جاتىپ سەكەڭ:
— ايتتىم عوي، اگرەسسيۆنىي جىگىتسىڭ دەپ، اپىرماي، الگى جەردەگىڭ مۇلدەم ەرسى بولدى-اۋ! سەمەندى دە اياماي، جەرگە قاراتتىڭ. باستىعى دا سازايىن بەرگەن بولۋى كەرەك ءوزىنىڭ، ءجۇنى جىعىلىپ-اق قالىپتى، — دەپ كۇلەدى كەپ.
ءجيى كورىپ، ۇلكەن-كىشىنىڭ اراقاتىناسىن ساقتاي وتىرا سىيلاسىپ وتكەن سەيىتجان وماروۆ اعامەن بىرگە بىرەر كۇن دامدەس بولعاندا ەستىگەندەرىم وسىلار ەدى.
You Might Also Like
-
ءدىن ادام مەن قوعامنىڭ اراسىندا ماڭىزدى ءرول اتقارادى. قانداي دا ءبىر ءدىندى ۇستانبايتىن ادام بولمايدى. ءدىن ادام مەن ادامدى، قوعامدى بىرىكتىرۋشى كۇش دەسەم ارتىق ايتققانىم ەمەس. ءدىن دەگەنىمىز نە؟ ەڭ الد...
-
قولىڭىزداعى كىتاپتىڭ العاش اق قاعاز بەتىنە تۇسە باستاعانىنا مىنە، اتتاي ونبەس جىل ءوتىپتى. اۋىزەكى ءسوزدى بىلاي قويعاندا، ولەڭگە قيمايتىن دا سيمايتىن ايرىقشا وي ۇزىكتەرى، تىرشىلىك تولعامدارى ءسىزدى دە...
