تۇيە جاپىراق راۋعاشى جانە ۆيتتروك راۋعاشى
راۋعاشتىڭ مەديسيناعا ەنۋ تاريحى وتە قىزىق. ءبىزدىڭ ەرامىزدان 2700 جىل بۇرىن بۇل وسىمدىك قىتايدا ءىش جۇرگىزەتىن ءدارى رەتىندە قولدانىلعان. XIII عاسىردا بەلگىلى ساياحاتشى ماركو پولو قىتايدا بولىپ، ءبىرىنشى رەت ەۆروپالىقتارعا راۋعاش جونىنەن ماعلۇمات بەرەدى. ال 1871 جىلدارى ورىستىڭ بەلگىلى ساياحاتشىسى ن.م.پرجيەۆالسكيي وسى وسىمدىكتىڭ جابايى ءوسىپ تۇرعان ءتۇرىن كوكۋنۋر وزەنىنىڭ بويىنان تاۋىپ، تۇقىمىن پەتەربۋرگكە جىبەرەدى. راۋعاشتىڭ تاڭعۇت راۋعاشى دەگەن وسى ءتۇرى پەتەربۋرگتىڭ بوتانيكالىق باعىندا ءوسىرىلىپ شىعارىلادى دا، مادەني وسىمدىك رەتىندە تارالىپ كەتەدى. تاڭعۇت راۋعاشى بۇل كەزدە مادەني وسىمدىك رەتىندە روسسيادا، قىرعىزستاندا وسىرىلەدى. قازاقستاندا راۋعاشتىڭ دارىلىك قاسيەتتەرى بار. ۆيتتروك راۋعاشى جانە تۇيە جاپىراق راۋعاش دەگەن تۇرلەرى وسەدى.
ۆيتتروك راۋعاشى (ريەۆەن ۆيتتروكا، Rheum wittrockii Lundstr.) — بيىكتىگى 1 مەتر شاماسىنداعى، كوپ جىلدىق، ءشوپ تەكتەس وسىمدىك. جاپىراقتارى سوپاقشا كەلگەن، جۇمىرتقا ءتارىزدى، ۇزىندىعى 40 سانتيمەترگە دەيىن بارادى. جاپىراقتارىنىڭ تومەنگى جاعى مەن شەتتەرىندە ۇساق بۇرشىكتى تۇكتەرى بار. گۇلدەرى اق نەمەسە قىزىل ءتۇستى، گۇل ساباقتارى قىسقا، سىپىرعى تارىزدەنىپ شوعىرلانىپ تۇرادى. جەمىسى — جۇمىرتقا ءتارىزدى، قوڭىر ءتۇستى، قاناتتى جاڭعاق. مامىر-ماۋسىم ايلارىندا گۇلدەيدى.
تۇيە جاپىراق راۋعاشىنىڭ ەكى-ۇش ساباعى بولادى. ساباقتارىنىڭ ۇزىنا بويىنا سوزىلعان سايى بار. گۇلدەرى شاشاق ءتارىزدى شوعىرلانىپ تۇرادى. ءساۋىر-مامىر ايلارىندا گۇلدەيدى. جەمىسى — قاناتتى جاڭعاق. جاپىراقتارىن تۇيە جەيدى.
راۋعاشتىڭ جوعارعى اتالعان تۇرلەرى تاۋدىڭ شالعىندى بەتكەيلەرىندە، دالالى ايماقتاردا، ورمانداردىڭ شەتتەرىندە وسەدى. ءدارى جاساۋ ءۇشىن راۋعاشتىڭ ساباعى مەن تامىرىن كوكتەمدە قازىپ الىپ پايدالانادى. قۇرامىندا ءىش جۇرگىزەتىن انتروگليكوزيدتەر، حريزوفەن قىشقىلى، يلىك زاتتار بار.
راۋعاشتىڭ تامىرىن ءدارى رەتىندە كوبىرەك پايدالانسا (0،2-2،0 گ) ءىش جۇرگىزەدى، ورتاشا مولشەردە پايدالانسا (0،2 گ) ءوت ايدايدى، از مولشەردە پايدالانسا (0،05-0،2 گ) ءىشتىڭ ءوتۋىن توقتاتادى. ىشەكتىڭ جۇمىسى ناشارلاعاندا، ءىش جەلدەنگەندە، ءىش جۇرمەي قالعاندا راۋعاشتى اندىزەبەن قوسىپ پايدالانۋعا بولادى.
حالىق اراسىندا راۋعاش تۋبەركۋلەزدى، قان ازايعاندىقتى ەمدەۋ ءۇشىن قولدانىلادى. گەمورروي اۋرۋىنا شالدىققاندا جانە كوتەن ىشەكتىڭ شەتى جارىلعاندا ۇلكەن دارەتتى سۇيىلتىپ شىعارۋ ءۇشىن دە پايدالانىلادى.
ءدارىنى دايىنداۋ جانە قولدانۋ ءتاسىلى
2 اس قاسىق ۇنتاقتالعان تامىردى 1 ستاكان سۋعا سالىپ، 15 مينۋت قايناتادى دا، ستاكاننىڭ 1/3 بولىگىندەيىن جاتار الدىندا ىشەدى. ۇنتاقتالعان تامىردى سىركە قىشقىلىنا ارالاستىرىپ دەنە سىرتىنداعى اقتاڭداقتاردى ەمدەۋگە دە بولادى.
You Might Also Like
-
شەگىرشىن (لابازنيك ۆيازوليستنىي، Filipendula ulmaria (L.) Maxim.) — بيىكتىگى 1-2 مەترگە جەتەتىن، كوپ جىلدىق، ءشوپ تەكتەس وسىمدىك. ساباعى تىك، جوعارعى جاعىندا جايىلا وسەدى. جاپىراقتارى قاۋىرسىن ...
-
ەلىمىز ەگەمەندىگىن الىپ، ءوز الدىنا جەكە مەملەكەت بولعالى دا شيرەك عاسىردان اسىپ بارادى. وسى ۋاقىت ارالىعىندا قازاقستاننىڭ الەم ەلدەرى اراسىندا بەدەلى ارتىپ، ىشكى دامۋ ساتىلارىندا دا تالاي بيىكتەردى...
