تاپقىر دوستار
ماڭعىستاۋ وبلىسى،
جاڭاوزەن № 6 ورتا مەكتەپتىڭ
ماتەماتيكا ءپانى ءمۇعالىمى
بالماگامبەتوۆا ايميكەن
سىنىپتان تىس ساباق:
«تاپقىر دوستار»
(سىنىپتار اراسىندا)
ماقساتى: وقۋشىلاردىڭ وي - ءورىسىن دامىتۋ، تاپقىرلىق، ىزدەنىمپازدىق قاسيەتتەرگە جەتەلەۋ. دالدىككە ۇقىپتىلىققا پانگە دەگەن قىزىعۋشىلىعىن ارتتىرۋ.
ويىن بارىسى:
وقۋشىلار ەكى توپقا ءبولىنۋى «العىر» «تاپقىر»
1. ويىن شارتتارىمەن تانىستىرۋ:
ءى ءبولىم: «بايگە»
ءىى ءبولىم: «بۇل نە؟ بۇل كىم؟»
ءىىى ءبولىم: «لوگيكالىق ەسەپتەر»
ءىV ءبولىم: «سۋرەتتەر سايىسى»
V ءبولىم: «ويلان تاپ»
ءى ءبولىم: «بايگە» ويىنى، ءار دۇرىس جاۋاپقا 1 ۇپاي، تەز شاپشاڭ جاۋاپ بەرۋ كەرەك.
«العىر» توبى:
1. بۇرىشتى تەڭ ەكى بولىكتىك ساۋلە (بيسسەكتريسا)
2. سينۋستىڭ كوسينۋسقا قاتىسى (تانگەنس)
3. شەڭبەردەن ءبىر عانا ورتاق نۇكتەسى بار تۇزەۋ (جاناما)
4. جازىقتىقتاعى كۇندەي تۇزەۋلەر ەشقاشان قيىلىسپايدى (ءىى)
5. نەگىزگى تريگونومەتريالىق تەپە – تەڭدىك (sin ²⁺cos²ح - 1)
6. 9 - دىڭ كۆادراتىنان 9 – دى ازايت (81 - 9=72)
7. كۆادرات تەڭدەۋدىڭ جالپى ءتۇرى (ax ²+bx+c=0)
8. ۆەكتور دەگەنىمىز نە؟ (باعىتتالعان كەسىندى)
9. تريگونومەتريالىق فۋنكسيالارىنىڭ قايسىسى جۇپ؟ (cos)
10. كەز – كەلگەن ءۇشبۇرىشتىڭ ىشكى بۇرىشتارىنىڭ قوسىندىسى (180)
11. تۇزۋگە قاتىستى سيممەتريا (وستىك سيممەتريا)
12. اريفمەتيكالىق پروگرەسسيانىڭ n - ءشى مۇشەسىنىڭ فورمۋلاسى (an=a ₁+01(n - 1))
13. قانداي ۆەكتورلار تەڭ بولادى؟ (باعىتتاس)
14. تاۋلىكتىڭ تورتتەن ءبىر بولىگى (6 ساعات)
15. 225 نەشەنىڭ كۆادراتى (15)
«تاپقىر» توبى:
1. داپتەرگە ءىز قالدىراتىن زات (قالام)
2. كوسينۋستىڭ سينۋسقا قاتىسى (سعۋ)
3. ۋش كەسىندىدەن قۇرالعان فيگۋرا (ۇشبۇرىش)
4. ەكى قاتىناستىڭ تەڭدىگى (پروپورسيا)
5. پارامەترلەردىڭ ءۇش ولشەمى (بيىكتىگى، ۇزىندىعى، ەنى)
6. تورتتەن ۇشكە كەرى سان (ۇشتەن ءتورت)
7. 121 نەشەنىڭ كۆادراتى (11)
8. قاراما – قارسى ۆەكتور دەگەنىمىز نە؟ (باعىتتارى)
9. ۆيەت تەورەماسى قاي تەڭدەۋدە قولدانادى؟ ( كەلتىرىلگەن كۆادرات تەڭدەۋ)
10. كەز - كەلگەن ءتورتبۇرىشتىڭ ىشكى بۇرىشتارىنىڭ قوسىندىسى
11. نۇكتەگە قيىستى سيممەتريا (سەترلىك سيممەتريا)
12. گەومەتريالىق پروگرەسسيانىڭ n - ءشى مۇشەسىنىڭ فورمۋلاسى (bn=b ₁y ⁿ ⁻ ¹)
13. ەڭ كىشى ناتۋرال سان (1)
14. 7 جاي سان با، قۇراما سان با؟ (جاي)
15. 6- نىڭ كۆادراتىنان 6- نى ازايت (6 ²- 6=36 - 6=30)
ءىى ءبولىم: «بۇل نە؟ بۇل كىم؟» (10)
1. «بۇل سونداي ءبىر نارسە، اۋەلى بىرەۋىندە بىلمەيسىڭ، بىلگىڭ كەلسە، ىزدەن تاۋىپ الۋعا بولادى. كەيدە ەسەپتەر تەك ساننىڭ كومەگىمەن شىعارىلادى. ولاردىڭ جاپىراقتارى مەن ساباقتارى بارما ەكەنىن بىلمەيمىن، ال ءتۇبىرى بار. كەيدە جوق بولۋى دا مۇمكىن. ەكىنشى سىنىپتا ولار جاي، بەسىنشى سىنىپتا كۇردەلى، ال ونىنشى سىنىپتا تريگونومەتريالىق دەپ اتالادى. بۇل نە؟ (تەڭدەۋ)
2. بۇل زات بارلىق وقۋشىلارعا قاجەت زات دەپ ايتا المايمىن. ءبىراق كىشىرەك سىنىپتىڭ وقۋشىلارى قىزىق كورىپ انالارىنا ايتىپ العىزادى. ال جوعارى سىنىپ وقۋشىلارىنا ول وتە قاجەت. ونى ولار ۋاقىتتى ۇنەمدەۋ ءۇشىن، ال كەيدە بىلمەيتىن بىردەڭەنى تاۋىپ الۋ ءۇشىن قولدانادى. بۇل نە؟ (كالكۋلياتور)
3. بۇل زات ءار ۇيدە كەزدەسەدى. بىرەۋلەر ونى قابىرعاعا ءىلىپ، ەندى بىرەۋلەر ۇستەل ۇستىنە شىنى استىنا قويادى، ول زات ءتىپتى سەنىڭ كىتاپ – داپتەرىڭنىڭ اراسىندا دا جاتۋى مۇمكىن. ونداعى ماعلۇمات ءبىر جولعا، ءبىر باعانعا تىزبەك تۇرىندە جازىلعان. ونىڭ جىلدىڭ سوڭىندا نەمەسە باسىندا قاجەت. بۇل نە؟ ( كۇندەلىك)
4. بۇل – باسى دا، ۇشى دا جوق، ءبىر ادەمى قىزىق فيگۋرا. بۇل فيگۋرا بارلىق جەردە قولدانىلادى: تۇرمىستا، تەحنيكادا، جەردە، قانشا جۇرسەڭ دە، ءبارىبىر شىققان جەرىڭە قايتىپ ورالاسىڭ. ونى كاتەرلەردە، ۇلكەن كەمەلەردە كەزدەستىرۋگە بولادى. وندا ول «قۇتقارۋشى» دەپ اتالادى. بۇل نە؟ (دوڭگەلەك).
ءىىى ءبولىم: لوگيكالىق ەسەپتەر: (10 ۇپاي)
1. ەكى بولمەدە 76 ادام بولعان، ولاردىڭ بىرەۋىنەن 30 ادام، ەكىنشىسىنەن 40 ادام شىعىپ كەتكەندە بولمەلەردەگى ادامداردىڭ سانى بولدى. العاشقى ءار بولمەدە نەشە ادام بولعان؟ جاۋابى: 33 ادام جانە 43 ادام.
2. تىرنالار ادەتتە توپپەن ۇشقاندا ءۇشبۇرىش جاساپ ۇشادى: 1 تىرنا، ەكىنشى قاتاردا ەكەۋ، ءۇشىنشى قاتاردا ۇشەۋ، تاعى سول سياقتى. ەگەر سوڭعى قاتاردا 15 تىرنا ۇشىپ بارا جاتسا تىرنالار توبىندا بارلىعى نەشە تىرنا ۇشىپ بارادى؟ (120)
3. جانۇيادا 4 ۇل، جانە ءار ۇلدىڭ ءبىر اناسى بار. جانۇيادا نەشە بالا بار؟ (5)
4. 2 وقۋشى تىعىز قۇمالاقتى 4 ساعات وينادى. ءار قايسىسى نەشە ساعات ويناتادى؟ (4)
5. 5 جۇمىرتقا 4 مينۋتتا پىسەدى، ال 10 جۇمىرتقا نەشە مينۋتتا پىسەدى؟ (4)
6. قوسارلانىپ جەگىلگەن ات – اربامەن سىمبات 8 مينۋت جول ءجۇردى. ونىڭ ءار اتى نەشە شاقىرىم ءجۇردى؟ (8)
7. كەنەتتەن كليەنتتىڭ كوگىلدىر تۇستەس 3 توتى قۇسى 3 كگ جەمدى 3 كۇندە، جاسىل تۇستەس 5 توتى قۇسى 5 كگ جەمدى 5 كۇندە، ال سارعىش 7 قۇس 7 كۇندە جەپ تاۋىسادى. توتىلاردىڭ ەڭ قوماعايى قايسىسى؟ (كوگىلدىر ءتۇستىسى)
8. جاسى 100 -گە جەتكەن قاريا ءومىر بويى ءوزىنىڭ تۋعان كۇنىن 25 رەت قانا اتاپ ءوتىپتى، سەبەبى نەدە؟ (29 اقپان)
9. ۇستەلدىڭ 4 بۇرىشى بار. ەگەر ءبىر بۇرىشىن كەسىپ تاستاسا، نەشە بۇرىشى قالادى؟ (5)
10. تارەلكەدە 4 الما قالاتىنداي ەتىپ، 4 المانى تورتەۋىنە ءبولۋ كەرەك. (تورتىنشىسىنە تارەلكەنى بەرۋ كەرەك)
جاڭاوزەن № 6 ورتا مەكتەپتىڭ
ماتەماتيكا ءپانى ءمۇعالىمى
بالماگامبەتوۆا ايميكەن
سىنىپتان تىس ساباق:
«تاپقىر دوستار»
(سىنىپتار اراسىندا)
ماقساتى: وقۋشىلاردىڭ وي - ءورىسىن دامىتۋ، تاپقىرلىق، ىزدەنىمپازدىق قاسيەتتەرگە جەتەلەۋ. دالدىككە ۇقىپتىلىققا پانگە دەگەن قىزىعۋشىلىعىن ارتتىرۋ.
ويىن بارىسى:
وقۋشىلار ەكى توپقا ءبولىنۋى «العىر» «تاپقىر»
1. ويىن شارتتارىمەن تانىستىرۋ:
ءى ءبولىم: «بايگە»
ءىى ءبولىم: «بۇل نە؟ بۇل كىم؟»
ءىىى ءبولىم: «لوگيكالىق ەسەپتەر»
ءىV ءبولىم: «سۋرەتتەر سايىسى»
V ءبولىم: «ويلان تاپ»
ءى ءبولىم: «بايگە» ويىنى، ءار دۇرىس جاۋاپقا 1 ۇپاي، تەز شاپشاڭ جاۋاپ بەرۋ كەرەك.
«العىر» توبى:
1. بۇرىشتى تەڭ ەكى بولىكتىك ساۋلە (بيسسەكتريسا)
2. سينۋستىڭ كوسينۋسقا قاتىسى (تانگەنس)
3. شەڭبەردەن ءبىر عانا ورتاق نۇكتەسى بار تۇزەۋ (جاناما)
4. جازىقتىقتاعى كۇندەي تۇزەۋلەر ەشقاشان قيىلىسپايدى (ءىى)
5. نەگىزگى تريگونومەتريالىق تەپە – تەڭدىك (sin ²⁺cos²ح - 1)
6. 9 - دىڭ كۆادراتىنان 9 – دى ازايت (81 - 9=72)
7. كۆادرات تەڭدەۋدىڭ جالپى ءتۇرى (ax ²+bx+c=0)
8. ۆەكتور دەگەنىمىز نە؟ (باعىتتالعان كەسىندى)
9. تريگونومەتريالىق فۋنكسيالارىنىڭ قايسىسى جۇپ؟ (cos)
10. كەز – كەلگەن ءۇشبۇرىشتىڭ ىشكى بۇرىشتارىنىڭ قوسىندىسى (180)
11. تۇزۋگە قاتىستى سيممەتريا (وستىك سيممەتريا)
12. اريفمەتيكالىق پروگرەسسيانىڭ n - ءشى مۇشەسىنىڭ فورمۋلاسى (an=a ₁+01(n - 1))
13. قانداي ۆەكتورلار تەڭ بولادى؟ (باعىتتاس)
14. تاۋلىكتىڭ تورتتەن ءبىر بولىگى (6 ساعات)
15. 225 نەشەنىڭ كۆادراتى (15)
«تاپقىر» توبى:
1. داپتەرگە ءىز قالدىراتىن زات (قالام)
2. كوسينۋستىڭ سينۋسقا قاتىسى (سعۋ)
3. ۋش كەسىندىدەن قۇرالعان فيگۋرا (ۇشبۇرىش)
4. ەكى قاتىناستىڭ تەڭدىگى (پروپورسيا)
5. پارامەترلەردىڭ ءۇش ولشەمى (بيىكتىگى، ۇزىندىعى، ەنى)
6. تورتتەن ۇشكە كەرى سان (ۇشتەن ءتورت)
7. 121 نەشەنىڭ كۆادراتى (11)
8. قاراما – قارسى ۆەكتور دەگەنىمىز نە؟ (باعىتتارى)
9. ۆيەت تەورەماسى قاي تەڭدەۋدە قولدانادى؟ ( كەلتىرىلگەن كۆادرات تەڭدەۋ)
10. كەز - كەلگەن ءتورتبۇرىشتىڭ ىشكى بۇرىشتارىنىڭ قوسىندىسى
11. نۇكتەگە قيىستى سيممەتريا (سەترلىك سيممەتريا)
12. گەومەتريالىق پروگرەسسيانىڭ n - ءشى مۇشەسىنىڭ فورمۋلاسى (bn=b ₁y ⁿ ⁻ ¹)
13. ەڭ كىشى ناتۋرال سان (1)
14. 7 جاي سان با، قۇراما سان با؟ (جاي)
15. 6- نىڭ كۆادراتىنان 6- نى ازايت (6 ²- 6=36 - 6=30)
ءىى ءبولىم: «بۇل نە؟ بۇل كىم؟» (10)
1. «بۇل سونداي ءبىر نارسە، اۋەلى بىرەۋىندە بىلمەيسىڭ، بىلگىڭ كەلسە، ىزدەن تاۋىپ الۋعا بولادى. كەيدە ەسەپتەر تەك ساننىڭ كومەگىمەن شىعارىلادى. ولاردىڭ جاپىراقتارى مەن ساباقتارى بارما ەكەنىن بىلمەيمىن، ال ءتۇبىرى بار. كەيدە جوق بولۋى دا مۇمكىن. ەكىنشى سىنىپتا ولار جاي، بەسىنشى سىنىپتا كۇردەلى، ال ونىنشى سىنىپتا تريگونومەتريالىق دەپ اتالادى. بۇل نە؟ (تەڭدەۋ)
2. بۇل زات بارلىق وقۋشىلارعا قاجەت زات دەپ ايتا المايمىن. ءبىراق كىشىرەك سىنىپتىڭ وقۋشىلارى قىزىق كورىپ انالارىنا ايتىپ العىزادى. ال جوعارى سىنىپ وقۋشىلارىنا ول وتە قاجەت. ونى ولار ۋاقىتتى ۇنەمدەۋ ءۇشىن، ال كەيدە بىلمەيتىن بىردەڭەنى تاۋىپ الۋ ءۇشىن قولدانادى. بۇل نە؟ (كالكۋلياتور)
3. بۇل زات ءار ۇيدە كەزدەسەدى. بىرەۋلەر ونى قابىرعاعا ءىلىپ، ەندى بىرەۋلەر ۇستەل ۇستىنە شىنى استىنا قويادى، ول زات ءتىپتى سەنىڭ كىتاپ – داپتەرىڭنىڭ اراسىندا دا جاتۋى مۇمكىن. ونداعى ماعلۇمات ءبىر جولعا، ءبىر باعانعا تىزبەك تۇرىندە جازىلعان. ونىڭ جىلدىڭ سوڭىندا نەمەسە باسىندا قاجەت. بۇل نە؟ ( كۇندەلىك)
4. بۇل – باسى دا، ۇشى دا جوق، ءبىر ادەمى قىزىق فيگۋرا. بۇل فيگۋرا بارلىق جەردە قولدانىلادى: تۇرمىستا، تەحنيكادا، جەردە، قانشا جۇرسەڭ دە، ءبارىبىر شىققان جەرىڭە قايتىپ ورالاسىڭ. ونى كاتەرلەردە، ۇلكەن كەمەلەردە كەزدەستىرۋگە بولادى. وندا ول «قۇتقارۋشى» دەپ اتالادى. بۇل نە؟ (دوڭگەلەك).
ءىىى ءبولىم: لوگيكالىق ەسەپتەر: (10 ۇپاي)
1. ەكى بولمەدە 76 ادام بولعان، ولاردىڭ بىرەۋىنەن 30 ادام، ەكىنشىسىنەن 40 ادام شىعىپ كەتكەندە بولمەلەردەگى ادامداردىڭ سانى بولدى. العاشقى ءار بولمەدە نەشە ادام بولعان؟ جاۋابى: 33 ادام جانە 43 ادام.
2. تىرنالار ادەتتە توپپەن ۇشقاندا ءۇشبۇرىش جاساپ ۇشادى: 1 تىرنا، ەكىنشى قاتاردا ەكەۋ، ءۇشىنشى قاتاردا ۇشەۋ، تاعى سول سياقتى. ەگەر سوڭعى قاتاردا 15 تىرنا ۇشىپ بارا جاتسا تىرنالار توبىندا بارلىعى نەشە تىرنا ۇشىپ بارادى؟ (120)
3. جانۇيادا 4 ۇل، جانە ءار ۇلدىڭ ءبىر اناسى بار. جانۇيادا نەشە بالا بار؟ (5)
4. 2 وقۋشى تىعىز قۇمالاقتى 4 ساعات وينادى. ءار قايسىسى نەشە ساعات ويناتادى؟ (4)
5. 5 جۇمىرتقا 4 مينۋتتا پىسەدى، ال 10 جۇمىرتقا نەشە مينۋتتا پىسەدى؟ (4)
6. قوسارلانىپ جەگىلگەن ات – اربامەن سىمبات 8 مينۋت جول ءجۇردى. ونىڭ ءار اتى نەشە شاقىرىم ءجۇردى؟ (8)
7. كەنەتتەن كليەنتتىڭ كوگىلدىر تۇستەس 3 توتى قۇسى 3 كگ جەمدى 3 كۇندە، جاسىل تۇستەس 5 توتى قۇسى 5 كگ جەمدى 5 كۇندە، ال سارعىش 7 قۇس 7 كۇندە جەپ تاۋىسادى. توتىلاردىڭ ەڭ قوماعايى قايسىسى؟ (كوگىلدىر ءتۇستىسى)
8. جاسى 100 -گە جەتكەن قاريا ءومىر بويى ءوزىنىڭ تۋعان كۇنىن 25 رەت قانا اتاپ ءوتىپتى، سەبەبى نەدە؟ (29 اقپان)
9. ۇستەلدىڭ 4 بۇرىشى بار. ەگەر ءبىر بۇرىشىن كەسىپ تاستاسا، نەشە بۇرىشى قالادى؟ (5)
10. تارەلكەدە 4 الما قالاتىنداي ەتىپ، 4 المانى تورتەۋىنە ءبولۋ كەرەك. (تورتىنشىسىنە تارەلكەنى بەرۋ كەرەك)
You Might Also Like
