InfoHub Logo

شوڭايدىڭ ناعاشىسى سادىر، ونىڭ ىشىندە الديار تارماعىنان ەكەن. قابىرعاسى قاتىپ، وڭى مەن سولىن تانىعان شوڭاي ەندى ناعاشى جۇرتىن ىزدەپ شىعادى. ول كەزدە اتپەن جۇرەتىن كەز. لەپسىنىڭ بويى ما، الدە ودان ءارى مە، ايتەۋىر ەكى-ۇش كۇن جول ءجۇرىپ، قالىڭ جىلقىنى سۋارۋ ءۇشىن قاۋعا تارتىپ جاتقان جىگىتتەرگە كەزدەسەدى. اتىن سۋارىپ، ءوزى دە ءشول باسايىن دەسە، جىگىتتەر:

— بايدىڭ جىلقىسىن سۋارۋعا ۋاقىتىمىز جەتپەي جاتىر، سەن تۇرا تۇر، — دەيدى. جىگىتتەردىڭ قاۋعا تارتىسىنا كوڭىلى تولماعان شوڭاي:

— جىگىتتەر، مەن اتىمدى سۋارماي-اق قويايىن. قاۋعالارىڭدى بەرىڭدەر، مەن تارتايىن، — دەيدى. شارشاپ، بولدىرىپ تۇرعان جىگىتتەر:

— ە، بۇل ءبىر ەرىككەن جان بولار، تارتسىنشى، — دەپ ءبىر جاعى سىلتىڭعا بۇرىپ، قاۋعانى ۇسىنادى.

بەيتانىس جولاۋشىنىڭ قاۋعا تارتىسى سىلتىڭ قىلماق بولعان جىگىتتەردىڭ ەزۋىندەگى كۇلكىلەرىن تەز-اق تارتسا كەرەك. قارۋلى جىگىتتىڭ قولى-قولىنا جۇقپايدى. شىڭىراۋدىڭ دەرەسىنەن ءتورت جىگىت قولداسىپ ازەر ناۋاعا كوتەرىپ قۇياتىن قاۋعانى ءبىر ءوزى ۇرشىقتاي ءۇيىرىپ اكەتەدى. سونىمەن، كۇندەلىكتى قاس قارايىپ، ىمىرت جابىلعاندا سۋارىلىپ بولاتىن جىلقى ەكىندى كەزىندە-اق سۋ ءىشىپ، ورىسكە شۇبىرادى. سودان جولاۋشى جىگىت اتىن سۋارىپ، ءوزى دە ءشولىن قاندىرىپ، ەندى اتتا- نايىن دەپ تۇرعاندا ەسىك پەن توردەي اتقا مىنگەن، ەكى جاعىندا ەكى قوشامەتشىسى بار ءبىر الىپ تۇلعالى ادام كەلەدى. ول كەلە جىگىتتەرگە:

— جىلقىلار سۋ ءىشىپ بولدى ما، قۇدىق  ماڭىندا جىلقى جوق قوي، — دەيدى. ولار:

— بايەكە، جىلقىلار سۋ ءىشىپ بولدى، — دەيدى.

— ءاي، سەندەر بۇل ۋاقىتتا جىلقى سۋارىپ بولماۋشى ەدىڭدەر عوي..، — دەيدى الىپ تۇلعالى ادام.

— مىنا جولاۋشى جىگىت قاۋعا تارتىسىپ ەدى، قارۋلى ەكەن، بۇگىن جىلقىلار ەرتە ءىشتى، — دەيدى جىلقىشى جىگىتتەر.

الىپ تۇلعالى ادام شوڭايدىڭ بەتىنە ءبىر قارايدى دا، ات باسىن بۇرىپ كەيىن قايتادى. شوڭاي دا اتىنا مىنە سالا، الىپ تۇلعالى بايەكەڭنىڭ ارتىنان ەرىپ وتىرادى. باي ۇيىنە تۇسكەن سوڭ، ول دا ارتىنان ەرە كىرەدى. ونى قوشامەتتەپ، قۇرمەتتەگەن ەشكىم بولمايدى.

از-كەم ۋاقىتتان سوڭ بايعا سۋسىن اكەلەدى، سۋسىننان شوڭايعا دا قۇيادى. شوڭايدىڭ قيمىلىنا كوز قيىعىن سالىپ وتىرعان باي ونىڭ قىمىز سىلتەسىنىڭ دە وزگەلەردەن ەرەكشە ەكەنىن بايقايدى. ادەتىنشە سۋسىن ارتىنان ەت كەلەدى. جولاۋشى جىگىتتىڭ ەت جەسى دە، قاربىتۋى دا ەرەكشە ەكەن. قوناق كادەسىن جاساپ، شو- ڭاي دالاعا شىققان كەزدە باي ۇيدە وتىرىپ:

— جاڭاعى جىگىت كىم؟ سەندەر ءجون سۇرادىڭدار ما، ءبىر ەرەكشەلەۋ ادام كورىنەدى عوي، — دەيدى.

— ءسىزدىڭ ارتىڭىزدان ەرىپ كەلگەنگە، تانىستارىڭىزدىڭ ءبىرى شىعار دەدىك، — دەيدى وتىرعاندار.

اتىن جايعاپ قايتا وتىرعان شوڭايدان وتىرعاندار ءجون سۇرايدى. سوندا شوڭاي:

— مەن قاپتاعايدىڭ ىشىندەگى جۇماي دەگەن ەلدەگى قوجامقۇلدىڭ بالاسى — شوڭايمىن،.. — دەپ ءسوز باستايدى. سول، سول-اق ەكەن، ەكى كىسىگە سۇيەنىپ ازەر كوتەرىلەتىن باي ورنىنان ءوزى قارعىپ تۇرىپ:

— ءتاۋبا، ءتاۋبا اللا تاعالاعا، سەنى دە كورەتىن كۇن بار ەكەن عوي... مارقۇم اپكەمنەن قالعان ۇرپاق شوڭايىم سەن ەكەنسىڭ عوي!..» دەپ وكىرىپ جىلاپ، شوڭايدى باس سالىپتى. ناعاشى مەن جيەنى وسىلاي تابىسقان دەسەدى.

شوڭايعا ناعاشىسى ايرىقشا قۇرمەت، قوشامەت كورسەتەدى. ءتۇن ىشىندە تۋ بايتال الدىرىپ سويعىزادى. وسىنداي دۋماننىڭ ۇستىندە شوڭايدىڭ ارتىنان قوس اتپەن شابارمان جەتەدى. سويتسە، ءبورىباي: «ەلگە جاۋ شاپتى، تەز قايتسىن!» — دەپ حابار جىبەرىپتى. شوڭاي قايتۋعا جينالادى. ناعاشىسى بولسا:

— جيەنىم، ناعاشىڭدى ىزدەپ كەلگەن ەكەنسىڭ، ەندى قىرىق سەركەشىڭدى الا كەت. مال دەسەڭ، مالداي، زات دەسەڭ، زاتتاي دۇنيە- مۇلىك ال، — دەيدى عوي، باياعى. سوندا شوڭاي:

— ەل شەتىنە جاۋ شاۋىپ، ەل ءىشى دۇرلىگىپ جاتقاندا مەنىڭ قىرىق سەركەشىمدى تۇگەندەپ جۇرگەنىم كەلىسە مە؟ ماعان ءبىر ات بولسا جەتەدى، — دەيدى. شوڭاي ناعاشىسىنان تاپقانىن ولجا قىپ، حابارشىلارمەن بىرگە قايتىپ كەتەدى.

بۇل تۇستا ەل شەتىندە جاۋ شاۋىپ، ەل ءىشى دۇرلىگىپ تۇرسا كەرەك. ءبورىباي جاساعىن جاراقتاپ شوڭايدى جەكە شاقىرىپ: «ال، جاۋجۇرەك شوڭايىم! شوربولاتتاي بەرىكتىگىڭدى سىنار كەز كەلدى. ىرگەدەگى جوڭعار ەل تىنىشتىعىن ىركىتتەي ءىرىتىپ، تۇڭىلىكتى جەلپىلدەتكەن جەلدەي ءتيىپ تۇر. بۇرىن شەت جاعالاپ ءجۇرۋشى ەدى، ەندى تۇمانداي تۇتاسىپ ەل شەتىنە باسىپ كىردى. ۇرىسقا قاپتاعاي جاساعىن باستاپ باراسىڭ. نايزاڭدى قانداپ، ايلاڭدى اسىرىپ، جاساقتاعى ساربازداردىڭ باسىن امان الىپ قايت!» — دەپ، باتاسىن بەرەدى.

شوڭاي ماتايدىڭ قاپتاعاي تارماعىنان جاساعىن باسقارىپ جورىققا اتتاندى. جاساقتا شوڭايمەن بىرگە تاربيەسىن كورگەن قارا باتىردىڭ ۇلى تىلەكە باتىر دا بولادى. جاسىنان ۇرىس ونەرىن مەڭگەرىپ وسكەن ساربازدار جوڭعاردىڭ جاساعىن بوگەپ، ۇرىس سالا ءجۇرىپ شەكارادان ىعىستىرىپ شىعارادى. شوڭاي العاشقى تۇسىرگەن ولجاسى — كوك قاسقا ايعىردىڭ ءۇيىرىن «ءبورىباي سىباعاسى» دەپ اتاپ، ۇستازى ءبورىبايعا اتتاندىرادى. ەل ىشىندەگى «ءبورىباي سىباعاسى» دەگەن جورالعى سودان قالعان ەكەن دەگەن ءسوز بار.

وقۋعا كەڭەس بەرەمىز:

ءجالاڭتوس باتىر

ەلشىبەك باتىر تۋرالى

الديار باتىر تۋرالى

---