تاۋەلسىزدىك ءۇشىن...
قازاقستان - مىڭ جىلدىق تاريحى بار، باي ەل. ول 1991 جىلدىڭ 16-شى جەلتوقسانىندا تاۋەلسىزدىك العانعا دەيىن ەسەپسىز سىناقتار مەن قيىندىقتاردى باستان كەشتى. ەل حالقىنىڭ، قازاق رۋحتىنىڭ قان مەن تەرى وسى تاۋەلسىز بولاشاق ءۇشىن توگىلدى جانە بۇل وقيعا تاريحى ەرەكشە نازارعا تۇرارلىق.
قازاقستان، كوپتەگەن وزگە ەلدەر سياقتى، وتارشىلدىق ۇستەمدىك پەن وزگە يمپەريالار قىسىمىنا تاپ بولدى. كوپتەگەن عاسىرلار بويى ەل حالقى اۋماقتى باسىپ الۋ، رەسۋرستاردى پايدالانۋ سىندى اۋىر سىناقتاردى باستان كەشىردى. الايدا، ەڭ قيىن كەزەڭدەردە دە قازاقستان حالقى بوستاندىق پەن تاۋەلسىزدىككە دەگەن ءۇمىتىن ۇزگەن جوق.
كەڭەستىك ۇستەمدىك كەزەڭى قازاقستان تاريحىنا دا ايتارلىقتاي اسەر ەتتى. ەلىمىز كەڭەس وداعىنا قوسىلىپ، حالىقتى جاپپاي يندۋستريالاندىرۋ مەن ۇجىمداستىرۋ كەڭ ەتەك الدى. بۇل كەزەڭ قازاق حالقى ءۇشىن وراسان زور شىعىندارمەن، سونىڭ ىشىندە اشتىق، قۋعىن-سۇرگىن كەزەڭىمەن تىڭ بايلانىستا بولدى. قيسىندى قيىن كەزەڭدەرگە قاراماستان ەل ازاماتتاردى ۇرپاق تاۋەلسىزدىگى ءۇشىن كۇرەستى جالعاستىرعان ەدى.
1991 جىلى قازاقستان كەڭەس وداعىمەن قوش ايتىسىپ، ەل تاريحىندا جاڭا كەزەڭ باستالدى. بۇل كەزەڭ ۇلكەن ماسەلەلەر مەن قيىندىقتار، سونىڭ ىشىندە ەكونوميكالىق اۋىتقۋ، ساياسي وزگەرىستەر جانە الەۋمەتتىك كۇيزەلىستەرمەن بايلانىستى بولدى. تامىرى تەرەڭ حالىق بۇل كەزدە دە مويىمادى، جاڭا سىن-قاتەرلەر مەن سىناقتارعا بوي كوتەرە وتىرىپ، ءوز تاۋەلسىزدىگىن ماقسات ەتكەن كۇرەستى جالعاستىردى.
ەلىمىزدىڭ تاۋەلسىز اتاعى ءۇشىن كۇرەستە قازاقتىڭ قانى مەن تەرى عانا ەمەس، جانى مەن ارى قوسا توگىلدى. مىڭ عاسىرلى حالىق ۇرپاق بولاشاعى ءۇشىن ءوز عۇمىرىن قۇربان ەتتى. تاۋەلسىزدىك باتىرلارىن ەستە ساقتاۋ ءبىز ءۇشىن ماڭىزدى.
قازاقستاننىڭ تاۋەلسىزدىگى ءۇشىن كۇرەستە باستى ماقسات ۇلتتىق بىرەگەيلىكتى قالىپتاستىرۋ بولدى. قازاقستان حالقى جاھاندانۋ مەن جاڭعىرۋ جاعدايىندا ءوز مادەنيەتىن، ءتىلى مەن ءداستۇرىن ساقتاۋعا ۇمتىلدى. تار جولدى كەڭەيتۋ ۇلكەن قيىندىقتار مەن ساتسىزدىكتەرگە ۇشىراتسا دا، ەلىمىز ءوز بىرەگەيلىگىن ساقتاپ قالدى.
بۇل كۇرەستىڭ تاعى ءبىر ماڭىزدى اسپەكتىسى - مەملەكەتتىك ينستيتۋتتار مەن قۇرىلىمداردى قالىپتاستىرۋ بولدى. تاۋەلسىزدىك دامىنەن كەيىن ەلىمىز جاڭا بيلىك ورگاندارىن، زاڭ شىعارۋشى ازاماتتار مەن ۇكىمەتتىك قۇرىلىمدارى قۇرۋ قاجەتتىلىكتەرىنە تاپ بولدى. بۇل جولدىڭ قيىندىقتارىنا قاراماستان، ەلىمىز ەڭسەسىن بيىك ۇستاپ، ءوز نەگىزىن قۇرا الدى.
ەندىگى نازارعا ىلىگەر تاقىرىپ ەل ەكونوميكاسىنىڭ دامۋى مەن حالىقارالىق قاتىناستاردىڭ قالىپتاسۋى بولماق. تاۋەلسىز ەل اتاعىن العاننان كەيىن قازاقستان ءوز ەكونوميكاسىن جاڭعىرتۋ جانە ونى ءارتاراپتاندىرۋ، باسقا ەلدەرمەن ديپلوماتيالىق قاتىناستار ورناتۋ، حالىقارالىق ۇيىمدار مەن پروسەستەر مۇشەسى اتانۋ قاجاتتەلىكتەرىنە يە بولدى. ەش قيسىنعا ىلىكپەستەن قازاق حالقى سەرپىندى جانە باسەكەگە قابىلەتتى ەكونميكا قۇرىپ، اسپانى ءبىر ەلدەرمەن لايىقتى قاتىناس قۇرا الدى.
ەل تاعدىرى مەن تاۋەلسىزدىك جولىنداعى تاريحى قان مەن تەرگە، قۇرباندار مەن قيىندىقتارعا تولى. قيىر جولعا مويىماستان، حالقىمىز ءوزىنىڭ بىرەگەي مادەنيەتى مەن داستۇرلەرىن ساقتاي وتىرىپ، الەمدەگى ءوز ماڭىزىن نىعايتا وتىرىپ، العا جىلجۋدى جالعاستىرۋدا. قازاقستاننىڭ بولاشاعى ءوز تاۋەلسىزدىگى مەن بوستاندىعى اياسىندا كۇرەستى جالعاستىرىپ جاتقان حالقىنا بايلانىستى.
باقىت نۇراي
You Might Also Like
-
مەكتەپ اماناتى سانالعان تۇلەك ءۇشىن سوعىلعان سوڭعى قوڭىراۋ ماڭىزى بيىك تاراۋدىڭ اياقتالىپ، مۇلدەم بەيتانىس، ەرەسەك ومىرگە دەگەن ۇزىن ەتەك جولدىڭ باستاۋى. بۇل ءسات قۋانىش پەن تولقۋدان باستالىپ، ساعىنىش...
-
ىرعىز اۋدانىنىڭ سولتۇستىك باتىسىنا تامان ەكى ءجۇز كيلومەتردەي جەردە «جانتاي، تولىباي» دەگەن وزەندەر بار. وسى جانتاي وزەنىنەن شىعاتىن ءبىر سالا اڭعاردى «قويلىباي قىرعىنى» دەپ ا...
