InfoHub Logo

تەمىرتاپشىلىقتى قانازدىق – گەماتولوگيالىق سيندروم. ول تەمىر تاپشىلىعى سالدارىنان گەموگلوبين ءتۇزىلۋىنىڭ بۇزىلۋىمەن سيپاتتالاتىن، قانازدىقپەن جانە سيدەروپەنيامەن كورىنىس بەرەتىن سىرقات. ددۇ بايانداماسىندا اتالىپ كەرسەتىلگەن 38 اۋرۋدىڭ ىشىندە تەمىرتاپشىلىقتى قانازدىق ءبىرىنشى ورىنعا يە. وعان بۇكىل الەمنىڭ 1،8 ملرد. حالقى شالدىققان.

سەبەپتەرى:

-   اسپەن بىرگە تەمىردىڭ جەتكىلىكسىز ءتۇسۋى (ەرتە جاساندى تاماقتاندىرۋ، ەتى از تاماقپەن ءبىرجاقتى تاماقتاندىرۋ)؛

-  جۇكتىلىك جانە بالا ەمىزۋ كەزىندە تەمىردىڭ مول شىعىندالۋى، قارقىندى ءوسۋ ۇدەرىسى (شالا تۋعان بالالار، ءىرى تۋىلعان نارەستەلەر، ەگىز بالالار، جىنىستىق جەتىلۋ كەزىندە، جوعارى دەنە جۇكتەمەسى كەزىندە)؛

-  قان كەتۋ سالدارىنان تەمىردى جوعالتۋ. فيزيولوگيالىق جاعدايلار – دونورلاردا، ايەلدەردە ەتەككىر تىم مول كەلگەندە. پاتولوگيالىق جاعدايلار – مۇرىننان، اسقازاننان، ىشەكتەن قان كەتۋ، ايەلدەردە بوسانۋ كەزىندە، جاراقات العاندا نەمەسە وتادان كەيىن؛ تۇراقتى تۇردەگى دونورلىق. گاستريت، كوتەۋ، گلومەرۋلونەفريت كەزىندەگى سوزىلمالى قان كەتۋلەر (سوزىلمالى پوستگەمورراگيالىق قانازدىقتار)، ت.ب؛

-   اسقازان-ىشەك سىرقاتتارى كەزىندە تەمىردىڭ ناشار ءسىڭۋى، سونداي-اق ونىڭ دۇرىس سىڭۋىنە شاي، كوفە، ءسۇت ءىشۋ كەدەرگى بولادى؛

-   گەموگلوبين تۇزىلەتىن قىزىل جۇلىندا تەمىر تاپشىلىعى بولعاندا تەمىرتاپشىلىقتى قانازدىق دامۋى مۇمكىن.

اسپەن بىرگە تەمىردىڭ از ءتۇسۋى بۇل سىرقاتتىڭ ءجيى كەزدەسەتىن سەبەبىنە جاتپايدى. ايەلدەر ءۇشىن ونىڭ تاۋلىكتىك مولشەرى – 15 مگ، ەر ادامدار ءۇشىن – 10 مگ.

تەمىر تاپشىلىعى بالالاردىڭ دەنە جانە جىنىستىق دامۋىنىڭ بۇزىلۋىنا، اقىل-وي جانە پسيحوموتورلىق دامۋىنىڭ باياۋلاۋىنا الىپ كەلەدى، ءبىلىم الۋىنا تەرىس اسەر ەتەدى، اۋرۋدىڭ سوزىلمالى تۇرگە اۋىسۋىنا سوقتىرادى.

وسى دەرتكە شالدىققان بالالاردىڭ 74 پايىزىندا – 5 السىزدىك، 60%-دا – دەنە بەلسەندىلىگىنىڭ تومەندەۋى، 50%-دا – زەيىننىڭ تومەندەۋى بايقالادى. 35 پايىزىندا قوزعالىس اڭعارىمى بۇزىلعان، تۇسىنىكسىز يىستەرگە قۇمارلىق بار.

تەمىرتاپشىلىقتى قانازدىقتىڭ ءۇش ساتىسى بار:

I ساتى – جەڭىل ساتى. گەموگلوبين دەڭگەيى – 110-90 گ/ل؛ ەريتروسيتتەر سانى – 3x10'2 گ/ل.

II ساتى – ورتاشا ساتى. گەموگلوبين دەڭگەيى – 90-70 گ/ل؛ ەريتروسيتتەر سانى – 3-2،5x1012 گ/ل.

III ساتى – اۋىر ساتى. گەموگلوبين دەڭگەيى < 70 گ/ل؛ ەريتروسيتتەر سانى – < 2،5ح1012 گ/ل.

سىرقاتتىڭ نەگىزگى بەلگىلەرى:

قانازدىق باياۋ داميدى، سوندىقتان ونىڭ بەلگىلەرى بارلىق كەزدە ايقىن بولا بەرمەيدى. تەرىنىڭ بوزارۋى؛ تەرىنىڭ تروفيكالىق وزگەرىسى: قۇرعاقتىعى، قابىرشاقتانۋى، تىرناقتىڭ دەفورماسيالانىپ، سىنۋى، شاشتىڭ ۇشتانىپ، سىنۋى، وكشەنىڭ جارىلۋى، اۋىز بۇرىشتارىنىڭ جارىلۋى ءتان، ستوماتيتتەر بولۋى مۇمكىن. بۇعان قوسا بۇلشىق ەتتىڭ اۋىرۋى، ءدام جانە ءيىس سەزۋ بۇزىلىسى، السىزدىك، باستىڭ اينالۋى، ۇيقى بۇزىلىسى، اۋاسى تار جەرگە توزبەۋشىلىك، ەستە ساقتاۋ قابىلەتىنىڭ ناشارلاۋى، جۇرەكتەگى تۇسىنىكسىز اۋىرسىنۋلار، جۇرەكتىڭ قاعۋى، كوزدىڭ قاراۋىتۋى، تالىپ قالۋ، قان قىسىمىنىڭ تومەندەۋى، دەنە جۇكتەمەسى كەزىندە ەنتىگۋ ت.ب. بايقالادى. اۋىر جاعدايلاردا نيەۆرولوگيالىق بۇزىلىستار دامۋى مۇمكىن. ال قانازدىققا شالدىققان بالالار ءالسىز بولادى جانە ساباقتى ناشار وقيدى.

ەمى. قانازدىق كەشەندى ەمدى قاجەت ەتەدى: سوزىلمالى قان كەتۋدى توقتاتۋ، تەمىردىڭ ناشار سىڭۋىنە الىپ كەلگەن سىرقاتتى ەمدەۋ، تاماقتانۋدى رەتتەۋ. سىرقات بالالارعا مۇقيات كۇتىم قاجەت، ويتكەنى ولاردىڭ اعزاسى وتتەگى جەتىسپەۋشىلىگىنەن زارداپ شەگەدى. ولاردىڭ تازا اۋادا كوبىرەك بولۋى ماڭىزدى. ۇگۋ مەن گيمناستيكا السىزدىكتى، قوزعالىس تاپشىلىعىن ازايتادى. سونىمەن قاتار ەمدام دە ماڭىزدى. ياعني قۇرامىندا تەمىرى بار تاعاممەن تاماقتانۋ شارت. ولار: ەت، بالىق، باۋىر. بۇلارعا قوسا كوكونىس پەن جەمىس جەۋ ءلازىم. ەڭ پايدالىلارى: ساڭىراۋقۇلاقتار، تەڭىز قىرىققاباتى، بولگار بۇرىشى، انار، الما، ءسابىز، كوك-سوك، جارمالار (قاراقۇمىق، س ۇلى). گەموگلوبين مولشەرىن كوبەيتۋدە قىزىل ەت – بۇزاۋ ەتى، قىزىل ءتۇستى كوكونىستەر پايدالى. شاي، كوفە، ءسۇتتى، كەرىسىنشە، شەكتەگەن دۇرىس.

ەمگە تەمىر پرەپاراتتارى قولدانىلادى: فەررۋم لەك، اكتيفەرين، سوربيفەر، توتەما، ت.ب. اۋىر جاعدايلاردا لەيكوفيلترلەنگەن ەريتروسيتتىك سوقتا، لەيكوفيلترلەنگەن ەريتروسيتارلىق تۇنبا ترانسفۋزياسى جۇرگىزىلەدى.

الدىن الۋ:

-   قان سيپاتتاماسىن ارا-تۇرا باقىلاپ تۇرۋ؛

-   تەمىرگە باي تاعام تۇتىنۋ (ەت، باۋىر ت.ب.)؛

-   تازا اۋادا دەنە شىنىقتىرۋمەن شۇعىلدانۋ؛

-    ءقاۋىپ توبىنداعىلارعا تەمىر پرەپاراتتارىن قولدانۋ؛

-    قان جوعالتۋ كوزدەرىن وتا ارقىلى جويۋ.

ج. حاميتوۆا

---