تۇقىم. قوس جارناقتى جانە دارا جارناقتى تۇقىمداردىڭ قۇرىلىسى
كۇندەلىكتى جوسپار بيولوگيا 6 سىنىپ
ساباق: 25
تاقىرىبى: §27. تۇقىم. قوس جارناقتى جانە دارا جارناقتى تۇقىمداردىڭ قۇرىلىسى
ساباقتىڭ ماقساتى: وسىمدىكتىڭ گەنەراتيۆتى مۇشەسى – تۇقىم، ونىڭ قۇرام بولىكتەرىن، دارا جارناقتى جانە قوس جارناقتى تۇقىمداردىڭ ۇقساستىقتارى مەن ايىرماشىلىقتارىن سالىستىرا وتىرىپ وقىتۋ.
ساباقتىڭ مىندەتتەرى:
بىلىمدىلىك – تۇقىمنىڭ ءاربىر بولىكتەرىنىڭ قىزمەتىن، وزىندىك ەرەكشەلىكتەرىن وقۋشى تۇلعاسىنا جەتە ءتۇسىندىرۋ؛
دامىتۋشىلىق – وزدىگىنەن ىزدەنۋ، قوسىمشا ماتەريالداردى پايدالانۋ داعدىلارىن دامىتۋ.
تاربيەلىك – تابيعاتتى سۇيۋگە، ايالاۋعا تاربيەلەۋ.
ساباقتىڭ ءتۇرى: ىزدەنىس ساباق
ساباقتىڭ ءادىسى: سالىستىرا وقىتۋ
ساباقتىڭ كورنەكىلىگى: «تۇقىم» تاقىرىبىندا ەلەكتروندىق كورسەتىلىمدەر.
ساباقتىڭ بارىسى:
ءى. ۇيىمداستىرۋ كەزەڭى
ءىى. ءۇي تاپسىرماسىن تەكسەرۋ كەزەڭى
جەمىس گۇلدىڭ قاي بولىگىنەن پايدا بولادى (تۇزىلەدى)، نەشە توپقا بولىنەدى؟
شىرىندى جەمىستەر نەشەگە بولىنەدى، ءار تۇرىنە مىسال كەلتىرىڭدەر.
نەلىكتەن قۇرعاق جەمىس دەپ اتالادى؟
قۇلپىناي جەمىسىن نە سەبەپتى شىرىندى جەمىسكە جاتقىزبايدى؟
بۇرشاققاپ پەن بۇرشاققىننىڭ ايىرماشىلىعىن تۇسىندىرىڭدەر.
جيدەك جەمىس پەن جيدەك ءتارىزدى جەمىستەردى سيپاتتاپ مىسالمەن تۇسىندىرىڭدەر.
جۇمباقتاردىڭ جاۋابىن شەشۋ:
1. ۇزىن مۇرتتى سارىلار،
قىرمان تولى ءدانى بار (بيداي)
2. الاسا تال، تاماشا تال،
سامساپ تۇر الماسى (قىزاناق)
3. بىرەۋىن جەرگە بەرىپ
كۇزدە ونى تەرەدى (تۇقىم)
4. ءتىل ۇيىرگەن ءدامى بار،
سارى التىن ءتۇس ءسانى بار.
شاقساڭ ەگەر كەپتىرىپ،
سۇيەگىنىڭ ءدامى بار (ورىك)
ءىىى. جاڭا ماتەريالدى ءتۇسىندىرۋ كەزەڭى
جاڭا ساباقتى زەرتحانالىق جۇمىستى جاساتا وتىرىپ ءتۇسىندىرۋ.
▪ قوس جارناقتى
1. ەكى تۇقىم جارناعى بار
2. قابىعى سۋعا جىبىتكەندە تەز سىلىنادى
3. قورەكتىك زات تۇقىم جارناعىندا جينالادى
▪ دارا جارناقتى
1. ءبىر تۇقىم جارناعى بار
2. قابىعىن سۋعا جىبىتكەندە اجىراتۋ قيىن
3. قورەكتىك زات ەندوسپەرمدە جينالادى
▪ ۇقساستىعى
1. تۇقىم جارناعى بار
2. قابىعى تىعىز
3. ۇرىق:
- ساباقشا؛
- تامىرشا
- بۇرشىكشە
№15 - زەرتحانالىق جۇمىس.
تاقىرىبى: قوس جارناقتى جانە دارا جارناقتى تۇقىمداردىڭ قۇرىلىسى.
ماقساتى: قوس جارناقتى جانە دارا جارناقتى وسىمدىكتەردىڭ تۇقىمدارىنىڭ قۇرىلىسىن قاراي وتىرىپ ايىرماشالىقتارىن انىقتاۋ.
قۇرال - جابدىقتار: قوس جارناقتى جانە دارا جارناقتى تۇقىمداردىڭ جيناقتامالارى، الدىن الا سۋعا جىبىتىلگەن تۇقىمدار (ۇرمەبۇرشاق پەن بيداي)، وتكىر ۇستارا، ۇلعايتقىش قول اينەگى (لۋپا) جانە ت. ب.
جۇمىستىڭ بارىسى:
1. قۇرعاق جانە سۋعا جىبىتىلگەن ۇرمەبۇرشاق تۇقىمىنىڭ ءپىشىنىن، قابىعىنىڭ ءتۇسىن، كىندىگىنىڭ قاي جەردە ورنالاسقاندىعىن انىقتاپ سۋرەتىن سالۋ.
2. جىبىتىلگەن تۇقىمنىڭ قابىعىن (قاۋىزىن) ەپتەپ سىلىپ، ىشىندەگى ەكى جارناعى مەن ۇرىعىنىڭ ورنالاسۋىنىڭ سۋرەتىن سالۋ (وقۋلىقتىڭ سۋرەتىمەن سالىستىرۋ).
3. ۇرىق بولىمشەلەرىن ۇلعايتقىش قول اينەكپەن قاراپ، اتىن جازۋ.
4. بيداي تۇقىمىنىڭ سىرتقى قۇرىلىسىن، ءپىشىنىن، ۇرىق ورنالاسقان ءبولىمى (ۇشكىرلەۋ جاعىندا) جانە جارناعىنىڭ بىلەۋلەنىپ بىلىنەتىنىن قول اينەكپەن قاراۋ، سۋرەتىن سالۋ، اتىن جازۋ.
5. ويىستاۋ جاعىنان (سايىنان) ۇزىنىنان ەكىگە (ۇستارامەن) ءبولىپ ىشكى بولىمدەرىن تالداپ، اتتارىن جازۋ. قابىعىنىڭ (قاۋىزىنىڭ) ەرەكشەلىگىنە كوڭىل اۋدارۋ.
ناتيجەسى: ءاربىر تۇقىمنىڭ قۇرىلىسىن جاز:
تولىق نۇسقاسىن جۇكتەۋ
ساباق: 25
تاقىرىبى: §27. تۇقىم. قوس جارناقتى جانە دارا جارناقتى تۇقىمداردىڭ قۇرىلىسى
ساباقتىڭ ماقساتى: وسىمدىكتىڭ گەنەراتيۆتى مۇشەسى – تۇقىم، ونىڭ قۇرام بولىكتەرىن، دارا جارناقتى جانە قوس جارناقتى تۇقىمداردىڭ ۇقساستىقتارى مەن ايىرماشىلىقتارىن سالىستىرا وتىرىپ وقىتۋ.
ساباقتىڭ مىندەتتەرى:
بىلىمدىلىك – تۇقىمنىڭ ءاربىر بولىكتەرىنىڭ قىزمەتىن، وزىندىك ەرەكشەلىكتەرىن وقۋشى تۇلعاسىنا جەتە ءتۇسىندىرۋ؛
دامىتۋشىلىق – وزدىگىنەن ىزدەنۋ، قوسىمشا ماتەريالداردى پايدالانۋ داعدىلارىن دامىتۋ.
تاربيەلىك – تابيعاتتى سۇيۋگە، ايالاۋعا تاربيەلەۋ.
ساباقتىڭ ءتۇرى: ىزدەنىس ساباق
ساباقتىڭ ءادىسى: سالىستىرا وقىتۋ
ساباقتىڭ كورنەكىلىگى: «تۇقىم» تاقىرىبىندا ەلەكتروندىق كورسەتىلىمدەر.
ساباقتىڭ بارىسى:
ءى. ۇيىمداستىرۋ كەزەڭى
ءىى. ءۇي تاپسىرماسىن تەكسەرۋ كەزەڭى
جەمىس گۇلدىڭ قاي بولىگىنەن پايدا بولادى (تۇزىلەدى)، نەشە توپقا بولىنەدى؟
شىرىندى جەمىستەر نەشەگە بولىنەدى، ءار تۇرىنە مىسال كەلتىرىڭدەر.
نەلىكتەن قۇرعاق جەمىس دەپ اتالادى؟
قۇلپىناي جەمىسىن نە سەبەپتى شىرىندى جەمىسكە جاتقىزبايدى؟
بۇرشاققاپ پەن بۇرشاققىننىڭ ايىرماشىلىعىن تۇسىندىرىڭدەر.
جيدەك جەمىس پەن جيدەك ءتارىزدى جەمىستەردى سيپاتتاپ مىسالمەن تۇسىندىرىڭدەر.
جۇمباقتاردىڭ جاۋابىن شەشۋ:
1. ۇزىن مۇرتتى سارىلار،
قىرمان تولى ءدانى بار (بيداي)
2. الاسا تال، تاماشا تال،
سامساپ تۇر الماسى (قىزاناق)
3. بىرەۋىن جەرگە بەرىپ
كۇزدە ونى تەرەدى (تۇقىم)
4. ءتىل ۇيىرگەن ءدامى بار،
سارى التىن ءتۇس ءسانى بار.
شاقساڭ ەگەر كەپتىرىپ،
سۇيەگىنىڭ ءدامى بار (ورىك)
ءىىى. جاڭا ماتەريالدى ءتۇسىندىرۋ كەزەڭى
جاڭا ساباقتى زەرتحانالىق جۇمىستى جاساتا وتىرىپ ءتۇسىندىرۋ.
▪ قوس جارناقتى
1. ەكى تۇقىم جارناعى بار
2. قابىعى سۋعا جىبىتكەندە تەز سىلىنادى
3. قورەكتىك زات تۇقىم جارناعىندا جينالادى
▪ دارا جارناقتى
1. ءبىر تۇقىم جارناعى بار
2. قابىعىن سۋعا جىبىتكەندە اجىراتۋ قيىن
3. قورەكتىك زات ەندوسپەرمدە جينالادى
▪ ۇقساستىعى
1. تۇقىم جارناعى بار
2. قابىعى تىعىز
3. ۇرىق:
- ساباقشا؛
- تامىرشا
- بۇرشىكشە
№15 - زەرتحانالىق جۇمىس.
تاقىرىبى: قوس جارناقتى جانە دارا جارناقتى تۇقىمداردىڭ قۇرىلىسى.
ماقساتى: قوس جارناقتى جانە دارا جارناقتى وسىمدىكتەردىڭ تۇقىمدارىنىڭ قۇرىلىسىن قاراي وتىرىپ ايىرماشالىقتارىن انىقتاۋ.
قۇرال - جابدىقتار: قوس جارناقتى جانە دارا جارناقتى تۇقىمداردىڭ جيناقتامالارى، الدىن الا سۋعا جىبىتىلگەن تۇقىمدار (ۇرمەبۇرشاق پەن بيداي)، وتكىر ۇستارا، ۇلعايتقىش قول اينەگى (لۋپا) جانە ت. ب.
جۇمىستىڭ بارىسى:
1. قۇرعاق جانە سۋعا جىبىتىلگەن ۇرمەبۇرشاق تۇقىمىنىڭ ءپىشىنىن، قابىعىنىڭ ءتۇسىن، كىندىگىنىڭ قاي جەردە ورنالاسقاندىعىن انىقتاپ سۋرەتىن سالۋ.
2. جىبىتىلگەن تۇقىمنىڭ قابىعىن (قاۋىزىن) ەپتەپ سىلىپ، ىشىندەگى ەكى جارناعى مەن ۇرىعىنىڭ ورنالاسۋىنىڭ سۋرەتىن سالۋ (وقۋلىقتىڭ سۋرەتىمەن سالىستىرۋ).
3. ۇرىق بولىمشەلەرىن ۇلعايتقىش قول اينەكپەن قاراپ، اتىن جازۋ.
4. بيداي تۇقىمىنىڭ سىرتقى قۇرىلىسىن، ءپىشىنىن، ۇرىق ورنالاسقان ءبولىمى (ۇشكىرلەۋ جاعىندا) جانە جارناعىنىڭ بىلەۋلەنىپ بىلىنەتىنىن قول اينەكپەن قاراۋ، سۋرەتىن سالۋ، اتىن جازۋ.
5. ويىستاۋ جاعىنان (سايىنان) ۇزىنىنان ەكىگە (ۇستارامەن) ءبولىپ ىشكى بولىمدەرىن تالداپ، اتتارىن جازۋ. قابىعىنىڭ (قاۋىزىنىڭ) ەرەكشەلىگىنە كوڭىل اۋدارۋ.
ناتيجەسى: ءاربىر تۇقىمنىڭ قۇرىلىسىن جاز:
تولىق نۇسقاسىن جۇكتەۋ
