سۋ – تىرشىلىك كوزى
ماڭعىستاۋ وبلىسى، قاراقيا اۋدانى، مۇنايشى اۋىلى
"بالاۋسا"بالاباقشاسىنىڭ تاربيەشىسى كاپۋوۆا گۋلشات
تاقىرىپ: سۋ – تىرشىلىك كوزى
ماقساتى: بالالارعا سۋ تۋرالى تۇسىنىك بەرۋ جانە سۋدىڭ قاجەتتىلىگىن، ونىڭ ادامنىڭ، قۇستىڭ، جانۋارلار مەن وسىمدىكتەردىڭ تىرشىلىگىندەگى ماڭىزى تۋرالى ءتۇسىندىرۋ. سۋدىڭ تابيعاتتا باعا جەتپەس سىي ەكەنىن ايتۋ، تۇسىنىكتەرىن قالىپتاستىرىپ دامىتۋ. سۋدىڭ قاسيەتىن تاجىريبە ارقىلى ۇعىندىرۋ. قورشاعان ورتانى قورعاۋعا، سۋدى لاستاماۋعا، سۋدى ۇنەمدەي بىلۋگە، ۇقىپتىلىققا تاربيەلەۋ.
كورنەكىلىگى: سۋرەتتەر(سلايد)، ماگنيتافون، سۋ، ستاكان، ءسۇت، قاسىق، ءتۇرلى ءتۇستى سۋ بوياۋ، ۆانيلين، مۇز، قانت، تۇز،، الما شىرىنى، اينەك، ىستىق سۋ، قولشاتىر، اق قاعاز.
ۇيىمداستىرۋ. بالالار جايعاسىپ وتىرىپ، كوزدەرىن جۇمىپ، مۋزىكا ىرعاعىمەن تابيعات سۇلۋلىعىن كوز الدارىنا ەلەستەتە وتىرىپ، جان تىنىشتىعىن تابادى.
تىنىشتىق ءساتى.
كوزىمىزدى جۇمامىز. ەركىن وتىرامىز. مەن ورمانعا باردىم. ورماننىڭ تابيعاتى وتە تاماشا. اسپانداعى كۇن ءبىزدىڭ دەنەمىزگە شۋاعىن شاشىپ تۇر. كۇن مەنى جىلىتتى. كۇننەن ءلاززات الدىم، ورماننىڭ اۋاسى نە دەگەن تازا. تازا اۋاسىمەن دەم الدىم. اينالامدا سارقىراپ سۋ اعىپ جاتىر. سۋعا بەتى - قولىمدى جۋدىم. تازا سۋىنان ءىشتىم.
- بالالار، ءبىز قاي جىل مەزگىلىمەن قوشتاسىپ جاتىرمىز؟
- كۇز مەزگىلىمەن.
- دۇرىس ايتاسىڭدار!
- كۇز مەزگىلىندە تابيعاتتا قانداي وزگەرىستەر بولادى؟
بالالاردىڭ جاۋابى
- ال ەندى قاي جىل مەزگىلى كەلىپ جاتىر؟
- قىس مەزگىلى.
- قىس مەزگىلىندە تابيعاتتا قانداي وزگەرىستەر بولادى؟
بالالاردىڭ جاۋابى
- بالالار، تاڭەرتەڭ ۇيقىدان تۇرعاندا كىمدى كورەسىڭدەر؟
- اكە، انا، اتا، اجە
- دالادا، بالاباقشاعا كەلە جاتقاندا نەنى كورەسىڭدەر؟
- اسپان، بۇلت، ماشينا، يت،
اعاش، مىسىق، جەر ت. ب
- بالالار، قالاي ويلايسىڭدار،
كۇن، سۋ، اۋا كەرەك پا؟
- يا، كۇن، سۋ، اۋا بىزگە كەرەك.
- وسىنىڭ بارلىعىن ءبىر سوزبەن ايتقاندا نە دەيمىز؟
- تابيعات
- تابيعات ەكىگە بولىنەدى: ءولى تابيعات جانە ءتىرى تابيعات بولىپ.
- قانە ءبارىمىز قايتالايىق.
- ءولى تابيعات جانە ءتىرى تابيعات.
- ءولى تابيعاتقا: سۋ، اۋا، جەر كۇن، بۇلت، قۇم، جاڭبىر جاتادى.
- ال ءتىرى تابيعاتقا: ادامدار،
قۇستار، وسىمدىكتەر، گۇلدەر، جان - جانۋارلار، بالىقتار جاتادى.
- بالالار، مەن سەندەرگە جۇمباق جاسىرامىن. سەندەر مۇقيات تىڭداپ، شەشۋىن تابىڭدار!
جۇمباق
اسپان تۇستەس سۇيىق،
اركىم ىشەر قۇيىپ. (سۋ)
(وسى ساتتە ماگنيتوفون ارقىلى جاڭبىردىڭ تامشىسىنىڭ تىرسىلى ەستىلەدى).
- بالالار، تىڭداڭدارشى، ءبىر نارسە تىرسىلدايتىن سياقتى.
(بالالار تاڭىرقاي قاراپ، تىڭدايدى.)
عاجايىپ ءسات
- بىزگە قوناققا تامشى كەلىپتى.
- قانە، بالالار، قوناقپەن سالەمدەسەيىك.
بالالار سالەمدەسەدى.
تامشى: سالەم، دوستار! بالالار، مەن سەندەرمەن دوستاسقىم كەلەدى. سەندەر سياقتى ءبىلىم الىپ، وقىعىم كەلەدى.
- تامشى، كەل تورلەت، ءبىز بۇگىن سۋ الەمىنە زەرتتەۋ جاسايمىز.
- ءوزىڭنىڭ كىم ەكەنىڭدى بىلگىڭ كەلە مە؟
- تامشى: ارينە بىلگىم كەلەدى.
- ەندەشە سەن دە مۇقيات تىڭداپ وتىر.
بالالار ەكرانعا نازار اۋدارادى.
سلايدپەن جۇمىس.
- كوپ تامشىدان سۋ پايدا بولادى. سۋ ءومىر بويى اينالىمدا بولادى. ول جاڭبىر بولىپ جەرگە تۇسەدى. ارىق بولىپ وزەندى قۇرايدى. سودان كەيىن قايتادان كۇن شۋاعىمەن بۋ بولىپ اسپانعا كوتەرىلىپ، جەر بەتىنە جاڭبىر بولىپ ورالادى.
- جەر بەتىندە سۋ كوپ بولسا دا، بارلىعى بىردەي ىشۋگە جارامدى بولا بەرمەيدى. سۋ تۇششى جانە تۇزدى (اششى) بولادى. ءبىز ءىشۋ ءۇشىن تۇششى سۋدى پايدالانامىز.
سۋ - تىرشىلىك كوزى. ونى تاماققا پايدالانامىز، ءشولىمىزدى باسامىز. سونىمەن قاتار ەگىن سۋارامىز، ءورت سوندىرەمىز. جان - جانۋارلار، بالىقتار، قۇستار دا سۋسىز ءومىر سۇرە المايدى. بالالار، مىنا عالامشارعا قاراڭدارشى، جەر بەتىنىڭ كوپ بولىگىن سۋ الىپ جاتىر. سۋدى عالامشاردا كوك تۇسپەن بەلگىلەيدى. ال اۋىز سۋ سول سۋلاردىڭ 2، 5 پايىزىن قۇرايدى. سوندىقتان اۋىز سۋ تاپشى. سۋعا قوقىستى تاستاۋعا بولمايدى، جازدا تەڭىزگە تۇسۋگە بارعاندا، وزىمىزدەن كەيىن قالعان نارسەلەردىڭ بارلىعىن جيناپ بىرگە الىپ كەتۋىمىز كەرەك. سۋدى بەكەرگە توكپەي ۇنەمدەي ءبىلۋىمىز كەرەك. دانا حالقىمىز"سۋدى بەكەرگە توكپە"،"سۋدىڭ دا سۇراۋى بار"دەپ ايتاتىنى سوندىقتان.
سەرگىتۋ جاتتىعۋى
- ولاي بولسا بالالار، شارشاعان بولارسىڭدار، ورنىمىزدان تۇرىپ بوي سەرگىتىپ الايىق.
(بالالار "جاۋ، جاۋ جاڭبىر"ءانىنىڭ اۋەنىمەن بي بيلەپ، سەرگىتۋ جاتتىعۋىن ورىندايدى.)
ولاي بولسا سۋدىڭ قاسيەتتەرىمەن تانىسايىق، سۋعا تاجىريبە جاسايىق.
تاجىريبە جاساۋ
1."سۋ - ءمولدىر"
ورتاعا ەكى بالا شىعىپ سۋ مەن سۇتكە تاجىريبە جاسايدى.
ستاكانعا تازا سۋ جانە ءسۇت قۇيىپ سالىستىرادى. ەكى ىدىسقا قاسىق سالىپ، قايسىسى كورىنەتىنىن، قايسىسى كورىنبەيتىنىن باقىلايدى.
2."سۋدا ءدام جوق"
بالالار تۇتىكشە ارقىلى سۋ ءىشىپ ءدامىن كورەدى. ونى سالىستىرۋ ءۇشىن الما شىرىنىن ءىشىپ كورەدى.
سۋعا قانت جانە تۇز قوسىپ ءدامىن تاتادى.
3."سۋ - ءتۇسسىز"
ستاكانداعى سۋعا ءارتۇرلى سۋبوياۋ قوسىپ، ودان ءتۇس پايدا بولعانىن باقىلاۋ.
4."سۋدىڭ ءيىسى جوق"
بالالاردىڭ الدىنا ەكى ستاكان قويىلادى. ونىڭ بىرەۋىندە سۋ، ەكىنشىسىندە ۆانيلين قوسىلعان سۋ قۇيىلعان. ياعني:"سۋدىڭ ءيىسى جوق"
5."سۋدىڭ كۇيى". مۇزدىڭ قاتتى سۋ ەكەندىگىن باقىلاۋ ءۇشىن، توڭازىتقىشتاعى قاتقان مۇزعا باقىلاۋ جۇرگىزەدى.
6."تۇراقتى ءپىشىنى
بولمايدى"سۋدى تارەلكەگە قۇيىپ، سۋدىڭ ءپىشىنىنىڭ وزگەرۋىن باقىلاۋ.
7. بۋ - بۇل دا سۋ. بۋدىڭ دا سۋ ەكەندىگىن ۇعىنۋ ءۇشىن قايناتىلعان سۋدىڭ ۇستىنە اينەكتى ۇستاپ، ودان تامشى پايدا بولاتىنىن بايقاۋ.
- بالالار، بىزدەر سۋدىڭ ءارتۇرلى قاسيەتتەرى بار ەكەندىگىنە كوز جەتكىزدىك. سونىمەن قايتالاپ ايتايىق، سۋدىڭ قانداي قاسيەتتەرى بار؟
بالالاردىڭ جاۋاپتارى تىڭدالادى.
تامشى: مەنىڭ وزىمە جەتەرلىكتەي قاسيەتىم بار ەكەن. بالالار، ەندى مەنىڭ سەندەرمەن ويىن ويناعىم كەلىپ تۇر.
قيمىلدى - قوزعالىس ويىنى:"جەل مەن جاڭبىر"دەگەن ويىندى وينايىق. ويىن شارتى: مەن سەندەرگە جەل دەگەندە سەندەر جۇگىرەسىڭدەر، ال جاڭبىر دەگەندە قولشاتىردىڭ استىنا تىعىلاسىڭدار جاقسى ما؟
(بالالار "جەل مەن جاڭبىر" ويىنىن وينايدى).
شىعارماشىلىق جۇمىس
"جاڭبىر" تاقىرىبىنا سۋرەت سالۋ.
(بالالار كوك بوياۋعا ساۋساقتارىن باتىرۋ ارقىلى جاڭبىردىڭ سۋرەتىن سالادى.)
تامشى: - بالالار، سەندەرگە كوپ - كوپ راحمەت! مەنسىز تابيعاتتا تىرشىلىك جوق ەكەنىنە كوزىم جەتتى. ساۋ بولىڭدار!
(بالالار قوناقپەن قوشتاسادى.)
- تامشى، ساعان دا كوپ راحمەت!
ءبىزدىڭ بالالارمەن ويىن ويناپ كوڭىلدەرىن كوتەرىپ تاستادىڭ.
كەلەسى كەزدەسكەنشە قوش ساۋ بول!
ديداكتيكالىق ويىن:"سۋ كىمدەرگە نەمەسە نەلەرگە قاجەت؟"
ويىننىڭ شارتى: سۋدى قاجەت ەتەتىن زاتتاردى تابۋ. مىسالى: گۇل، بالىق، جانۋار، كىتاپ، قالام، ادام ت. س. س.
(بالالار ويىنعا بەلسەنە قاتىسادى.)
- ال بالالار، سۋ تۋرالى كىم قانداي ماقال - ماتەلدەر، تىيىم سوزدەر بىلەدى؟ قانە كىم ايتادى؟
1. سۋدىڭ دا سۇراۋى بار.
2. سۋ اناسى - بۇلاق
ءسوز اناسى - قۇلاق
3. سۋمەن ويناما - باتارسىڭ
وتپەن ويناما - جانارسىڭ
4. سۋلى جەر - نۋلى جەر
5. سۋ - تابيعاتتىڭ اجارى
سۋ - تازالىقتىڭ دوسى
6. سۋدى شاشىپ ويناما
قورىتىندىلاۋ:
- سۋ قانداي تابيعاتقا جاتادى؟
- ءولى
- بىزگە قوناققا كىم كەلدى؟
- تامشى كەلدى.
- ادامدارعا سۋ نە ءۇشىن كەرەك؟
- ىشەمىز، جۋىنامىز، اس ازىرلەيمىز، كىر جۋامىز.
- وسىمدىكتەر، جانۋارلار، بالىق -
تار سۋسىز ءومىر سۇرە الا ما؟
- جوق
- سۋدىڭ ءيىسى، ءدامى،، ءتۇسى بار ما؟
- جوق
- ادامدار قانداي سۋ ىشەدى؟ تۇششى سۋ ما، اششى سۋ ما؟
- تۇششى سۋ
- نەنىڭ سۋرەتىن سالدىق؟
- جاڭبىردىڭ
- سۋدى ۇنەمدەۋ كەرەك پە؟
- يا
- جارايسىڭدار، بالالار، بۇگىنگى وقۋ ءىس - ارەكەتكە وتە جاقسى قاتىستىڭدار، سەندەرگە كوپ - كوپ راحمەت! ماداقتاۋ. ال بالالار، ەندى بىزگە كەلگەن قوناقتارمەن قوشتاسايىق.
بالالار قوناقتارمەن قوشتاسادى. وزدەرىنىڭ اتىن اتاپ، ماداقتاعانى ءۇشىن قۋانادى.
كۇتىلەتىن ناتيجە:
نەنى ءبىلۋ كەرەك: سۋدى ۇنەمدەۋدى، سۋدى لاستاماۋدى؛
نەنى يگەرەدى: ساۋساق ارقىلى سۋرەت سالۋدى، سۋدىڭ اششى جانە تۇششى بولاتىنىن، تۇششى سۋدى قايدا پايدالاناتىنىن، سۋدىڭ قاسيەتتەرىن تاجىريبە جاساۋ ارقىلى بىلەدى؛
نەنى ءبىلدى: سۋسىز تىرشىلىك بولمايتىنىن تۇسىنەدى.
"بالاۋسا"بالاباقشاسىنىڭ تاربيەشىسى كاپۋوۆا گۋلشات
تاقىرىپ: سۋ – تىرشىلىك كوزى
ماقساتى: بالالارعا سۋ تۋرالى تۇسىنىك بەرۋ جانە سۋدىڭ قاجەتتىلىگىن، ونىڭ ادامنىڭ، قۇستىڭ، جانۋارلار مەن وسىمدىكتەردىڭ تىرشىلىگىندەگى ماڭىزى تۋرالى ءتۇسىندىرۋ. سۋدىڭ تابيعاتتا باعا جەتپەس سىي ەكەنىن ايتۋ، تۇسىنىكتەرىن قالىپتاستىرىپ دامىتۋ. سۋدىڭ قاسيەتىن تاجىريبە ارقىلى ۇعىندىرۋ. قورشاعان ورتانى قورعاۋعا، سۋدى لاستاماۋعا، سۋدى ۇنەمدەي بىلۋگە، ۇقىپتىلىققا تاربيەلەۋ.
كورنەكىلىگى: سۋرەتتەر(سلايد)، ماگنيتافون، سۋ، ستاكان، ءسۇت، قاسىق، ءتۇرلى ءتۇستى سۋ بوياۋ، ۆانيلين، مۇز، قانت، تۇز،، الما شىرىنى، اينەك، ىستىق سۋ، قولشاتىر، اق قاعاز.
ۇيىمداستىرۋ. بالالار جايعاسىپ وتىرىپ، كوزدەرىن جۇمىپ، مۋزىكا ىرعاعىمەن تابيعات سۇلۋلىعىن كوز الدارىنا ەلەستەتە وتىرىپ، جان تىنىشتىعىن تابادى.
تىنىشتىق ءساتى.
كوزىمىزدى جۇمامىز. ەركىن وتىرامىز. مەن ورمانعا باردىم. ورماننىڭ تابيعاتى وتە تاماشا. اسپانداعى كۇن ءبىزدىڭ دەنەمىزگە شۋاعىن شاشىپ تۇر. كۇن مەنى جىلىتتى. كۇننەن ءلاززات الدىم، ورماننىڭ اۋاسى نە دەگەن تازا. تازا اۋاسىمەن دەم الدىم. اينالامدا سارقىراپ سۋ اعىپ جاتىر. سۋعا بەتى - قولىمدى جۋدىم. تازا سۋىنان ءىشتىم.
- بالالار، ءبىز قاي جىل مەزگىلىمەن قوشتاسىپ جاتىرمىز؟
- كۇز مەزگىلىمەن.
- دۇرىس ايتاسىڭدار!
- كۇز مەزگىلىندە تابيعاتتا قانداي وزگەرىستەر بولادى؟
بالالاردىڭ جاۋابى
- ال ەندى قاي جىل مەزگىلى كەلىپ جاتىر؟
- قىس مەزگىلى.
- قىس مەزگىلىندە تابيعاتتا قانداي وزگەرىستەر بولادى؟
بالالاردىڭ جاۋابى
- بالالار، تاڭەرتەڭ ۇيقىدان تۇرعاندا كىمدى كورەسىڭدەر؟
- اكە، انا، اتا، اجە
- دالادا، بالاباقشاعا كەلە جاتقاندا نەنى كورەسىڭدەر؟
- اسپان، بۇلت، ماشينا، يت،
اعاش، مىسىق، جەر ت. ب
- بالالار، قالاي ويلايسىڭدار،
كۇن، سۋ، اۋا كەرەك پا؟
- يا، كۇن، سۋ، اۋا بىزگە كەرەك.
- وسىنىڭ بارلىعىن ءبىر سوزبەن ايتقاندا نە دەيمىز؟
- تابيعات
- تابيعات ەكىگە بولىنەدى: ءولى تابيعات جانە ءتىرى تابيعات بولىپ.
- قانە ءبارىمىز قايتالايىق.
- ءولى تابيعات جانە ءتىرى تابيعات.
- ءولى تابيعاتقا: سۋ، اۋا، جەر كۇن، بۇلت، قۇم، جاڭبىر جاتادى.
- ال ءتىرى تابيعاتقا: ادامدار،
قۇستار، وسىمدىكتەر، گۇلدەر، جان - جانۋارلار، بالىقتار جاتادى.
- بالالار، مەن سەندەرگە جۇمباق جاسىرامىن. سەندەر مۇقيات تىڭداپ، شەشۋىن تابىڭدار!
جۇمباق
اسپان تۇستەس سۇيىق،
اركىم ىشەر قۇيىپ. (سۋ)
(وسى ساتتە ماگنيتوفون ارقىلى جاڭبىردىڭ تامشىسىنىڭ تىرسىلى ەستىلەدى).
- بالالار، تىڭداڭدارشى، ءبىر نارسە تىرسىلدايتىن سياقتى.
(بالالار تاڭىرقاي قاراپ، تىڭدايدى.)
عاجايىپ ءسات
- بىزگە قوناققا تامشى كەلىپتى.
- قانە، بالالار، قوناقپەن سالەمدەسەيىك.
بالالار سالەمدەسەدى.
تامشى: سالەم، دوستار! بالالار، مەن سەندەرمەن دوستاسقىم كەلەدى. سەندەر سياقتى ءبىلىم الىپ، وقىعىم كەلەدى.
- تامشى، كەل تورلەت، ءبىز بۇگىن سۋ الەمىنە زەرتتەۋ جاسايمىز.
- ءوزىڭنىڭ كىم ەكەنىڭدى بىلگىڭ كەلە مە؟
- تامشى: ارينە بىلگىم كەلەدى.
- ەندەشە سەن دە مۇقيات تىڭداپ وتىر.
بالالار ەكرانعا نازار اۋدارادى.
سلايدپەن جۇمىس.
- كوپ تامشىدان سۋ پايدا بولادى. سۋ ءومىر بويى اينالىمدا بولادى. ول جاڭبىر بولىپ جەرگە تۇسەدى. ارىق بولىپ وزەندى قۇرايدى. سودان كەيىن قايتادان كۇن شۋاعىمەن بۋ بولىپ اسپانعا كوتەرىلىپ، جەر بەتىنە جاڭبىر بولىپ ورالادى.
- جەر بەتىندە سۋ كوپ بولسا دا، بارلىعى بىردەي ىشۋگە جارامدى بولا بەرمەيدى. سۋ تۇششى جانە تۇزدى (اششى) بولادى. ءبىز ءىشۋ ءۇشىن تۇششى سۋدى پايدالانامىز.
سۋ - تىرشىلىك كوزى. ونى تاماققا پايدالانامىز، ءشولىمىزدى باسامىز. سونىمەن قاتار ەگىن سۋارامىز، ءورت سوندىرەمىز. جان - جانۋارلار، بالىقتار، قۇستار دا سۋسىز ءومىر سۇرە المايدى. بالالار، مىنا عالامشارعا قاراڭدارشى، جەر بەتىنىڭ كوپ بولىگىن سۋ الىپ جاتىر. سۋدى عالامشاردا كوك تۇسپەن بەلگىلەيدى. ال اۋىز سۋ سول سۋلاردىڭ 2، 5 پايىزىن قۇرايدى. سوندىقتان اۋىز سۋ تاپشى. سۋعا قوقىستى تاستاۋعا بولمايدى، جازدا تەڭىزگە تۇسۋگە بارعاندا، وزىمىزدەن كەيىن قالعان نارسەلەردىڭ بارلىعىن جيناپ بىرگە الىپ كەتۋىمىز كەرەك. سۋدى بەكەرگە توكپەي ۇنەمدەي ءبىلۋىمىز كەرەك. دانا حالقىمىز"سۋدى بەكەرگە توكپە"،"سۋدىڭ دا سۇراۋى بار"دەپ ايتاتىنى سوندىقتان.
سەرگىتۋ جاتتىعۋى
- ولاي بولسا بالالار، شارشاعان بولارسىڭدار، ورنىمىزدان تۇرىپ بوي سەرگىتىپ الايىق.
(بالالار "جاۋ، جاۋ جاڭبىر"ءانىنىڭ اۋەنىمەن بي بيلەپ، سەرگىتۋ جاتتىعۋىن ورىندايدى.)
ولاي بولسا سۋدىڭ قاسيەتتەرىمەن تانىسايىق، سۋعا تاجىريبە جاسايىق.
تاجىريبە جاساۋ
1."سۋ - ءمولدىر"
ورتاعا ەكى بالا شىعىپ سۋ مەن سۇتكە تاجىريبە جاسايدى.
ستاكانعا تازا سۋ جانە ءسۇت قۇيىپ سالىستىرادى. ەكى ىدىسقا قاسىق سالىپ، قايسىسى كورىنەتىنىن، قايسىسى كورىنبەيتىنىن باقىلايدى.
2."سۋدا ءدام جوق"
بالالار تۇتىكشە ارقىلى سۋ ءىشىپ ءدامىن كورەدى. ونى سالىستىرۋ ءۇشىن الما شىرىنىن ءىشىپ كورەدى.
سۋعا قانت جانە تۇز قوسىپ ءدامىن تاتادى.
3."سۋ - ءتۇسسىز"
ستاكانداعى سۋعا ءارتۇرلى سۋبوياۋ قوسىپ، ودان ءتۇس پايدا بولعانىن باقىلاۋ.
4."سۋدىڭ ءيىسى جوق"
بالالاردىڭ الدىنا ەكى ستاكان قويىلادى. ونىڭ بىرەۋىندە سۋ، ەكىنشىسىندە ۆانيلين قوسىلعان سۋ قۇيىلعان. ياعني:"سۋدىڭ ءيىسى جوق"
5."سۋدىڭ كۇيى". مۇزدىڭ قاتتى سۋ ەكەندىگىن باقىلاۋ ءۇشىن، توڭازىتقىشتاعى قاتقان مۇزعا باقىلاۋ جۇرگىزەدى.
6."تۇراقتى ءپىشىنى
بولمايدى"سۋدى تارەلكەگە قۇيىپ، سۋدىڭ ءپىشىنىنىڭ وزگەرۋىن باقىلاۋ.
7. بۋ - بۇل دا سۋ. بۋدىڭ دا سۋ ەكەندىگىن ۇعىنۋ ءۇشىن قايناتىلعان سۋدىڭ ۇستىنە اينەكتى ۇستاپ، ودان تامشى پايدا بولاتىنىن بايقاۋ.
- بالالار، بىزدەر سۋدىڭ ءارتۇرلى قاسيەتتەرى بار ەكەندىگىنە كوز جەتكىزدىك. سونىمەن قايتالاپ ايتايىق، سۋدىڭ قانداي قاسيەتتەرى بار؟
بالالاردىڭ جاۋاپتارى تىڭدالادى.
تامشى: مەنىڭ وزىمە جەتەرلىكتەي قاسيەتىم بار ەكەن. بالالار، ەندى مەنىڭ سەندەرمەن ويىن ويناعىم كەلىپ تۇر.
قيمىلدى - قوزعالىس ويىنى:"جەل مەن جاڭبىر"دەگەن ويىندى وينايىق. ويىن شارتى: مەن سەندەرگە جەل دەگەندە سەندەر جۇگىرەسىڭدەر، ال جاڭبىر دەگەندە قولشاتىردىڭ استىنا تىعىلاسىڭدار جاقسى ما؟
(بالالار "جەل مەن جاڭبىر" ويىنىن وينايدى).
شىعارماشىلىق جۇمىس
"جاڭبىر" تاقىرىبىنا سۋرەت سالۋ.
(بالالار كوك بوياۋعا ساۋساقتارىن باتىرۋ ارقىلى جاڭبىردىڭ سۋرەتىن سالادى.)
تامشى: - بالالار، سەندەرگە كوپ - كوپ راحمەت! مەنسىز تابيعاتتا تىرشىلىك جوق ەكەنىنە كوزىم جەتتى. ساۋ بولىڭدار!
(بالالار قوناقپەن قوشتاسادى.)
- تامشى، ساعان دا كوپ راحمەت!
ءبىزدىڭ بالالارمەن ويىن ويناپ كوڭىلدەرىن كوتەرىپ تاستادىڭ.
كەلەسى كەزدەسكەنشە قوش ساۋ بول!
ديداكتيكالىق ويىن:"سۋ كىمدەرگە نەمەسە نەلەرگە قاجەت؟"
ويىننىڭ شارتى: سۋدى قاجەت ەتەتىن زاتتاردى تابۋ. مىسالى: گۇل، بالىق، جانۋار، كىتاپ، قالام، ادام ت. س. س.
(بالالار ويىنعا بەلسەنە قاتىسادى.)
- ال بالالار، سۋ تۋرالى كىم قانداي ماقال - ماتەلدەر، تىيىم سوزدەر بىلەدى؟ قانە كىم ايتادى؟
1. سۋدىڭ دا سۇراۋى بار.
2. سۋ اناسى - بۇلاق
ءسوز اناسى - قۇلاق
3. سۋمەن ويناما - باتارسىڭ
وتپەن ويناما - جانارسىڭ
4. سۋلى جەر - نۋلى جەر
5. سۋ - تابيعاتتىڭ اجارى
سۋ - تازالىقتىڭ دوسى
6. سۋدى شاشىپ ويناما
قورىتىندىلاۋ:
- سۋ قانداي تابيعاتقا جاتادى؟
- ءولى
- بىزگە قوناققا كىم كەلدى؟
- تامشى كەلدى.
- ادامدارعا سۋ نە ءۇشىن كەرەك؟
- ىشەمىز، جۋىنامىز، اس ازىرلەيمىز، كىر جۋامىز.
- وسىمدىكتەر، جانۋارلار، بالىق -
تار سۋسىز ءومىر سۇرە الا ما؟
- جوق
- سۋدىڭ ءيىسى، ءدامى،، ءتۇسى بار ما؟
- جوق
- ادامدار قانداي سۋ ىشەدى؟ تۇششى سۋ ما، اششى سۋ ما؟
- تۇششى سۋ
- نەنىڭ سۋرەتىن سالدىق؟
- جاڭبىردىڭ
- سۋدى ۇنەمدەۋ كەرەك پە؟
- يا
- جارايسىڭدار، بالالار، بۇگىنگى وقۋ ءىس - ارەكەتكە وتە جاقسى قاتىستىڭدار، سەندەرگە كوپ - كوپ راحمەت! ماداقتاۋ. ال بالالار، ەندى بىزگە كەلگەن قوناقتارمەن قوشتاسايىق.
بالالار قوناقتارمەن قوشتاسادى. وزدەرىنىڭ اتىن اتاپ، ماداقتاعانى ءۇشىن قۋانادى.
كۇتىلەتىن ناتيجە:
نەنى ءبىلۋ كەرەك: سۋدى ۇنەمدەۋدى، سۋدى لاستاماۋدى؛
نەنى يگەرەدى: ساۋساق ارقىلى سۋرەت سالۋدى، سۋدىڭ اششى جانە تۇششى بولاتىنىن، تۇششى سۋدى قايدا پايدالاناتىنىن، سۋدىڭ قاسيەتتەرىن تاجىريبە جاساۋ ارقىلى بىلەدى؛
نەنى ءبىلدى: سۋسىز تىرشىلىك بولمايتىنىن تۇسىنەدى.
You Might Also Like
