تابيعي قۇبىلىستار
ماقساتتارى: 1) تابيعاتتاعى وزگەرىستەردىڭ بارلىعىن تابيعات قۇبىلىستارى ەكەنىن تۇسىنەدى؛
2) وقۋشىلاردى قورشاعان ورتاداعى دۇنيەلەر مەن قۇبىلىستاردى عىلىمي تۇرعىدان تۇسىنۋگە، زەرتتەۋگە باقىلاۋ جاساۋ؛
3) جىل مەزگىلدەرىنە بايلانىستى تابيعات قۇبىلىستارىن كورەدى جانە تۇسىنەدى.
ءادىس: سۇراق جاۋاپ، ءتۇسىندىرۋ ويىن، تالداۋ، وي قورىتۋ.
ءتۇرى: جاڭا ساباقتى ءتۇسىندىرۋ.
كورنەكىلىك: ديداكتيكالىق ۇلەستىرمە ماتەريالدار، تەست جۇمىسى (جاپىراقتار) ماقال - ماتەل جازىلعان پلاكات "جىل مەزگىلدەرى" سۋرەتتەر.
ءپانارالىق بايلانىس: انا ءتىلى.
ساباق بارىسى
ءى. ۇيىمداستىرۋ. ساباق تاقىرىبىن، ءتۇرىن، ماقساتىن، ءوتۋ بارىسىن حابارلاۋ
پسيحولوگيالىق دايىندىق:
«مەن اتقان تاڭدى سۇيەمىن، تاڭدى سۇيەمىن
شۋاعىن شاشقان كۇندى سۇيەمىن، كۇندى سۇيەمىن.
ايالاعان تابيعاتتى سۇيەمىن، تابيعاتتى سۇيەمىن.
قورشاعان بار الەمدى، ءوزىمدى سۇيەمىن»
ءىى. ءۇي تاپسىرماسىن تەكسەرۋ جانە وتكەن تاقىرىپتى قايتالاۋ.
قىزىعۋشىلىقتى وياتۋ
- ال بالالار، ءقازىر قاي جىل مەزگىلى؟ (كۇز)
- كۇز ايلارىن اتاپ بەرىڭدەر.(قىركۇيەك، قازان، قاراشا)
- بۇگىن قاي كۇن؟
- دۇرىس جارايسىڭدار! بالالار كۇز مەزگىلىندە بولىپ جاتقان وزگەرىستەردى بايقاپ جۇرگەن شىعارسىڭدار. – ءيا، دۇرىس، كۇن سۋىپ، جاپىراقتار سارعايدى. ءبىزدىڭ سىنىپقا حات كەلىپ ءتۇسىپتى، ال ونىڭ ىشىندە نە بار ەكەن؟ بۇل جاپىراقتار ەكەن عوي! قانداي كەرەمەت! بالالار جاپىراقتاردا بەرىلگەن تەست سۇراقتار جازىلىپتى. وسى تاپسىرمانى ويلانىپ، دۇرىس جاۋاپ بەرۋلەرىڭدى سۇرايمىن - دەپ تاپسىرما ورىنداۋعا ەكى مينۋت ۋاقىت بەرىلەدى، سودان كەيىن وقىپ شىعادى دا، وقۋشىلاردىڭ جۇمىستارىن ءجيىپ الۋ.
- بالالار، ءبىز قانداي ۇلتتىق ويىنداردى بىلەمىز؟ (ارقان تارتۋ، بايگە، اسىق ويىندار، قىز قۋۋ)
- ەندەشە، ءبىر ويىنىن ويناپ، كۇزدىڭ كەرەمەتتەرىنە تاعى ءبىر توقتالىپ كەتەيىك.
«قىز قۋۋ»- ويىنى. قىز بەن بالا جارىسا:
- كۇز قانداي؟
- كۇزدە نە بولىپ جاتادى؟
- قانداي قۇبىلىستاردى بايقاۋعا بولادى - دەگەن سۇراقتارعا جاۋاپ بەرەتىن تىرەك سىزبالاردى جاسايدى. كىم جىلدام، جۇيرىك جانە دۇرىس جاۋاپ بەرگەن بولسا، سول جەڭىمپاز دەپ اتالادى. قىز بولسا، قامشىسىن الىپ شىعادى، ۇل بولسا قىزعا ادەمى گۇل سىيلاپ بەرەدى. بالالاردىڭ پىكىرلەرىنە مىنانداي سىزبا جاسالادى.
كۇز؟
↓
جاپىراقتار ءتۇسىپ جاتىر،
جەمىس جيدەك جينالادى،
التىن جينالدى، بەرەكەلدى، باي
ءتۇن ۇزاردى، سۋىق
اسپان قورعاسىنداي اۋىر بولادى
جىل قۇستارى ۇشىپ كەتەدى
كۇن قىسقاردى،
جاڭبىرلى،
- وتە جاقسى، بالالار. «قوڭىرقاي كۇز بولىپتى، قۋراپ جاپىراق سولىپتى»- دەگەندەي اباي قۇنانبايەۆتىڭ «كۇز» ولەڭ شۋماقتارىڭ كىم ايتىپ بەرەدى ەكەن؟ (مانەرلەپ وقىتۋ).
ءىىى. جاڭا ساباق: ا) ءمۇعالىمنىڭ كىرىسپە ءسوزى: - داپتەرىمىزدى اشىپ، بۇگىنگى كۇندى، تاقىرىپتى جازايىق. بالالار جاڭا تاقىرىپتى ءبىز بيس تەحنولوگياسى بويىنشا وتەتىن بولامىز. «بايقاۋ»- ءادىسى. ول ءۇشىن «كىلتتىك سوزدەرگە» نازار اۋدارتۋ جانە وقىپ ەستە ساقتاۋ ءۇشىن 30 سەكۋند ۋاقىت بەرىلەدى. ءبىر شاپالاق ۇرادى، شاپالاق ءبىرىڭعاي بولۋ كەرەك، سوسىن سوزدەر جابىلىپ، وقۋشى 1 مينۋت 15 سەكۋندتىڭ ىشىندە داپتەرلەرىنە نە ەستە قالعان سوزدەردى جازىپ شىعادى. ۋاقىت اياقتالعان سوڭ جۇمىس توقتاتىلادى «كىم نە ساقتادى؟»- ءبىر - بىرىنە جىلدام تەكسەرتۋ، ساندى جازۋ، تولىق جازعان وقۋشىعا، نورماعا ساي ۇياشىعىنا العاشقى پليۋس بەلگىسى قويىلدى.
ءا) سەرگىتۋ ءساتى: «تەربەلەدى اعاشتار
الدىمنان جەل ەسەيىپ...»
ب)- جاقسى، ءسال دەمالىپ الدىق، دەمەك كىتاپپەن جۇمىس جاساۋعا دايىنبىز وقۋلىقتىڭ 34 - 35 بەتتى اشامىز، ءار ءبىر پاراقتى 3 مينۋت ىشىندە وقىپ شىعۋى ءتيىس. وقۋشىلاردىڭ وقىعان بىلىمدەرىنە قاتىستى سۇراق - جاۋاپ الىنادى. ۇعىنۋدى ۇيىمداستىرۋ جانە داپتەرلەرىنە 30 ءسوز - 5 مينۋت جازىلۋى ءتيىس؛ 2 شاپالاق سوعامىز سوسىن كىم كوپ جازدى؟- دەپ سۇراپ شىعۋ.
ۆ) سۋرەت ارقىلى «بۇل قانداي ويىن؟»
- دۇرىس ەندەشە "حان تالاپاي" ويىندى وينايىق. بۇل ويىندى ۇلدار عانا وينايدى. حان يەمنىڭ "ماقال - ماتەل" - دەگەن تاپسىرماسىن ورىنداۋ كەرەك.
گ) ويىن ويناپ دەمالدىق، ياعني ءبىز سۇراقتارعا جاۋاپ بەرۋگە دايىنبىز.(20 بەت) سىني تۇرعىدان سۇراقتار «ءيا» نەمەسە «جوق» دەگەن جاۋاپ بولۋ ءتيىس (+- قويىلادى)
د) بالالار مىنا دىبىستاردى تىڭدايىقشى. نەنىڭ دىبىسىن ەستىگەندەرىڭدى ايتاسىڭدار.
1. جەل
2. نايزاعاي
3. جاڭبىر.- (دەپ جاۋاپ بەرەدى)
د)- بالالار، بۇرىن اۋا - رايىن باقىلاۋ ورتالىعى بولماعان. اۋا - رايىن قالاي باقىلاعان دەپ ويلايسىڭدار؟ «كۇننىڭ كوزىن اشۋ»- ويىن ارقىلى ءبىز اۋا - رايىن قالاي باقىلاعاندى كورىپ بىلەمىز. تابيعات قۇبىلىستارىنا بايلانىستى اتا - بابالارىمىز حالىقتىق بولجامدار جاساعان، سونى ءتۇسىنىپ، دۇرىس وقىپ بەرۋ كەرەك.
ءىV بەكىتۋ: - وتە جاقسى، جارقىراعان كۇندە پايدا بولدى، ءار وقۋشىنىڭ كوڭىل - كۇيلەرى جاقسى شىعار؛ ەندەشە كۇزگى گۇل كۇلتەسىن قۇراستىرايىق دەپ «تۋعان ەلدىڭ ۇلى بول!» «ابايداي دانا بول!» «دوستارىنا سىيلى بول!» «وقۋشىلاردىڭ الدى بول» «اتا - انانىڭ ماقتانىشى بول!»- دەپ وزىمىزگە تىلەك تىلەپ، گۇل شوعىن جاسايمىز. وقۋشىلاردى باعالاۋ جانە ماداقتاۋ.
V ۇيگە تاپسىرما؛ تابيعات قۇبىلىستارىن جانە قوسىمشا ماتەريالدى وقىپ كەلۋ.
2) وقۋشىلاردى قورشاعان ورتاداعى دۇنيەلەر مەن قۇبىلىستاردى عىلىمي تۇرعىدان تۇسىنۋگە، زەرتتەۋگە باقىلاۋ جاساۋ؛
3) جىل مەزگىلدەرىنە بايلانىستى تابيعات قۇبىلىستارىن كورەدى جانە تۇسىنەدى.
ءادىس: سۇراق جاۋاپ، ءتۇسىندىرۋ ويىن، تالداۋ، وي قورىتۋ.
ءتۇرى: جاڭا ساباقتى ءتۇسىندىرۋ.
كورنەكىلىك: ديداكتيكالىق ۇلەستىرمە ماتەريالدار، تەست جۇمىسى (جاپىراقتار) ماقال - ماتەل جازىلعان پلاكات "جىل مەزگىلدەرى" سۋرەتتەر.
ءپانارالىق بايلانىس: انا ءتىلى.
ساباق بارىسى
ءى. ۇيىمداستىرۋ. ساباق تاقىرىبىن، ءتۇرىن، ماقساتىن، ءوتۋ بارىسىن حابارلاۋ
پسيحولوگيالىق دايىندىق:
«مەن اتقان تاڭدى سۇيەمىن، تاڭدى سۇيەمىن
شۋاعىن شاشقان كۇندى سۇيەمىن، كۇندى سۇيەمىن.
ايالاعان تابيعاتتى سۇيەمىن، تابيعاتتى سۇيەمىن.
قورشاعان بار الەمدى، ءوزىمدى سۇيەمىن»
ءىى. ءۇي تاپسىرماسىن تەكسەرۋ جانە وتكەن تاقىرىپتى قايتالاۋ.
قىزىعۋشىلىقتى وياتۋ
- ال بالالار، ءقازىر قاي جىل مەزگىلى؟ (كۇز)
- كۇز ايلارىن اتاپ بەرىڭدەر.(قىركۇيەك، قازان، قاراشا)
- بۇگىن قاي كۇن؟
- دۇرىس جارايسىڭدار! بالالار كۇز مەزگىلىندە بولىپ جاتقان وزگەرىستەردى بايقاپ جۇرگەن شىعارسىڭدار. – ءيا، دۇرىس، كۇن سۋىپ، جاپىراقتار سارعايدى. ءبىزدىڭ سىنىپقا حات كەلىپ ءتۇسىپتى، ال ونىڭ ىشىندە نە بار ەكەن؟ بۇل جاپىراقتار ەكەن عوي! قانداي كەرەمەت! بالالار جاپىراقتاردا بەرىلگەن تەست سۇراقتار جازىلىپتى. وسى تاپسىرمانى ويلانىپ، دۇرىس جاۋاپ بەرۋلەرىڭدى سۇرايمىن - دەپ تاپسىرما ورىنداۋعا ەكى مينۋت ۋاقىت بەرىلەدى، سودان كەيىن وقىپ شىعادى دا، وقۋشىلاردىڭ جۇمىستارىن ءجيىپ الۋ.
- بالالار، ءبىز قانداي ۇلتتىق ويىنداردى بىلەمىز؟ (ارقان تارتۋ، بايگە، اسىق ويىندار، قىز قۋۋ)
- ەندەشە، ءبىر ويىنىن ويناپ، كۇزدىڭ كەرەمەتتەرىنە تاعى ءبىر توقتالىپ كەتەيىك.
«قىز قۋۋ»- ويىنى. قىز بەن بالا جارىسا:
- كۇز قانداي؟
- كۇزدە نە بولىپ جاتادى؟
- قانداي قۇبىلىستاردى بايقاۋعا بولادى - دەگەن سۇراقتارعا جاۋاپ بەرەتىن تىرەك سىزبالاردى جاسايدى. كىم جىلدام، جۇيرىك جانە دۇرىس جاۋاپ بەرگەن بولسا، سول جەڭىمپاز دەپ اتالادى. قىز بولسا، قامشىسىن الىپ شىعادى، ۇل بولسا قىزعا ادەمى گۇل سىيلاپ بەرەدى. بالالاردىڭ پىكىرلەرىنە مىنانداي سىزبا جاسالادى.
كۇز؟
↓
جاپىراقتار ءتۇسىپ جاتىر،
جەمىس جيدەك جينالادى،
التىن جينالدى، بەرەكەلدى، باي
ءتۇن ۇزاردى، سۋىق
اسپان قورعاسىنداي اۋىر بولادى
جىل قۇستارى ۇشىپ كەتەدى
كۇن قىسقاردى،
جاڭبىرلى،
- وتە جاقسى، بالالار. «قوڭىرقاي كۇز بولىپتى، قۋراپ جاپىراق سولىپتى»- دەگەندەي اباي قۇنانبايەۆتىڭ «كۇز» ولەڭ شۋماقتارىڭ كىم ايتىپ بەرەدى ەكەن؟ (مانەرلەپ وقىتۋ).
ءىىى. جاڭا ساباق: ا) ءمۇعالىمنىڭ كىرىسپە ءسوزى: - داپتەرىمىزدى اشىپ، بۇگىنگى كۇندى، تاقىرىپتى جازايىق. بالالار جاڭا تاقىرىپتى ءبىز بيس تەحنولوگياسى بويىنشا وتەتىن بولامىز. «بايقاۋ»- ءادىسى. ول ءۇشىن «كىلتتىك سوزدەرگە» نازار اۋدارتۋ جانە وقىپ ەستە ساقتاۋ ءۇشىن 30 سەكۋند ۋاقىت بەرىلەدى. ءبىر شاپالاق ۇرادى، شاپالاق ءبىرىڭعاي بولۋ كەرەك، سوسىن سوزدەر جابىلىپ، وقۋشى 1 مينۋت 15 سەكۋندتىڭ ىشىندە داپتەرلەرىنە نە ەستە قالعان سوزدەردى جازىپ شىعادى. ۋاقىت اياقتالعان سوڭ جۇمىس توقتاتىلادى «كىم نە ساقتادى؟»- ءبىر - بىرىنە جىلدام تەكسەرتۋ، ساندى جازۋ، تولىق جازعان وقۋشىعا، نورماعا ساي ۇياشىعىنا العاشقى پليۋس بەلگىسى قويىلدى.
ءا) سەرگىتۋ ءساتى: «تەربەلەدى اعاشتار
الدىمنان جەل ەسەيىپ...»
ب)- جاقسى، ءسال دەمالىپ الدىق، دەمەك كىتاپپەن جۇمىس جاساۋعا دايىنبىز وقۋلىقتىڭ 34 - 35 بەتتى اشامىز، ءار ءبىر پاراقتى 3 مينۋت ىشىندە وقىپ شىعۋى ءتيىس. وقۋشىلاردىڭ وقىعان بىلىمدەرىنە قاتىستى سۇراق - جاۋاپ الىنادى. ۇعىنۋدى ۇيىمداستىرۋ جانە داپتەرلەرىنە 30 ءسوز - 5 مينۋت جازىلۋى ءتيىس؛ 2 شاپالاق سوعامىز سوسىن كىم كوپ جازدى؟- دەپ سۇراپ شىعۋ.
ۆ) سۋرەت ارقىلى «بۇل قانداي ويىن؟»
- دۇرىس ەندەشە "حان تالاپاي" ويىندى وينايىق. بۇل ويىندى ۇلدار عانا وينايدى. حان يەمنىڭ "ماقال - ماتەل" - دەگەن تاپسىرماسىن ورىنداۋ كەرەك.
گ) ويىن ويناپ دەمالدىق، ياعني ءبىز سۇراقتارعا جاۋاپ بەرۋگە دايىنبىز.(20 بەت) سىني تۇرعىدان سۇراقتار «ءيا» نەمەسە «جوق» دەگەن جاۋاپ بولۋ ءتيىس (+- قويىلادى)
د) بالالار مىنا دىبىستاردى تىڭدايىقشى. نەنىڭ دىبىسىن ەستىگەندەرىڭدى ايتاسىڭدار.
1. جەل
2. نايزاعاي
3. جاڭبىر.- (دەپ جاۋاپ بەرەدى)
د)- بالالار، بۇرىن اۋا - رايىن باقىلاۋ ورتالىعى بولماعان. اۋا - رايىن قالاي باقىلاعان دەپ ويلايسىڭدار؟ «كۇننىڭ كوزىن اشۋ»- ويىن ارقىلى ءبىز اۋا - رايىن قالاي باقىلاعاندى كورىپ بىلەمىز. تابيعات قۇبىلىستارىنا بايلانىستى اتا - بابالارىمىز حالىقتىق بولجامدار جاساعان، سونى ءتۇسىنىپ، دۇرىس وقىپ بەرۋ كەرەك.
ءىV بەكىتۋ: - وتە جاقسى، جارقىراعان كۇندە پايدا بولدى، ءار وقۋشىنىڭ كوڭىل - كۇيلەرى جاقسى شىعار؛ ەندەشە كۇزگى گۇل كۇلتەسىن قۇراستىرايىق دەپ «تۋعان ەلدىڭ ۇلى بول!» «ابايداي دانا بول!» «دوستارىنا سىيلى بول!» «وقۋشىلاردىڭ الدى بول» «اتا - انانىڭ ماقتانىشى بول!»- دەپ وزىمىزگە تىلەك تىلەپ، گۇل شوعىن جاسايمىز. وقۋشىلاردى باعالاۋ جانە ماداقتاۋ.
V ۇيگە تاپسىرما؛ تابيعات قۇبىلىستارىن جانە قوسىمشا ماتەريالدى وقىپ كەلۋ.
You Might Also Like
