تاباق بەت، تاڭقى تاناۋ
جيىرما التى جاسقا تولعان كۇنى تاڭەرتەڭ دەل-سال كۇيدە شارشاپ وياندىم. ويانسام، ءۇي ىشىنە مول جارىق تاراپ، اۋا ءسال سالقىن تارتىپتى. ماڭداي الدىمدا تۇرعان قابىرعا ساعات ءتورت جارىمدى كورسەتىپ قاتىپ قالعان. باسىم سىنىپ كەتەردەي مەڭ-زەڭ، تاڭ اتقانشا شىم-شىتىرىق ءتۇس كوردىم، ەندى ءبىرى دە ەسىمدە جوق. بەتىمدى ۋقالاپ، موينىمدى اينالدىرىپ، كەرىلىپ، بويىمدى جيناۋعا تىرىستىم.
بۇرىلىپ ايەلىمە قاراسام، ءوڭى سارعايعان سەكىلدى، ماڭدايىنا بىلىنەر-بىلىنبەس تاياز سىزىق ءتۇسىپتى، كوزىنىڭ استى ازداپ ىسىنگەن. كەشە عانا تاڭداپ سۇيگەن سۇلۋ دا بالعىن قىز ەدى عوي، اتتەڭ-اۋ…
كەشىگىپ قالمايىن دەپ اسىعىس جۋىنىپ-شايىندىم دا جۇمىسقا تارتتىم. كوشەگە شىقسام، دالا اجەپتاۋىر جارقىراپتى، كۇن كوكجيەكتەن تولىق كورىنىپ تۇر. دەگەنمەن ءسال بۇلىڭعىرلىق بار سەكىلدى. ساعاتىما قارادىم، تاڭعى ءتورت جارىمدى كورسەتىپ تۇر. تەلفونىما قارادىم، ول دا سولاي. بۇل سايكەستىككە تاڭدانا باستادىم. ساعاتپەن بىرگە ۋاقىت تا توقتاپ قالعانداي، ءۇپ ەتكەن جەل جوق، ءتىپتى ەشنارسە قوزعالمايتىن سەكىلدى…
ايالدامادا بويى ورتادان تومەن، ىقشام دەنەلى، مەكتەپ وقۋشىسىنىڭ كيىمىن كيىپ، كىشكەنتاي سومكە اسىنعان، كوزىنىڭ استى مەن ەكى ەزۋى ءسال ءدۇرديىپ، سالبىراعان، تاڭقى تاناۋ، تاباق بەت سارى شال تۇردى. ءوڭى تانىس سەكىلدى كورىنىپ، ەكىنشى جاعىنان كارى ادامنىڭ جاس بالاشا كيىنگەنىنە تاڭدانىپ ەرىكسىز نازارىم تۇسە بەردى. قاراي بەرگەنىمە ىڭعايسىزداندى ما، جىميىپ كۇلدى. تانىس كىسى بولماسىن دەپ: «اسسالاۋماعالەيكۋم!» دەپ تارتىنا سالەم بەردىم. شال تاعى دا كۇلىپ قويدى دا، سالەم العاننىڭ ورنىنا ەتىگىنىڭ ۇشىمەن قار تەۋىپ تۇقىجىڭداپ قالدى.
ءبىر كەزدە ايالدامادا ۇزىن بويلى، ءىرى دەنەلى، ءوڭى مىنا شالدان اۋمايتىن ەكىنشى ءبىر شال پايدا بولدى. كەيىپ-كەسپىرلەرى بىرىنەن-بىرى اۋمايتىنى سونشا، ءبىر قالىپپەن قۇيىلعان ۇقساس ەكى باستى ەكى ءتۇرلى دەنەگە قوندىرا سالعان سەكىلدى. ەكەۋىنىڭ تۇرىسىنا قاراپ «اعايىندى شالدار-اۋ» دەگەن ويىم بۇلىڭعىر تارتا بەردى. ءبىرىن-بىرى تانىمايتىن ادامداي، تىم بەيساۋات قالىپ تانىتادى.
ءوستىپ تاڭدانىپ تۇرعانىمدا اياز قارىعان اق قاردى سىقىرلاتىپ، مەن كۇتكەن اۆتوبۋس تا كەلىپ جەتتى. جىلدامداتىپ ىشكە كىرىپ كەلدىم دە، ەسىكتەن ارى ۇزاي الماي تۇرىپ قالدىم. قارسى الدىمدا تاڭقى تاناۋ، تاباق بەت سارى شال تۇر. ۇستىندە — كوندۋكتوردىڭ اق كويلەك، قىزىل گالستۋگى. تاڭدانىپ سىرتقا قارادىم، ەكى شال باسقا كولىكتى كۇتىپ تۇرسا كەرەك، ورىندارىنان قوزعالماپتى. تۇرعان ورنىمدا نە كەرى كەتەرىمدى، نە العا جۇرەرىمدى بىلمەي، اڭتارىلدىم دا قالدىم.
«ورتاعا قاراي ءوتىڭىز، ورتاعا قاراي»، — دەپ جاڭاعى كوندۋكتور شال اۆتوبۋستىڭ ورتا تۇسىن نۇسقادى. اۆتوبۋس قوزعالىپ تا كەتتى. ەندى اينالاما قاراپ، بوس ورىن ىزدەي باستاعان ەدىم، بۇل جولى تالىپ تۇسۋگە از عانا قالدىم. ءبىر اياعىم بۇگىلىپ كەتسە كەرەك، كوندۋكتور شال ۇستاي الدى.
«ورىن بەرىڭدەر، ورىن! اۋىرىپ تۇرمىن دەپ ايتپايسىز با؟» — دەپ قولتىقتاپ الا جونەلدى. اينالاما الاق-جۇلاق قاراپ، ەسىم شىعىپ، دارمەنىم قۇرىپ بارا جاتىر. اۆتوبۋس تولى تاڭقى تاناۋ، تاباق بەت شالدار مەن تۋرا سول بەت-پىشىندەگى كەمپىرلەر. وڭىنە قاراپ بىرىنەن-بىرىن اجىراتۋ مۇمكىن ەمەس. كيگەن كيىمدەرى عانا ءارتۇرلى، ءبىرى جاس جىگىتتەردەي، ءبىرى كارىلەرشە، ءبىرى بالاشا كيىنگەن…
بىرەۋى تۇرىپ ماعان ورىن بوساتتى، كوندۋكتور قولتىقتاپ كەلىپ وتىرعىزدى. وتىرۋىن وتىرسام دا، ەكى كوزىم الاقتاپ، اينالاما قاراي بەردىم، وزگەشە بەت ءپىشىن ىزدەپ اۋرەگە ءتۇستىم. جۇرەگىم اتقاقتاپ، قورقىنىش تۇلا بويىمدى كەرنەپ بارادى. يەن ارالدا جالعىز قالعان، الدە ادام جەگىش جىرتقىشتاردىڭ ورتاسىنا جالعىز تۇسكەن جان مەندەي كۇي كەشەر… سالدەن سوڭ عانا بۇلاردىڭ تىم جايباراقات بەينەلەرى از دا بولسىن ساباما تۇسىرگەندەي بولدى.
ىشكى ارپالىسىمدى جاسىرىپ، اۆتوبۋس تولى ادامدارعا بارلاي قارادىم. ءبىرى قۇنىسقان، ءبىرى قاقپاقتاي، ءبىرى ءسۇيىر، نازىك جاۋىرىندارعا ۇمىتتەنە ۇزاق قارايمىن، ءبىراق جالت ەتىپ بۇرىلسا بولدى، جۇرەگىم زۋ ەتە قالادى. اقىرى مۇنداعى ادامداردىڭ بىردە-بىرىنىڭ وزگەشە بەت-بەينەسى جوق ەكەنىن ءتۇسىندىم. ءبىر كەزدە كولىك قاتتى ءبىر تولقىپ كەتىپ، ىركىلىپ قايتا قوزعالدى. سول ساتتە-اق كولىك تولى ادام ساڭق ەتىپ بىردەي داۋىسپەن ايعاي سالدى:
— بايقاپ جۇرمەيسىڭ بە! مال اكەتىپ باراسىڭ با، نە مىناۋ؟!
سەلك ەتە قالدىم. بىردەي تەمبر، بىردەي ەكپىنمەن ءبارى مۇرنىنان سويلەيدى، ءبىراق اششى ەستىلەدى. كولىك تولى ادام ساڭقىلداپ شۋلاسا جونەلگەندە، ەكى تىزەم دىرىلدەپ، اقىرىن تۇرىپ، ەسىككە بەتتەدىم. سىر بەرمەي، شۋلاپ بارىپ باسىلعان ادامدارعا ءمان بەرمەۋگە تىرىسىپ، كوشە جاققا كوز سالىپ تۇرمىن. كوشەنىڭ ءار تۇسىندا كۇندە كورىپ جۇرگەن دەپۋتاتتار مەن ارتىستەردىڭ فوتولارى ىلىنگەن ۇلكەن-ۇلكەن پلاكاتتار بولۋشى ەدى، سوعان كوزىم ءتۇستى. بارىندە بىردەي تاڭقى تاناۋ، تاباق بەت سارى شالدىڭ سۋرەتى ءىلىنىپ تۇر. تەك ءار پلاكاتتاعى ەسىمدەر مەن بەزەندىرىلۋى ءارتۇرلى. جالما-جان اۆتوبۋس ەسىگىندە جابىستىرىلعان قالتاعا تۇسكىش ۇرىلاردىڭ فوتوسىنا قارادىم. بارلىعى 16 ادام، ءبىراق ءبىر بەينە. جالعىز ادامنىڭ سۋرەتىن ون التىعا كوبەيتىپ جابىستىرا سالعانداي. باس جاعىنا ۇلكەن قارا ارىپتەرمەن «ابايلاڭىز، ۇرىلار!» — دەپ جازىلعان.
كەلەسى ايالدامادان اسىعىپ ءتۇسىپ كەتتىم. جۇرەگىمنىڭ تۇسىن قولىممەن باسىپ، تازا اۋا جۇتىپ ءسال كىدىردىم دە، ءالى دە الىستاۋ جۇمىس ورنىما قاراي جىتىرمەلەتە ادىمدادىم. ويىمدا — ارىپتەستەرىم. جۇمىس ورنىم ءبىر شاعىن ءبىلىم بەرەتىن بيۋدجەتتىك مەكەمە بولاتىن. اياعىمنىڭ ۇشىنا عانا قاراپ، القىنىپ ارەڭ جەتتىم دە، سىرتقى ۇلكەن ەسىكتەن ىشكە كىردىم.
كۇندە كورىپ جۇرگەن كۇزەتشىلەرىم جوق. كۇزەتتىك فورما كيگەن تاڭقى تاناۋ، تاباق بەت سارى شالدار ءۇستى-باسىمدى تۇك قويماي تەكسەرىپ ارەڭ كىرگىزدى. تەز-تەز باسىپ، بەسىنشى قاباتقا كوتەرىلدىم. كابينەتكە كىرىپ كەلسەم، بۇكىل ارىپتەستەرىم ۇزىن ۇستەل باسىنا جينالىپ اسقا وتىرىپتى. «تۇسكى اسقا دەيىن كەشىككەن بولدىم-اۋ، شاماسى» دەپ ويلادىم. ۇزىن ۇستەلدىڭ ەكى جاعىنا جارىلا وتىرعان ارىپتەستەرىمنىڭ تۇرىنە جاسقانا قاراي بەردىم. تاڭقى تاناۋ، تاباق بەت سارى شالدار مەن كەمپىرلەر. ۇستەلدىڭ قاق باسىندا — تاڭقى تاناۋ، تاباق بەت سارى كەمپىر. بۇل باستىقتىڭ ورنى بولاتىن. دابىرلاسىپ الدەنەلەردى ايتىپ، جايباراقات وتىر. نە بولسا دا ءوڭ بەرمەۋگە تىرىستىم.
— كەل، داستارقانعا كەل، — دەدى ءبىرى.
— تاماق ءىش، كەل،— دەپ ەكىنشىسى تارەلكە تولى الدەنەنى قولىما ۇستاتا سالدى.
— بۇل نە؟ — دەدىم باتىلسىزداۋ.
— بۇل ەكى جاسار بالانىڭ جىلىگى مەن 13 جاسار قىزدىڭ ميى، — دەپ ساڭق ەتە قالدى جاڭاعى تارەلكە ۇستاتقان تاڭقى تاناۋ، تاباق بەت سارى كەمپىر.
ايعاي سالعانداي بولدىم، قولىمداعى تارەلكەنى لاقتىرىپ جىبەردىم. قىزىل الا قان مەن اق مي ارالاسىپ، بوتقاداي بىلىققان ءبىر نارسە ەدەنگە شاشىلىپ كەتتى. تارەلكەنىڭ شالدىر ەتكەن داۋىسىمەن ۇستەل باسىنداعىلار بىردەي بۇرىلىپ ماعان قارادى. قارادى دا اقسيىپ كۇلدى. كۇلگەن ساتتە اپپاق تىستەردىڭ اراسىنان قويۋ قىزىل-كۇرەڭ قان بۇلىقسىپ، اق داستارحان بەتىنە باياۋ تامشىلادى.
شالقامنان ءتۇستىم بە، الدە بۇرىلا بەرىپ جىعىلدىم با، ەسىم كىرەسىلى-شىعاسىلى ەسىككە قاراي تۇرا جۇگىردىم. بەس قاباتتىڭ باسپالداعىنان سۇرىنە-جىعىلا ۇمار-جۇمار بوپ تومەنگە ءتۇستىم دە ىتقي قاشتىم.
كوشەگە شىعىپ اينالاما الاق-جۇلاق قاراپ ۇيگە قاراي زىتىپ كەلەمىن. كوشە بويى تاڭقى تاناۋ، تاباق بەت سارى شالدار مەن كەمپىرلەر. ءبارىنىڭ ەزۋىندە بولماشى قىزارعان قان داعى بار. بىرەۋلەر قارنىن سيپاپ رەستوراننان شىعىپ كەلەدى، مۇرتىنا جابىسقان قىزىل قان داعىن ساۋساق ۇشتارىمەن باياۋ ءسۇرتىپ قويادى. الدەنەلەردى ايتىسىپ كۇلەدى، ساڭقىلداپ مۇرىندارىنان سويلەپ ۇرسىسادى. كەيبىرى ماعان تاڭدانا قاراسادى…
اۆتوبۋسقا دا، تاكسيگە دە وتىرعىم كەلمەدى. كولىك اتاۋلىدا تاڭقى تاناۋ، تاباق بەت سارى شالدار، تاڭقى تاناۋ، تاباق بەت سارى كەمپىرلەر. جۇگىرە بەردىم، جۇگىرە بەردىم…
ىستىقتاپ، تەر مونشاقتاپ اقتى. جەلتوقساننىڭ ىزعارلى كۇنى بويىمداعى ىستىقتى باسا المادى. سىرتقى كيىمدەرىمدى بىر-بىردەن شەشە بەردىم، سوندا دا ىزعار سەزىنبەدىم.
«بالا دەگەن بولاشاق قوي! قالاي جەيدى، قۇداي-اۋ! ءوڭىم بە، ءتۇسىم بە؟ الدە باستىرىلىپ جاتىرمىن با؟ ويانسام كەرەك ەدى عوي… ويانسام…»
ءبىراق ويانبادىم. جۇگىرە-جۇگىرە ۇيگە دە جەتتىم. اۋلادان كىرگەندە بايقادىم، ۇستىمدە مايكىم، بۇتىمدا دامبالىم عانا قالىپتى، قالعانىن تۇگەل سىپىرىپ تاستاپپىن.
ەنتىگىپ ۇيگە كىرىپ كەلسەم، تەلەديدار الدىندا الدەنە توقىپ تاڭقى تاناۋ، تاباق بەت سارى كەمپىر وتىر. ماعان قارادى دا، اڭ-تاڭ بولعان كەيىپتە:
— ساعان نە بولعان؟ — دەدى. داۋىسىنا قاراپ ايەلىم ەكەنىن اڭعاردىم. كوزىمدى ۋقالاپ، بەتىمدى شىمشىلادىم. سارى كەمپىر ءالى تۇر تاڭدانىپ، ال بەتىم اۋىرىپ كەتتى. تەلەديداردا تۋرا سونداي سارى كەمپىر جاڭالىقتار ايتىپ جاتىر:
— بيىلعى جىلى ەلىمىزدىڭ جالپى ىشكى ءونىمى بىلتىرعىدان 20 پايىزعا ءوستى…
ەندى قاراپ تۇرا المادىم، قايتا دالاعا قاراي جۇگىردىم. ارتىمنان جاڭاعى سارى كەمپىر ايعاي سالدى، بۇل جولى داۋىسى ساڭق ەتىپ اناۋ الدىڭعىلارداي قاتتى شىقتى جانە ولاردان ەشبىر ايىرماشىلىق بولعان جوق:
— تاعى ىشكەن بە مىناۋ؟
مەن ءىشۋدى قويعالى قاشان… جۇگىرىپ سىرتقا شىقتىم، قايدا بارارىمدى بىلمەسەم دە جۇگىرە جونەلدىم. كورشىلەر كوشىپ جاتقان سەكىلدى، وڭكەي تاڭقى تاناۋ، تاباق بەت سارى شالدار الدەبىر جيھازداردى ارى-بەرى كوتەرىپ، تاسىپ جاتىر. جۇگىرىپ وتە بەرىپ، شكاف بەتىندەگى ۇلكەن ايناعا كوزىم ءتۇستى. اينادا ەكى كوزى الاق-جۇلاق ەتكەن، ۇستىندە مايكى مەن دامبالدان باسقا لىپاسى جوق، تاڭقى تاناۋ، تاباق بەت سارى شال ماعان قاراپ تۇر. اقىرىن جاقىن كەلدىم، ول دا جاقىندادى. وڭ قولىمدى كوتەرىپ، بەتىمدى سيپادىم. شال سول قولىن كوتەرىپ بەتىن سيپادى. ەزۋىندە بولماشى قان داعى بار ەكەن…
You Might Also Like
-
نۇرلىبەكتىڭ قالىڭدىعى ءتۇس كورىپتى. تۇسىندە نۇرلىبەك بيىك جار باسىنداعى التىن تاقتا وتىر ەكەن. تاڭەرتەڭ ءتۇسىن اناسىنا ايتقان، ءبىراق نۇرلىبەك دەپ ايتۋدان ۇيالىپ، اكەم وتىر ەكەن دەگەن. ماقساتى كوپتى كو...
-
بۇرىنعى دىر-دۋى مول، كوڭىلدى ورتادان ءبىر جولا باس تارتىپ، بازار ماڭىنداعى ەسكى جاتاقحانالاردىڭ بىرىنە كوشىپ كەلدىم. وسى كۇنگە دەيىنگى جيناعان دۇنيەلەرىمنىڭ ۇشتەن ەكىسى كىتاپ ەكەن، كوشىپ كەلە ساپ، ت...
