ستامبۋل جەڭىسىنىڭ تاريحي ماڭىزى
Cتامبۋلدىڭ الىنۋى ءارى تۇرىك-يسلام تاريحىندا، ءارى ەۋروپا تاريحىندا ۇلكەن وزگەرىس كەزەڭى بولدى. يسلام ءدىنى كەلگەن كەزدە الەمدە ەكى ۇلكەن مەملەكەت بار ەدى. ءبىرىنشى، يران ساساني يمپەرياسى، ەكىنشىسى شىعىس روما (ۆيزانتيا) يمپەرياسى. بۇل ەكى الىپ يمپەريالاردىڭ الىنۋىمەن سول ايماقپەن قوسا ءبىرشاما ەلدەردىڭ يسلامدى تانۋىنا جول اشىلار ەدى. شىن مانىندە دە سولاي بولىپ، يراننىڭ الىنۋىمەن ورتا ازيا ەلدەرى مەن ءۇندىستان سەكىلدى ءبىرشاما ايماقتار يسلامدى تانۋ مارتەبەسىنە قاۋىشتى.
يران مەملەكەتى حازرەتى ومار رادياللاھۋ انھتىڭ داۋىرىندە-اق قۇلادى. ال ۆيزانتيانىڭ قامالدارى قورعانىستارى مىقتى ەدى. ۆيزانتيالىلاردان ەڭ ءبىرىنشى سيريا الىندى. سۇيىكتى پايعامبارىمىزدىڭ احمەد بين حانبالدىڭ ءمۇسناد كىتابىندا باياندالعان «كونستانتينوپول ءبىر كۇنى ارينە الىنادى. ونى العان قولباسشى قانداي جاقسى قولباسشى، ونى العان اسكەر قانداي جاقسى اسكەر» جانە بۇحاريدەگى: «كونستونتينوپولدى الۋعا ەڭ العاش شىققان اسكەر كەشىرىلدى» دەگەن حاديستەر بۇل قالانىڭ ستراتەگيالىق ماڭىزدىلىعىن ايقىنداي تۇسەدى. حازرەتى مۋاۋيانىڭ (رادياللاھۋ انھ) حاليفالىعى داۋىرىنەن باستاپ-اق مۇسىلماندار بۇل قالانى الۋ ءۇشىن ارەكەت جاسادى. العاشقى اسكەر حانزادا ءيازيدتىڭ قولباسشىلىعىمەن اتتىنىپ، حاديس شاريفتەگى سۇيىنشىگە قاۋىشۋ ءۇشىن بۇل اسكەرگە ءبىرشاما ساحابالار دا قاتىسقان ەدى. ولاردىڭ ءبىرى جاسى سەكسەننەن اسقان ءايۋب سۇلتان حازرەتى ەدى. ءبىراق اسكەر جۇقپالى اۋرۋعا شالدىعىپ، قالانى الا المايدى.
ءاماۋي حاليفالارى دا وسى ماقساتپەن جورىقتارعا شىعىپ مەسلەمە، گالاتانى باعىندىرادى. اراب مەشىتى سول كۇندەردىڭ ەستەلىگى. قانشاما عاسىرلاردان كەيىن وسمانلىلار بۇل يدەالدى جانداندىردى. سۇلتان يىلدىرىم بايازيد حان جانە سۇلتان ءىى مۇرات حان داۋىرىندە قانشاما رەت قورشاۋعا الىندى، ءبىراق ءبىر سەبەپتەرمەن الىنبادى. قالا ستراتەگيالىق ماڭىزدىلىعىمەن قاتار تابيعاتىنىڭ ادەمىلىگىمەن دە ەرەكشە. فرانسيانىڭ يمپەراتورى ناپالەون: «دۇنيە ءجۇزى ءبىر مەملەكەت بولعاندا، استاناسى ستامبۋل بولار ەدى» دەگەن ەكەن. كونستانتينوپولدىڭ الىنۋىمەن مۇسىلمانداردىڭ الدى اشىلدى. وسىلايشا وسماندىقتاردىڭ ىلگەرىلەۋىمەن مۇسىلماندار ۆەناعا دەيىن باردى. ەۋروپا يسلاممەن تانىستى. بالقانداردان وزدەرىنىڭ دىندەرىن تاستاپ، يسلام ءدىنىن قابىلداعاندار بولدى. ادامدار توپ-توپ بولىپ مۇسىلمان بولدى.
You Might Also Like
-
باياعىدا «اۋىز» دەگەن ۇڭگىر بولىپتى. ونىڭ ىشىندە «ءتىل» دەگەن اڭ ءومىر ءسۇرىپتى. ءتىل دالاعا شىعايىن دەسە، شىعا الماپتى. ويتكەنى وعان «كومەي» دەگەن قاقپان قاتتى ج...
-
وسمان پاتشاسى قانۋني سۇلتان سۋلەيمان حان اسكەرلەرىمەن ءبىر حريستيان اۋىلىنان ءوتىپ بارا جاتىپ، جول تار بولعاندىقتان اسكەرلەرىنىڭ ءبىر بولىگىنە ءجۇزىم باقشاسىنىڭ ىشىمەن جۇرۋگە تۋرا كەلەدى.
