InfoHub Logo

سوناۋ كەڭەستىك زاماننان بەرى ءبىلىم بەرۋ جۇيەسىنە جىل سايىن قانداي دا ءبىر جاڭاشىلد­ىق ەنگىزىلىپ كەلەدى. تاۋەلسىزدىك جىلدارىندا جۇرگىزىلگەن تۇراقتى يننوۆاسيالار مەن رەفورمالار كەز كەلگەن ءمۇعالىمنىڭ مىندەتتى كريتەرييى اتانسا، ءاربىر جاڭا ءبىلىم مينيستر­ءىنىڭ مىندەتتى «رەفورما جاساۋى» ءداس­تۇرگە اينالدى. دەسەك تە، ايتۋلى سالادا اۋقىمدى وزگەرىستەر بولىپ جاتقانىن جاسىرا المايمىز. جىل سايىن ءبىلىم بازاسى جاڭارتىلىپ، مەكتەپتەر جاڭا وقۋلىقتار مەن زاماناۋي تەحنيكامەن قامتاماسىز ەتىلۋدە. ءبىلىم كورسەتكىشىمەن دە الەم ەلدەرىندە وق بويى وزىق تۇرمىز. بۇل تۇرعىدا تالاس جوق. تاقىرىپتىڭ تۇپ-توركىنى ءبىلىم جۇيەسىنە مەكتەپ ءبىتىرۋشى تۇلەكتەردىڭ «جوعىن جوقتاپ، سويىلىن سوققانداردىڭ» تەست تاپسىرۋدىڭ جاڭا فورماتىن ەنگىزۋىندە بولىپ وتىر.

ەستەرىڭىزگە سالا كەتەيىك، ۇلتتىق ءبىرىڭعاي تەستىلەۋ ەلىمىزدىڭ ءبىلىم بەرۋ جۇيەسىنە العاش رەت 2004 جىلى ەنگىزىلدى. سودان بەرى تەستىلەۋدىڭ بۇل فورماسىنا قاتىستى داۋ-داماي ءالى كۇنگە دەيىن تولاستاعان ەمەس. وسىعان وراي، ءبىلىم جانە عىلىم مينيسترلىگىنىڭ نۇسقاۋىمەن ۇبت-عا جاڭا وزگەرتۋلەر ەنگىزۋ ماسەلەسى قاراست­ىرىلعان بولاتىن. قاۋزاعان ءىستىڭ تولىق شەشى­ءمى شىقپاسا دا، وڭ وزگەرىستىڭ شەتى كورىندى. تاۋەكەلشىل ءىستىڭ ءتۇيىنىن تارقاتىپ كورەلىك. وزگەرتۋلەرگە سايكەس، ۇبت ەندى مەكتەپتىك جانە جوو ورنىنا تۇسۋگە باعىتتالعان دەپ ەكى كەزەڭگە بولىنەدى. مەكتەپ بىتىرۋشىلەر مامىر ايىنىڭ سوڭى مەن ماۋسىم ايىنىڭ باسىندا مەملەكەتتىك ەمتيحان تاپسىرادى. بۇل – تەستىلەۋدىڭ ءبىرىنشى كەزەڭى. اتالمىش كەزەڭدە (ۇلتتىق تەستىلەۋ) مەكتەپ­ ءبىتىرۋشى تۇلەكتەر ءداستۇرلى بەس پاننەن (قازاق ءتىلى، ورىس ءتىلى، الگەبرا، قازاقستان تاريحى جانە تاڭداۋ ءپانى) قۇرىلىمى وزگەرگەن تاپسىرمالار ورىندايدى. الدىمەن، قازاق ءتىلى پانىنەن ەسسە جازادى، ودان سوڭ ورىس تىلىنەن 40 سۇراقتىق تەست تاپسىرماسىن ورىندايدى. قازاقستان تاريحى­ پانىنەن اۋىزشا ەمتيحان تاپسىرسا، الگەبرا جانە اناليز باستامالارى پانىنەن جازباشا ەمتيحان جۇمىسىن جازادى. تاڭداۋ ءپانى بويىنشا 40 تەست بەرىلەدى. تەست كۇردەلەنگەن، ياعني 20 سۇراقتىڭ ءبىر جاۋابى بولسا، قالعان 20-سىنىڭ بىرنەشە جاۋاپتارى بولۋى مۇمكىن. اتالعان بەس ەمتيحاننىڭ تاپسىر­مالارىن ءبىلىم جانە عىلىم مينيسترلىگى دايىندايدى. سايكەسىنشە، جاۋاپتارى دا تەست ورتالىقتارىنان شىعادى. سونداي-اق، ەمتيحانعا ارنايى ۋاكىلدەر كەلىپ قاتىسادى. ەكىنشى كەزەڭدە (كەشەندى تەستىلەۋ) تالاپكەرلەر جوو-عا تاۋەل­ءسىز ەمتيحان ارقىلى تاڭداعان ماماندىعىنا­ سايكەس بلوكتى تەستىلەۋدەن وتەدى. بىتىرۋشىلەر شىلدە ايىندا قالاعان ۋنيۆەرسيتەتىنە بارىپ فۋنكسيونالدىق ماتەماتيكا، وقۋ ساۋاتتىلىعى جانە ەكى تاڭداۋ ءپانى، جالپى ءتورت پاننەن تەست تاپسىرادى. ماتەماتيكالىق ساۋاتتىلىقتان 20 سۇراقتان تۇراتىن تەست (لوگيكا مەن فۋنكسيونالدىق ساۋاتتىلىققا ارنالعان تاپسىرمالار) تاپسىرماسىن ورىندايدى. ال، وقۋ ساۋاتتىلى­عىنان 4 ءماتىن بەرىلىپ، سول ماتىنگە قاتىسى بار 20 سۇراقتان تۇراتىن تاپسىرمانى ورىنداۋ كوز­دەلەدى. قالعان ەكى تاڭداۋ پانىنەن 40 سۇراقتان بەرىلەدى. ونىڭ 20-سىنىڭ ءبىر عانا جاۋابى بولسا،­ 15ء-ىنىڭ بىرنەشە جاۋابى بار، قالعان 5-ەۋى سايكەس­تەندىرۋگە ارنالعان تاپسىرمالار. بۇل كەزەڭ­دە 120 سۇراققا 3 ساعات ۋاقىت بەرىلەدى.

– ءبىلىم جانە عىلىمدى دامىتۋ مەملەكەتتىك باعدارلاماسىنا سايكەس، ۇلتتىق ءبىرىڭعاي تەستى­لەۋ جەتىلدىرىلدى جانە ترانسفورماسيالاندى. تەستى­لەۋ وزگەرىسكە ۇشىراعانىمەن، نەگىزگى ينفراقۇرىلىمى مەن مەحانيزمدەرى قالادى. ەڭ باستىسى­، ءبىز تۇلەكتەردىڭ تىلىنە، تۇرعىلىقتى جەرىنە قاراما­ستان، بارلىعىنا جوو-عا تۇسۋگە تەڭ جاعداي­لار جاساۋىمىز كەرەك. قازىرگى ۋاقىتتا بارلىق سۇراقتار رەكتورلارمەن، مەكتەپ مۇعا­لىمدەرى جانە اتا-انالارمەن تالقىلانۋدا. ءبىز ەمتيحاندى SAT جۇيەسىنە ۇقساس ەتىپ جاساعىمىز كەلەدى. ياعني ءبىز تۇلەكتەردىڭ ءبىلىم دەڭگەيىن انىقتايمىز. سونىمەن قاتار، جۇمىس بەرۋشىلەرگە بۇگىنگى الەمدە قاجەت كومپەتەنسيالىق قاسيەتتەرىنە قاراي ءبىلىمدى تۇلعانى تاڭداۋعا مۇمكىندىك بەرەمىز. سوندىقتان ۇبت مازمۇنى وزگەرەدى، - دەپ اتاپ ءوتتى ق ر بعم ءبىلىم جانە عىلىم سالاسىنداعى باقىلاۋ كوميتە­ءتىنىڭ ءتوراعاسى سايات ءنۇسىپوۆ.

سونداي-اق، تۇلەكتەر تەستىلەۋدى شىلدە-تامىز ايلارىندا ءبىر رەت قانا تاپسىراتىن. جاڭا ءوز­گەرتۋگە سايكەس، تەستىلەۋدەن تومەن العان تالاپكەرلەر كەلەسى جىلدىڭ قاڭتار ايىندا ەمتيحان­دى قايتا تاپسىرۋعا مۇمكىندىك الادى. ءبىر قۋانتارلىعى، كوللەدج ستۋدەنتتەرى دە ۇلتتىق تەستىلەۋدى تاپسىرۋعا مۇددەلى بولماق. دەمەك، كوللەدج بىتىرۋشىلەرى دە شارتتى تۇردە جوعارعى وقۋ ورنىن­ا تۇسۋگە قۇقىلى بولادى دەگەن ءسوز.

ءتۇيىن. ۇلتتىق ءبىرىڭعاي تەستىلەۋ جۇيەسى جايلى قاراما-قايشى پىكىرلەر ءجيى ايتىلادى. ونى قولداۋشىلار «بۇدان ءساتتى جۇيە جوعىن» العا تارتسا، قارسىلار «تەست بىتىرۋشىلەردىڭ ءبىلىم دەڭگەيىنە دالەل ەمەس» دەيدى. ءبىر قىزىعى، وسى كۇنگە دەيىن «التىن بەلگى» يەگەرلەرى اتانىپ نەمەسە «گرانتقا» قول جەتكىزگەندەردىڭ تەستكە بايلانىستى سىني كوزقاراس ءبىلدىرىپ، ايىپ تاققاندارى بوي كورسەتپەدى. «ەسەگى سۋدان وتكەندەر» بۇل داۋدان شەتكەرى قالارى انىق. ال، ۇلتتىق ءبىرىڭعاي تەستىلەۋ ورتالىعىنا، مۇعالىمدەرگە، شەندى كىسىلەرگە وكپەلى – تەك سىننان سۇرىنگەن تۇلەكتەر قاتارى دەپ ويلايمىز. «بەتىڭ قيسىق بولسا، ايناعا وكپەلەمە» دەگەن ءتامسىل بار. وسى سەبەپتەن دە سىناق تالابىنان سۇرىنگەن زامانداستارىمىزدىڭ «ايناعا وكپەلەپ»، تالاي ۇزدىكتىڭ «باعىن اشقان» تەستىلەۋگە سىن تاعۋى تۇسىنىكتى جايت. كىم نە دەسە دە، تەستىلەۋ وزگەرتىلدى. باستالعان ءىستىڭ اقىرىن كۇتەيىك.

قۇرالاي جاقسىلىق

دەرەككوز: "حالىق" گازەتى

---