InfoHub Logo

اقتوبە وبلىسى،
اقتوبە قالاسى، «سىمبات» جەكە مەكتەبى
كۋرمالوۆا اسەل اگيسوۆنا

ساباقتىڭ تاقىرىبى: ءتانى ساۋدىڭ، جانى ساۋ.
ساباقتىڭ ماقساتى: وقۋشىلاردىڭ تازالىق،ساۋلىق تۋرالى ۇعىمدارىن كەڭەيتۋ، تازالىقتىڭ پايداسىن ۇقتىرۋ. سالاۋاتتى ءومىر سالتىنا ساي وقۋشىلاردى بولاشاقتىڭ تىرەگى بولاتىن، دەنى ساۋ ازامات ەتىپ تاربيەلەۋ. جيناقىلىققا، ۇقىپتىلىققا باۋلۋ.
كورنەكىلىگى: ماقال – ماتەلدەر، «تازالىق – دەنساۋلىق كەپىلى»، «شىنىقساڭ، شىمىر بولارسىڭ».

ساباقتىڭ بارىسى:
ءى.ۇيىمداستىرۋ. كىرىسپە.
بۇگىنگى ساباعىمىز تازالىق تاقىرىبىنا ارنالادى. «تازالىق» ءسوزىن توپتاستىرۋ.
بۇگىن ءبىز «كىرقويماس» كىتاپشاسىمەن تانىسامىز. (وسى كەزدە ەسىك قاعىپ، ءبىر وقۋشى سىنىپ وقۋشىلارىنىڭ اتىنا حات كەلگەنىن حابارلايدى)
- بالالار، كىرقويماس بىزگە نە جازىپتى، تانىسايىق.... (حاتپەن تانىستىرۋ). ەسىك قايتادان قاعىلىپ، كىرقويماس كومەكشىلەرىمەن كىرەدى.
كىرقويماس: تازالانىپ تۇرۋ كەرەك
ەرتە مەن كەش جاس بالا.
كىر-كىر بولۋ ەلدەن ەرەك،
مۇلدەم ۇيات ماسقارا!
مىناۋ مەنىڭ كومەكشىلەرىم. اتتارىن اتاڭدارشى. (سابىن، تاراق، ورامال) وسى زاتتار سەندەردە بار ما؟ مەنىڭ تاعى قانداي كومەكشىلەرىم بار ەكەنىن بىلەسىڭدەر؟

كومەكشىلەرىم دايىنداعان جۇمباقتارىم بار ەكەن، سونى شەشەيىك.
بۇدان كىر قورقادى،
سۋدان بۇل قورقادى. (سابىن)
جۋىنىپ بولعانىندا،
جۇرەدى قولدارىندا. (ورامال)
ءدامى دە جوق، ءتۇسى جوق،
پايدالانباس كىسى جوق. (سۋ)
قالتامدا جاتىر ءتىسى بار،
تىستەمەي-اق ىستەرى بار. (تاراق)

وسى تۇستا سىنىپقا ۇقىپسىز، سالاق، ءۇستى-باسى كىر بالا كىردى. حا-حا-حا! مىناۋ كەلگەن كىمدەر؟ سەندەر نەگە تاپ-تازا بولىپ وتىرسىڭدار؟ مەن سەندەرگە سۋعا تۇسپەي كىر بولىپ جۇرۋگە، پارتا سىزۋعا، قۇستاردى اتۋعا ۇيرەتەمىن. قايسىسىڭ مەنىمەن دوس بولاسىڭدار؟
وقۋشىلار ءسوزى. - جارايدى، كۇشتەرىڭدى سىنايىن،كىم مەنىمەن كۇش سىناسىپ كورەدى.
كىرقويماس: وي، وڭباعان، كىر-كىر نەمە
كورىنبە، ءارى، كوزىمە،
تاپ قازاننىڭ كۇيەسى،
قاراشى وزىڭ-وزىڭە:
موينىڭ مىناۋ، تولعان باتپاق،
بۇل نە دەگەن ماسقارا!
مۇرنىڭ استى ساتپاق-ساتپاق،
قولىڭ كوسەۋ، قاپ-قارا!

ءمۇعالىم: - بۇل بالا تۋرالى نە ايتامىز؟ - سالاق، ساتپاق، كىر-قوجالاق ت.ب.
- تازا ءجۇرۋدى بىلمەيتىن بالا تۋرالى ولەڭدى كىم ايتادى؟
1.اناۋ بالا، بەتىن قارا، كىر-قوجالاق، قاپ-قارا.
2.تىرناعى وسكەن،شاشى كوپتەن الىنباپتى – اۋ ماسقارا!
3.ونىڭ اتى – سابالاق،
ادەتى بار جامان – اق،
كيىمى كىر-قوجالاق،
كورگەن ەمەس تازالاپ.

ءمۇعالىم: كىتاپتى كۇتىپ ۇستاۋ تۋرالى كورىنىستى تاماشالايىق.
وقۋشىعا قاشىپ،جالبا-جۇلباسى شىققان ەكى وقۋلىق كەزدەسەدى.
وقۋشى: وقۋلىقتار، نەگە وسىنشاما تۇرلەرىڭ جامان. وزدەرىڭ قاشىپ كەلە جاتقانعا ۇقسايسىڭدار عوي؟
وقۋلىق: (جىلامسىراپ) ءيا، اۋىرىپ تۇرمىز، جارالانباعان جەرىمىز جوق. ارەڭ قاشىپ قۇتىلدىق.
وقۋشى: ءيا، جاعدايلارىڭ بەلگىلى بوپ تۇر. سەندەر سالاق، ۇقىپسىز وقۋشىعا تاپ بولعانسىڭدار-اۋ شاماسى، سودان ول قالاي بولسا سولاي ۇستاعان.
وقۋلىق: ءيا، سول وقۋشىدان قاشىپ كەلە جاتىرمىز. ەندى ءبىزدى وتقا سالعانى عانا قالدى.
وقۋشى: جۇرىڭدەر، مەن سەندەردى «كىتاپ ەمحاناسىنا اپارايىن. «كىتاپ دارىگەرىنە كەلەدى). مەن سىزگە وقۋشىدان قاشىپ كەلە جاتقان وقۋلىقتاردى الىپ كەلدىم. ەكەۋى دە قاتتى اۋىرىپ تۇر.

دارىگەر: كەل، «انا ءتىلى»، تىڭداپ كورەيىن. سەنىڭ ءبىرىنشى دياگنوزىڭ: سۋ تيگەن، سودان كىتاپتىڭ بەتتەرى تەز سىنعىش بولىپ كەلەدى. ەكىنشى دياگنوزىن: كىر قولمەن ۇستاعان، كىر مايدىڭ ىزدەرى تۇسكەن، بەتتەرىڭدى بۇكتەگەن.
«ماتەماتيكا» وقۋلىعى كەل، سەنى دە كورەيىن. سەنىڭ ءبىرىنشى دياگنوزىن: سەنىمەن قاتتى زاتتاردى ۇرعان، سودان كىتاپتىڭ ءتۇبى ءتۇسىپ، بەتتەرى شاشىلىپ قالعان. ەكىنشى دياگنوز: بەتتەردى شيمايلاعان، بەلگى سوققان. ەندى مەن سەندەردى يەلەرىڭە جىبەرمەيمىن، ەمحانادا جاتىپ ەمدەلەسىڭدەر.
وقۋلىقتى قۇرمەتتە،
كۇتىپ ۇستا، كىرلەتپە
كىشىلەرگە تابىس ەت،
داق تۇسىرمەي ءبىر بەتكە.

ءمۇعالىم: بۇل وقۋلىقتاردى قانداي وقۋشىلار ۇستاعان؟ وقۋشىلار جاۋابى.
سالاق بالا: (ۇيالىپ، تومەن قاراپ)
- جۋسام ءبارىن تۇك قالدىرماي،
سالاقتارىن بەتىمنىڭ،
ۇقىپتى ءارى تازا بولىپ،
شىقسام دەيمىن كىرقويماستىڭ كوڭىلىنەن (شىعىپ كەتەدى)

ءمۇعالىم: (كىرقويماسقا) - بالالاردىڭ تازالىعى تۋرالى نە ايتاسىزدار؟
كىرقويماس: مىنە، بالالار، ءبىز سەندەرمەن جەتە تانىستىق، بارلىعىڭ دا بىزگە ۇنادىڭدار. كوپشىلىگىڭ تازا، ۇقىپتى جۇرەدى ەكەنسىڭدەر. سوندىقتان دا مەن سەندەردى ءبىزدىڭ تازالىق قوعامىنا مۇشەلىككە الامىن. ءبىراق مەن ءاردايىم كەلىپ، تازالىقتارىڭدى باقىلاپ جۇرەم. ەگەر ارالارىڭنان كىر، سالاق جۇرەتىن وقۋشى شىعا قالسا، ماعان بىردەن حابارلايتىن بولاسىڭدار. مەن ونداي بالامەن سويلەسەمىن، ەگەر ول سەبەپسىز كىر، قوجالاق جۇرگەن بولسا، وندا ونى تازالىق قوعامىنىڭ مۇشەلىگىنەن شىعارامىز. وسىعان كەلىسەمىز بە، بالالار!
- كەلىسەمىز. - ال ساۋ بولىڭدار بالالار. (كومەكشىلەرىمەن كەتەدى)
ءمۇعالىم: بالالار،كىرقويماس سەندەردىڭ تازالىقتارىڭا وتە ريزا بولىپ، تازالىق قوعامىنا مۇشەلىككە الدى. ولاي بولسا، ءبىز سەندەرمەن كۇندەلىكتى جۋىنىپ، كيىم-كەشەگىمىزدى ءاردايىم تازا ۇستاساق، وندا ءبىزدىڭ سىنىپ ۇنەمى تازالىق قوعامىنىڭ مۇشەسى بولا بەرەدى. تازا ءجۇرىپ، دەنەلەرىڭدى شىنىقتىرىپ، بولاشاققا دەنساۋلىقپەن بىرگە بارايىق.

ءبارى: تازالىقتى سۇيەمىز،
تازا بولىپ جۇرەمىز.
ءبىز بالامىز شىنىققان،
دەنساۋلىعى مىقتى جان.

قورىتىندىلاۋ.