تاۋەلسىزدىك – ارىمداي اڭسار ءانىم
تاقىرىبى: «تاۋەلسىزدىك – ارىمداي اڭسار ءانىم»
ماقساتى: ايتىس ونەرى ارقىلى وقۋشىلاردى سۋىرىپ سالمالىققا باۋلۋ، وقۋشىلاردىڭ وتانىنا دەگەن سۇيىسپەنشىلىگىن ارتتىرۋ، جاس ۇرپاققا انا ءتىلىمىزدىڭ تۇعىرىنىڭ مىقتى بولۋىنىڭ نەگىزىن قالاعان بابالارىمىزدىڭ ايتقاندارىن وقىتا وتىرىپ، ءوز انا تىلىنە، ۇلتىنا دەگەن قۇرمەت، ماقتانىش سەزىمدەرىن وياتۋ.
تاربيەلىك: ەگەمەندىكتىڭ ءقادىرىن تۇسىنۋگە، تاريح شەجىرەسىن بىلۋگە، ءسالت-داستۇردى ۇعىنۋعا باۋلۋ.
دامىتۋشىلىق: ءوز ويىن مازمۇندى جەتكىزە بىلۋگە ۇيرەتۋ.
كورنەكىلىگى: قازاقتىڭ ۇلتتىق اسپابى دومبىرا
I-جۇرگىزۋشى:
تاريحشىلارىمىزدىڭ ناقتى دەرەكتەرى بويىنشا رەسەي سىندى بولىپ، دەرجاۆاعا بودان بولعان 255 جىل ىشىندە قازاقستاندا 300 رەت ساياسي تولقۋلار مەن كوتەرىلىستەر بوي كوتەردى. سولاردىڭ ىشىندە 1986 ج 16-17-18 جەلتوقسان ارالىعىنداعى قازاق جاستارىنىڭ بەيبىت تولقۋى تاريحشىلارىمىزدىڭ اتاپ وتكەن 300 رەت كوتەرىلىستىڭ ەڭ سوڭعىسى، ءبىراق ماڭىزدىلىعى جاعىنان قازاق تاريحىنىڭ جارقىن بەتتەرىنە التىن ارىپپەن جازىلاتىن، حالىقتىڭ عاسىرلار بويى جالعاسىپ كەلە جاتقان ازاتتىق كۇرەسىنىڭ جالعاسى بولعانىن كورسەتتى.
II-جۇرگىزۋشى:
بۇل تاريحىمىزدا ەرەكشە ورنى بار ءبارىمىز كۋاسى بولعان حالقىمىزدىڭ قاسىرەتتى مەن ار-نامىسىنا، سونىمەن قاتار ماقتانىشىنا اينالعان وقيعا. بۇل ءانۇران سوزدەرى دۇنيەگە كەلىپ ەگەمەندى ەل اتانۋىمىزعا، ءبىزدىڭ حالقىمىزدىڭ باسىنان قيىندىقتار مەن قاتىگەز جاۋلاردىڭ نەبىر سۇمدىق وقيعالارى ءوتتى. بۇل قازاق حالقىمنىڭ ارى مەن نامىسىنا تاعدىرى مەن تاريحىنا وشپەس تاڭبا سالعان 1986 ج جەلتوقسان. قازاقستاندى دۇنيە جۇزىندەگى حالىقتارعا تانىتقان. بۇل وقيعانىڭ العاشقى قۇرباندارى: ءلاززات اسانوۆا، قايرات رىسقۇلبەكوۆ، جانسايا ءسابيتوۆا، ەربول سىپاتايەۆتاردى ەسكە الۋ ولاردىڭ رۋحىنا تاعزىم ەتۋ – پارىزىمىز.
1 مينۋت “ۇنسىزدىك”بارىسى:
ى-جۇرگىزۋشى: ارمىسىزدار، قادىرمەندى حالايىق. بۇگىنگى كەش وزگە كەشتەردەن وزگەشە، ويتكەنى قازاق – ءسوز ءقادىرىن ءوز ءقادىرىم دەپ بىلگەن حالىق. كەڭدىگىن دە، ەلدىگىندە، كەمەڭگەرلىگىمەن كوسەمدىگىن سوزگە سىيعىزعان.بىتپەس داۋدىڭ، ءباتۋاسىز شۋدىڭ كەسىمى دە، شەشىمى دە ءسوز بولعان. سوندىقتان دا سوزدەن وتكەن كۇش، سوزدەن وتكەن قۇدىرەت جوق بولعان. بۇگىن سىزدەرگە بالا اقىنداردىڭ ايتىسىن ۇسىنامىز. ايتىسكەر وقۋشىلارىمىزدى ورتامىزعا شاقىرامىز. «تاۋەلسىزدىك تۇعىرىم» اتتى تاقىرىپتا 8-سىنىپتار اراسىنداعى ايتىستى ۇسىنامىز. قارسى الىڭىزدار!
1-جۇرگىزۋشى: ءار اقىننىڭ وزىندىك شاماسى بار،
الىپ جۇرەر حالقىنان باعاسى بار.
حالايىق، بايقايسىز با وسى سىزدەر،
جانداۋلەتتىڭ اقىن بولۋعا تالابى بار.
2-جۇرگىزۋشى: باعدار ەتىپ، 30 جىلدى مەجەلەپ،
ەلباسىمىز ەل الدىندا بەردى سەرت
سىنىبىنىڭ جەتىستىگىن جىرلايتىن،
الدارىڭىزدا قارعاباي قىزى اقبايان.
بالعىن ايتىسكەر اقباياندى قارسى الايىق.
1-جۇرگىزۋشى:تانيدى الەم قازاقستان ەل اتىن،
50 ەلدىڭ قاتارىنا ەنەتىن.
شىنبولاتتىڭ شىندىعىنا سالاتىن،
جاڭاباي ۇلى نۇرتۋعانىڭ كەلەتىن.
2-جۇرگىزۋشى: ەركەلىگى بويىندا،ەكى قاسى قيىلا.
ۇكىلەپ قوستى اپايى،ءۇمىت ارتىپ قىزىنا.
وزات بولىپ قاتاردان، شىعىپ ەدى سىنىپتا،
قارسى الىڭىز اعايىن، كانالبەكتەگى ايجاندى
1-جۇرگىزۋشى: ەندى وقۋشىلار ايتىسىنا باعا بەرەر قازىلار القاسىمەن تانىستىرىپ وتەيىن. (قازىلار تانىستىرىلادى)
بۇل وقۋشىلار تاۋەلسىزدىك تۋرالى جانە ءوز سىنىپتارىنىڭ جەتىستىكتەرى مەن كەمشىلىگىن ارقاۋ ەتىپ، ءسوز سايىسىنا تۇسەدى.
2-جۇرگىزۋشى: كوك اسپانداي بايراقتىڭ،
جەلبىرەيتىن كۇنى –بۇل،
مەنىڭ انا ءتىلىمنىڭ،
باعى اشىلعان كۇنى – بۇل.
(ورتاعا ايتىسكەر) شاقىرىلادى.
1-ايتىسكەر: ارمىسىڭ، جاناشىرىم، تۋعان حالقىم،
بارمىسىڭ، ايتىسقا بەل بۋعان حالقىم.
كوركەيتىپ ايتىسىندا، ولەڭىندە.
ءومىرىن قايتادان ءبىر قۇرعان حالقىم.
تىلەكتەس، ۋا حالايىق، مەن ءبىر ۇلىڭ،
ارنالار بۇگىن سىزگە ءان مەن جىرىم.
باياندى بولسىن تۇعىرىڭ تاۋەلسىزدىك،
حالايىق قۇتتى بولسىن ۇلى تويىڭ.
2-ايتىسكەر: سويلە ءتىلىم الاڭداما تارتىنبا،
شىندىقتى ايتىپ شىنبولاتتاي جارقىلدا.
جاڭاباي ۇلى نۇرتۋعانىڭ مەن بولام.
كەلىپ تۇرعان ۇلى ونەرىڭ ايتىسقا
تاۋەلسىزدىك اينالادى ساعان جىر ءانىم.
قىران بولىپ ۇشاتىن مەن ۇلانىڭ.
ءادىلقازى امانبىسىڭ كورەرمەن
ال سويلەشى ابىلايداي قىرانىڭ.
1-ايتىسكەر: اسسالاۋماعالايكۋم بارىڭىزگە،
جينالعان ۇلكەن-كىشى كارىڭىزگە
الايىن كورەرمەنمەن امانداسىپ،
مۇندايدا كورگەم جوق مەن اسىپ ساسىپ،
ۇلىمىن جانتاستىڭ جانداۋلەت اتىم.
2- ايتىسكەر: تاۋەلسىزدىك، تاۋەلسىزدىك – جىر ءانىم،
ەل ىرگەسى بەرىك بولسىن ۇرانىم.
تاۋەلسىزدىك - ءوزىڭدى ەركىن سەزىنۋ،
ءسالت-داستۇرىم – قولدان تۇسپەس قۇرالىم.
تاۋەلسىزدىك، نە دەپ ونى تۇسىندىك،
تاۋەلسىزدىك ار وجدانىم كىسىلىك.
ادامعا ادام، باۋىر-جولداس تۋىس بول،
ەل جۇرتىڭنىڭ الما قۇنىن ءتۇسىرىپ.
1-ايتىسكەر: تاۋەلسىزدىك تۋرالى ايتا كەتسەم،
وڭايلىقپەن كەلگەن جوق مۇنى بىلسەڭ.
ىشىندە بولماسام دا كوپ ەستىدىم.
انامنان جانە دە مەن مۇعالىمنەن.
قايران ەلىم تاۋەلسىزدىكتى اڭساپ وتكەن.
قورلىققا دا شىداماعان سارساڭ ەتكەن.
جىلىندا مىڭ توعىز ءجۇز سەكسەن التى.
بۇرق ەتكەن كوتەرىلىس سول سەبەپتەن.
ومىردە داۋىل تۇردى اسپانىمدا،
تاۋەلسىزدىك ءۇشىن دەپ قالىڭ جاستار،
قارا شاڭدى شۇبىرتتى الاڭىندا.
2-ايتىسكەر: تاۋەلسىزدىك مەنىڭ بايتاق وتانىم،
ءبىر ءوزىڭسىڭ مۇقتار، اباي، شوقانىڭ.
تاۋەلسىزدىك سابيلەردىڭ شاتتىعى،
تاۋەلسىزدىڭ اق باتاسى اتانىڭ
تاۋەلسىزدىك، تاۋەلسىزدىك - جىر ءانىم،
كوك بايراعىم، ەلتاڭبا، ءانۇرانىم
اتىڭنان اينالايىن تاۋەلسىزدىك،
قولدا ەلىمدى قاسيەتتى قۇرانىم.
1-ايتىسكەر: جانداۋلەتتەي جارق ەتەيىن اتىما ساي،
بۇل توردە ءسوز سويلەۋگە حاقىم بارداي.
نۇرتۋعان اشىلىپ ءبىر سويلەسەيشى،
تۇنەرىپ جاۋاتىن بۇلتقا ۇقساماي.
اعايىن تاۋەلسىزدىك جاي كەلگەن جوق،
جەلتوقسان ىزعارىنان مۇز قاتقان ەدى.
قۇربان بوپ بوستاندىقتىڭ جولىندا وتكەن.
اتاشى جەلتوقساننىڭ بوزداقتارىن.
2-ايتىسكەر: جەلتوقساندا اقيقاتتى ىزدەدىك،
قورلىعىنا بوداندىقتىڭ توزبەدىك.
باسشى تاپپاي، قازاعىمنىڭ بىرىنەن،
قانە، ايتشى، ءبىز ولاردان كەم بە ەدىك؟
جەلتوقساننىڭ مۇزدا جاندى الاۋى،
قولدارىندا ۇستاعان ءبىر جالاۋى.
ەربول، قايرات، ءلاززات پەنەن ءسابيرا
تاۋەلسىزدىك بولعان ەدى قالاۋى.
1-ايتىسكەر:جەلتوقسان جاس ارۋدىڭ جانارىندا
جەلتوقسان قاندى عاسىر تابانىندا.
جەلتوقسان جاڭا ۇعىم باستاعاندا،
بۇگىنگى جاس بۋىننىڭ ساناسىندا.
وتانىم قازاقستان التىن بەسىك،
مىنەكەي، ۇلى جولعا ءتۇستى كەلىپ،
اعايىن بار تىلەرىم ءبىر اللادان
تۇعىرى مىقتى بولسىن تاۋەلسىزدىك.
2-جۇرگىزۋشى: قىران قۇسىم كوك اسپاندا سامعاسىن،
جەلبىرەسىن كوك بايراعىڭ سان عاسىر،
جاس ۇلاندار بيىك ۇستاپ تۋىڭدى.
جارقىراتىپ تۋعان ەلدىڭ تاڭباسىن.
1-جۇرگىزۋشى: ەندى الدارىڭىزعا ەكىنشى جۇپ ايتىسكەر قىزدارىمىزدى شاقىرايىق.
1-ايتىسكەر: ارمىسىز، جينالعان جۇرت بارشا قاۋىم،
ءيىلىپ سالەم بەرۋ اتا سالتىم.
8- سىنىبىنان كەلىپ تۇرمىن
حالقىمنىڭ كورسەتەم دەپ ءداستۇر سالتىن.
ۇكىلەدىڭ –اي،
ءۇمىت ارتىپ –اي
كامالبەك نەمەرەسى ايجان مەن بولامىن-اي
اقبايان قارسىلاسىم، امانسىڭ با؟
سوزدەرىڭ بۇگىن سەنىڭ ماعان سىن با؟
ەگەر مەن ۇتىپ كەتسەم ءقازىر سەنى
ۇيىڭە بۇلتاڭداماي قايتاسىڭ با؟
سىنىپتاسىم - اي،
قۇربى دوسىم - اي
ساتتىلىك بۇگىن ساعان تىلەدىم - اي
2-ايتىسكەر: قىزىمىن مەن ەلىمنىڭ
گ ۇلى ەدىم جەرىمنىڭ.
ەركەسى ەدىم اكەمنىڭ
ءان مەن جىر سەرىگىم. بولادى اتىم اقبايان،
جەتىدەن شىققان جاقۇت بوپ
جارقىراپ شىقسام مەن بۇگىن،
ءبىر اللا ءوزىڭ قولداپ ءوت.
1-ايتىسكەر: داۋىلعا جەلتوقساننىڭ جەلى اينالدى.
اشۋعا ءمىندى الاتاۋ كارى ايبارلى.
كۇتپەگەن ءىس اقىرى نە بولار دەپ،
كۇللى الەم الماتىعا قاراي قالدى.
جەلتوقسانىم-اي
ىزعارلىسىڭ اي
الاڭعا تالاي جاستار جينالعانسىڭ-اي.
جاستارىم بوداندققا قارسى تۇردىڭ،
نامىس پەن ار-وجداندى تۋ قىلدىڭ.
اڭساعان اتا-بابام جولىن قۋىپ،
تاۋەلسىز ەگەمەندى ەل بولدىق-اي.
قايرات اعام –اي،
ءلاززات اپكەم اي.
ءسابيرا، ەربولاردان ءىز قالدىما-اي.
2-ايتىسكەر: قارسىلاسىم، قۇرداسىم،
كەكىلىڭدى كۇن قاقسىن
كەشەگى جاراتىلىستانۋ اپتالىعىندا
نەشىنشى ورىن العانسىڭ؟
قالىپ تا قويدىڭ بىرىنەن،
وزىپ تا كەتتىڭ بىرەۋدەن.
قۇتتىقتايمىن ءبارىڭدى
تاۋەلسىزدىك كۇنىمەن.
1-ايتىسكەر: قارسىلاسىم، ماعان قويار كۇناڭ قايسى،
جەتىستىك بار ەدى عوي بىزدە مۇنداي.
ەكى جىل قايىرىمدىلىق اكسيادا
ماداقتاۋ قاعازىن ءبىز العانبىز-اي
سۇراق قويدىڭ-اي
جاۋاپ بەرەم اي
اپتالىقتا العانبىز ءبىرىنشى ورىن-اي.
2-ايتىسكەر: جىبەردىك ەركىن ات باسىن،
قيانات جانعا باتپاسىن.
توقىراۋ تاڭىن كۇيرەتتىك،
تەڭدىكتىڭ كۇنى باتپاسىن.
جەلتوقسان ايى ەستەسىڭ،
داۋىل بوپ بۇرقاپ ەسكەنسىڭ.
ازاتتىق كۇي قاشاننان
كوكەيىن ەلدىڭ تەسكەنسىڭ.
1-ايتىسكەر: قازاعىم، ارلى حالىق، دانا حالىق،
جۇرەگى لۇپىلدەگەن بالا حالىق.
قوناقجاي باۋىرمالدىق قاسيەتى
تۇرادى باسقا ۇلتتان دارالانىپ.
دانا حالقىم-اي، بالا حالقىم—اي
تۇراسىڭ باسقا ۇلتتان دارالانىپ-اي.
كورەرمەنىم-اي،
كورىسكەنشە-اي
اعايىن قۇتتى بولسىن مەرەكەڭىز-اي.
2-ايتىسكەر: تارىلىپ جاتسا دالامىز،
ءقايتىپ ءبىز تىنىس الامىز.
حاقىمىز جوق ايتۋعا،
ادىلەت قايدان تابامىز.
بۇرق ەتتى قازاق دالاسى،
كەۋدەدە ءوشىپ نالاسى،
الاڭعا قاراي اعىلدى.
تاۋسىلىپ بارلىق شاراسى.
قوش بول ەندى كورەرمەن،
قوشتاسارمىن سىزدەرمەن.
تاۋەلسىزدىك – تۇعىرىڭ
مىقتى بولسىن ەلىم-اي.
2-جۇرگىزۋشى: راحمەت، قىزدار. ادەمى ءبىر ايتىس بولدى عوي دەپ ويلايمىن.
(ايتىسكەرلەردىڭ باعاسى بەرىلەدى) ءان: ءبىز ءومىردىڭ گۇلىمىز.
ەل باستاۋ قيىن ەمەس.
قوناتىن جەردەن كول تابىلادى.
قول باستاۋ قيىن ەمەس.
شاباتىن جەردەن ەل تابىلادى.
شارشى توپتا ءسوز باستاۋدان قيىندى كورگەم جوق – دەگەن ەكەنى بۇقار جىرۋ. ءبىزدىڭ ايتىسكەرلەر ءوز مىندەتتەرىن بار شامالارىن اتقارىپ شىقتى. ەندىگى ءسوز كەزەگى، قازىلار القاسى سىزدەردە.
2-جۇرگىزۋشى: كورەرمەندەر كەلەسى كەزدەسكەنشە ساۋ سالامات. باي-قۋاتتى بولايىق.
1-جۇرگىزۋشى: تاۋەلسىزدىك تۇعىرىڭ مىقتى بولسىن. الداعى مەرەكە قۇتتى بولسىن. «تاۋەلسىزدىك – ارىمداي اڭسار ءانىم» اتتى سايىسىمىز وسىمەن اياقتالدى.
ساۋ بولىڭىزدار!
ماقساتى: ايتىس ونەرى ارقىلى وقۋشىلاردى سۋىرىپ سالمالىققا باۋلۋ، وقۋشىلاردىڭ وتانىنا دەگەن سۇيىسپەنشىلىگىن ارتتىرۋ، جاس ۇرپاققا انا ءتىلىمىزدىڭ تۇعىرىنىڭ مىقتى بولۋىنىڭ نەگىزىن قالاعان بابالارىمىزدىڭ ايتقاندارىن وقىتا وتىرىپ، ءوز انا تىلىنە، ۇلتىنا دەگەن قۇرمەت، ماقتانىش سەزىمدەرىن وياتۋ.
تاربيەلىك: ەگەمەندىكتىڭ ءقادىرىن تۇسىنۋگە، تاريح شەجىرەسىن بىلۋگە، ءسالت-داستۇردى ۇعىنۋعا باۋلۋ.
دامىتۋشىلىق: ءوز ويىن مازمۇندى جەتكىزە بىلۋگە ۇيرەتۋ.
كورنەكىلىگى: قازاقتىڭ ۇلتتىق اسپابى دومبىرا
I-جۇرگىزۋشى:
تاريحشىلارىمىزدىڭ ناقتى دەرەكتەرى بويىنشا رەسەي سىندى بولىپ، دەرجاۆاعا بودان بولعان 255 جىل ىشىندە قازاقستاندا 300 رەت ساياسي تولقۋلار مەن كوتەرىلىستەر بوي كوتەردى. سولاردىڭ ىشىندە 1986 ج 16-17-18 جەلتوقسان ارالىعىنداعى قازاق جاستارىنىڭ بەيبىت تولقۋى تاريحشىلارىمىزدىڭ اتاپ وتكەن 300 رەت كوتەرىلىستىڭ ەڭ سوڭعىسى، ءبىراق ماڭىزدىلىعى جاعىنان قازاق تاريحىنىڭ جارقىن بەتتەرىنە التىن ارىپپەن جازىلاتىن، حالىقتىڭ عاسىرلار بويى جالعاسىپ كەلە جاتقان ازاتتىق كۇرەسىنىڭ جالعاسى بولعانىن كورسەتتى.
II-جۇرگىزۋشى:
بۇل تاريحىمىزدا ەرەكشە ورنى بار ءبارىمىز كۋاسى بولعان حالقىمىزدىڭ قاسىرەتتى مەن ار-نامىسىنا، سونىمەن قاتار ماقتانىشىنا اينالعان وقيعا. بۇل ءانۇران سوزدەرى دۇنيەگە كەلىپ ەگەمەندى ەل اتانۋىمىزعا، ءبىزدىڭ حالقىمىزدىڭ باسىنان قيىندىقتار مەن قاتىگەز جاۋلاردىڭ نەبىر سۇمدىق وقيعالارى ءوتتى. بۇل قازاق حالقىمنىڭ ارى مەن نامىسىنا تاعدىرى مەن تاريحىنا وشپەس تاڭبا سالعان 1986 ج جەلتوقسان. قازاقستاندى دۇنيە جۇزىندەگى حالىقتارعا تانىتقان. بۇل وقيعانىڭ العاشقى قۇرباندارى: ءلاززات اسانوۆا، قايرات رىسقۇلبەكوۆ، جانسايا ءسابيتوۆا، ەربول سىپاتايەۆتاردى ەسكە الۋ ولاردىڭ رۋحىنا تاعزىم ەتۋ – پارىزىمىز.
1 مينۋت “ۇنسىزدىك”بارىسى:
ى-جۇرگىزۋشى: ارمىسىزدار، قادىرمەندى حالايىق. بۇگىنگى كەش وزگە كەشتەردەن وزگەشە، ويتكەنى قازاق – ءسوز ءقادىرىن ءوز ءقادىرىم دەپ بىلگەن حالىق. كەڭدىگىن دە، ەلدىگىندە، كەمەڭگەرلىگىمەن كوسەمدىگىن سوزگە سىيعىزعان.بىتپەس داۋدىڭ، ءباتۋاسىز شۋدىڭ كەسىمى دە، شەشىمى دە ءسوز بولعان. سوندىقتان دا سوزدەن وتكەن كۇش، سوزدەن وتكەن قۇدىرەت جوق بولعان. بۇگىن سىزدەرگە بالا اقىنداردىڭ ايتىسىن ۇسىنامىز. ايتىسكەر وقۋشىلارىمىزدى ورتامىزعا شاقىرامىز. «تاۋەلسىزدىك تۇعىرىم» اتتى تاقىرىپتا 8-سىنىپتار اراسىنداعى ايتىستى ۇسىنامىز. قارسى الىڭىزدار!
1-جۇرگىزۋشى: ءار اقىننىڭ وزىندىك شاماسى بار،
الىپ جۇرەر حالقىنان باعاسى بار.
حالايىق، بايقايسىز با وسى سىزدەر،
جانداۋلەتتىڭ اقىن بولۋعا تالابى بار.
2-جۇرگىزۋشى: باعدار ەتىپ، 30 جىلدى مەجەلەپ،
ەلباسىمىز ەل الدىندا بەردى سەرت
سىنىبىنىڭ جەتىستىگىن جىرلايتىن،
الدارىڭىزدا قارعاباي قىزى اقبايان.
بالعىن ايتىسكەر اقباياندى قارسى الايىق.
1-جۇرگىزۋشى:تانيدى الەم قازاقستان ەل اتىن،
50 ەلدىڭ قاتارىنا ەنەتىن.
شىنبولاتتىڭ شىندىعىنا سالاتىن،
جاڭاباي ۇلى نۇرتۋعانىڭ كەلەتىن.
2-جۇرگىزۋشى: ەركەلىگى بويىندا،ەكى قاسى قيىلا.
ۇكىلەپ قوستى اپايى،ءۇمىت ارتىپ قىزىنا.
وزات بولىپ قاتاردان، شىعىپ ەدى سىنىپتا،
قارسى الىڭىز اعايىن، كانالبەكتەگى ايجاندى
1-جۇرگىزۋشى: ەندى وقۋشىلار ايتىسىنا باعا بەرەر قازىلار القاسىمەن تانىستىرىپ وتەيىن. (قازىلار تانىستىرىلادى)
بۇل وقۋشىلار تاۋەلسىزدىك تۋرالى جانە ءوز سىنىپتارىنىڭ جەتىستىكتەرى مەن كەمشىلىگىن ارقاۋ ەتىپ، ءسوز سايىسىنا تۇسەدى.
2-جۇرگىزۋشى: كوك اسپانداي بايراقتىڭ،
جەلبىرەيتىن كۇنى –بۇل،
مەنىڭ انا ءتىلىمنىڭ،
باعى اشىلعان كۇنى – بۇل.
(ورتاعا ايتىسكەر) شاقىرىلادى.
1-ايتىسكەر: ارمىسىڭ، جاناشىرىم، تۋعان حالقىم،
بارمىسىڭ، ايتىسقا بەل بۋعان حالقىم.
كوركەيتىپ ايتىسىندا، ولەڭىندە.
ءومىرىن قايتادان ءبىر قۇرعان حالقىم.
تىلەكتەس، ۋا حالايىق، مەن ءبىر ۇلىڭ،
ارنالار بۇگىن سىزگە ءان مەن جىرىم.
باياندى بولسىن تۇعىرىڭ تاۋەلسىزدىك،
حالايىق قۇتتى بولسىن ۇلى تويىڭ.
2-ايتىسكەر: سويلە ءتىلىم الاڭداما تارتىنبا،
شىندىقتى ايتىپ شىنبولاتتاي جارقىلدا.
جاڭاباي ۇلى نۇرتۋعانىڭ مەن بولام.
كەلىپ تۇرعان ۇلى ونەرىڭ ايتىسقا
تاۋەلسىزدىك اينالادى ساعان جىر ءانىم.
قىران بولىپ ۇشاتىن مەن ۇلانىڭ.
ءادىلقازى امانبىسىڭ كورەرمەن
ال سويلەشى ابىلايداي قىرانىڭ.
1-ايتىسكەر: اسسالاۋماعالايكۋم بارىڭىزگە،
جينالعان ۇلكەن-كىشى كارىڭىزگە
الايىن كورەرمەنمەن امانداسىپ،
مۇندايدا كورگەم جوق مەن اسىپ ساسىپ،
ۇلىمىن جانتاستىڭ جانداۋلەت اتىم.
2- ايتىسكەر: تاۋەلسىزدىك، تاۋەلسىزدىك – جىر ءانىم،
ەل ىرگەسى بەرىك بولسىن ۇرانىم.
تاۋەلسىزدىك - ءوزىڭدى ەركىن سەزىنۋ،
ءسالت-داستۇرىم – قولدان تۇسپەس قۇرالىم.
تاۋەلسىزدىك، نە دەپ ونى تۇسىندىك،
تاۋەلسىزدىك ار وجدانىم كىسىلىك.
ادامعا ادام، باۋىر-جولداس تۋىس بول،
ەل جۇرتىڭنىڭ الما قۇنىن ءتۇسىرىپ.
1-ايتىسكەر: تاۋەلسىزدىك تۋرالى ايتا كەتسەم،
وڭايلىقپەن كەلگەن جوق مۇنى بىلسەڭ.
ىشىندە بولماسام دا كوپ ەستىدىم.
انامنان جانە دە مەن مۇعالىمنەن.
قايران ەلىم تاۋەلسىزدىكتى اڭساپ وتكەن.
قورلىققا دا شىداماعان سارساڭ ەتكەن.
جىلىندا مىڭ توعىز ءجۇز سەكسەن التى.
بۇرق ەتكەن كوتەرىلىس سول سەبەپتەن.
ومىردە داۋىل تۇردى اسپانىمدا،
تاۋەلسىزدىك ءۇشىن دەپ قالىڭ جاستار،
قارا شاڭدى شۇبىرتتى الاڭىندا.
2-ايتىسكەر: تاۋەلسىزدىك مەنىڭ بايتاق وتانىم،
ءبىر ءوزىڭسىڭ مۇقتار، اباي، شوقانىڭ.
تاۋەلسىزدىك سابيلەردىڭ شاتتىعى،
تاۋەلسىزدىڭ اق باتاسى اتانىڭ
تاۋەلسىزدىك، تاۋەلسىزدىك - جىر ءانىم،
كوك بايراعىم، ەلتاڭبا، ءانۇرانىم
اتىڭنان اينالايىن تاۋەلسىزدىك،
قولدا ەلىمدى قاسيەتتى قۇرانىم.
1-ايتىسكەر: جانداۋلەتتەي جارق ەتەيىن اتىما ساي،
بۇل توردە ءسوز سويلەۋگە حاقىم بارداي.
نۇرتۋعان اشىلىپ ءبىر سويلەسەيشى،
تۇنەرىپ جاۋاتىن بۇلتقا ۇقساماي.
اعايىن تاۋەلسىزدىك جاي كەلگەن جوق،
جەلتوقسان ىزعارىنان مۇز قاتقان ەدى.
قۇربان بوپ بوستاندىقتىڭ جولىندا وتكەن.
اتاشى جەلتوقساننىڭ بوزداقتارىن.
2-ايتىسكەر: جەلتوقساندا اقيقاتتى ىزدەدىك،
قورلىعىنا بوداندىقتىڭ توزبەدىك.
باسشى تاپپاي، قازاعىمنىڭ بىرىنەن،
قانە، ايتشى، ءبىز ولاردان كەم بە ەدىك؟
جەلتوقساننىڭ مۇزدا جاندى الاۋى،
قولدارىندا ۇستاعان ءبىر جالاۋى.
ەربول، قايرات، ءلاززات پەنەن ءسابيرا
تاۋەلسىزدىك بولعان ەدى قالاۋى.
1-ايتىسكەر:جەلتوقسان جاس ارۋدىڭ جانارىندا
جەلتوقسان قاندى عاسىر تابانىندا.
جەلتوقسان جاڭا ۇعىم باستاعاندا،
بۇگىنگى جاس بۋىننىڭ ساناسىندا.
وتانىم قازاقستان التىن بەسىك،
مىنەكەي، ۇلى جولعا ءتۇستى كەلىپ،
اعايىن بار تىلەرىم ءبىر اللادان
تۇعىرى مىقتى بولسىن تاۋەلسىزدىك.
2-جۇرگىزۋشى: قىران قۇسىم كوك اسپاندا سامعاسىن،
جەلبىرەسىن كوك بايراعىڭ سان عاسىر،
جاس ۇلاندار بيىك ۇستاپ تۋىڭدى.
جارقىراتىپ تۋعان ەلدىڭ تاڭباسىن.
1-جۇرگىزۋشى: ەندى الدارىڭىزعا ەكىنشى جۇپ ايتىسكەر قىزدارىمىزدى شاقىرايىق.
1-ايتىسكەر: ارمىسىز، جينالعان جۇرت بارشا قاۋىم،
ءيىلىپ سالەم بەرۋ اتا سالتىم.
8- سىنىبىنان كەلىپ تۇرمىن
حالقىمنىڭ كورسەتەم دەپ ءداستۇر سالتىن.
ۇكىلەدىڭ –اي،
ءۇمىت ارتىپ –اي
كامالبەك نەمەرەسى ايجان مەن بولامىن-اي
اقبايان قارسىلاسىم، امانسىڭ با؟
سوزدەرىڭ بۇگىن سەنىڭ ماعان سىن با؟
ەگەر مەن ۇتىپ كەتسەم ءقازىر سەنى
ۇيىڭە بۇلتاڭداماي قايتاسىڭ با؟
سىنىپتاسىم - اي،
قۇربى دوسىم - اي
ساتتىلىك بۇگىن ساعان تىلەدىم - اي
2-ايتىسكەر: قىزىمىن مەن ەلىمنىڭ
گ ۇلى ەدىم جەرىمنىڭ.
ەركەسى ەدىم اكەمنىڭ
ءان مەن جىر سەرىگىم. بولادى اتىم اقبايان،
جەتىدەن شىققان جاقۇت بوپ
جارقىراپ شىقسام مەن بۇگىن،
ءبىر اللا ءوزىڭ قولداپ ءوت.
1-ايتىسكەر: داۋىلعا جەلتوقساننىڭ جەلى اينالدى.
اشۋعا ءمىندى الاتاۋ كارى ايبارلى.
كۇتپەگەن ءىس اقىرى نە بولار دەپ،
كۇللى الەم الماتىعا قاراي قالدى.
جەلتوقسانىم-اي
ىزعارلىسىڭ اي
الاڭعا تالاي جاستار جينالعانسىڭ-اي.
جاستارىم بوداندققا قارسى تۇردىڭ،
نامىس پەن ار-وجداندى تۋ قىلدىڭ.
اڭساعان اتا-بابام جولىن قۋىپ،
تاۋەلسىز ەگەمەندى ەل بولدىق-اي.
قايرات اعام –اي،
ءلاززات اپكەم اي.
ءسابيرا، ەربولاردان ءىز قالدىما-اي.
2-ايتىسكەر: قارسىلاسىم، قۇرداسىم،
كەكىلىڭدى كۇن قاقسىن
كەشەگى جاراتىلىستانۋ اپتالىعىندا
نەشىنشى ورىن العانسىڭ؟
قالىپ تا قويدىڭ بىرىنەن،
وزىپ تا كەتتىڭ بىرەۋدەن.
قۇتتىقتايمىن ءبارىڭدى
تاۋەلسىزدىك كۇنىمەن.
1-ايتىسكەر: قارسىلاسىم، ماعان قويار كۇناڭ قايسى،
جەتىستىك بار ەدى عوي بىزدە مۇنداي.
ەكى جىل قايىرىمدىلىق اكسيادا
ماداقتاۋ قاعازىن ءبىز العانبىز-اي
سۇراق قويدىڭ-اي
جاۋاپ بەرەم اي
اپتالىقتا العانبىز ءبىرىنشى ورىن-اي.
2-ايتىسكەر: جىبەردىك ەركىن ات باسىن،
قيانات جانعا باتپاسىن.
توقىراۋ تاڭىن كۇيرەتتىك،
تەڭدىكتىڭ كۇنى باتپاسىن.
جەلتوقسان ايى ەستەسىڭ،
داۋىل بوپ بۇرقاپ ەسكەنسىڭ.
ازاتتىق كۇي قاشاننان
كوكەيىن ەلدىڭ تەسكەنسىڭ.
1-ايتىسكەر: قازاعىم، ارلى حالىق، دانا حالىق،
جۇرەگى لۇپىلدەگەن بالا حالىق.
قوناقجاي باۋىرمالدىق قاسيەتى
تۇرادى باسقا ۇلتتان دارالانىپ.
دانا حالقىم-اي، بالا حالقىم—اي
تۇراسىڭ باسقا ۇلتتان دارالانىپ-اي.
كورەرمەنىم-اي،
كورىسكەنشە-اي
اعايىن قۇتتى بولسىن مەرەكەڭىز-اي.
2-ايتىسكەر: تارىلىپ جاتسا دالامىز،
ءقايتىپ ءبىز تىنىس الامىز.
حاقىمىز جوق ايتۋعا،
ادىلەت قايدان تابامىز.
بۇرق ەتتى قازاق دالاسى،
كەۋدەدە ءوشىپ نالاسى،
الاڭعا قاراي اعىلدى.
تاۋسىلىپ بارلىق شاراسى.
قوش بول ەندى كورەرمەن،
قوشتاسارمىن سىزدەرمەن.
تاۋەلسىزدىك – تۇعىرىڭ
مىقتى بولسىن ەلىم-اي.
2-جۇرگىزۋشى: راحمەت، قىزدار. ادەمى ءبىر ايتىس بولدى عوي دەپ ويلايمىن.
(ايتىسكەرلەردىڭ باعاسى بەرىلەدى) ءان: ءبىز ءومىردىڭ گۇلىمىز.
ەل باستاۋ قيىن ەمەس.
قوناتىن جەردەن كول تابىلادى.
قول باستاۋ قيىن ەمەس.
شاباتىن جەردەن ەل تابىلادى.
شارشى توپتا ءسوز باستاۋدان قيىندى كورگەم جوق – دەگەن ەكەنى بۇقار جىرۋ. ءبىزدىڭ ايتىسكەرلەر ءوز مىندەتتەرىن بار شامالارىن اتقارىپ شىقتى. ەندىگى ءسوز كەزەگى، قازىلار القاسى سىزدەردە.
2-جۇرگىزۋشى: كورەرمەندەر كەلەسى كەزدەسكەنشە ساۋ سالامات. باي-قۋاتتى بولايىق.
1-جۇرگىزۋشى: تاۋەلسىزدىك تۇعىرىڭ مىقتى بولسىن. الداعى مەرەكە قۇتتى بولسىن. «تاۋەلسىزدىك – ارىمداي اڭسار ءانىم» اتتى سايىسىمىز وسىمەن اياقتالدى.
ساۋ بولىڭىزدار!
You Might Also Like
