ۇلتتىق قۇندىلىقتاردى ساقتاۋ مەن ناسيحاتتاۋ - ءار ازاماتتىڭ قاسيەتتى بورىشى
قاي زاماندا بولماسىن وسكەلەڭ ۇرپاقتى ءوز حالقىنىڭ تاريحى مەن تەگىن، ءسالت-داستۇرىن، ءتىلىن، ءدىنىن، ءبىلىمىن، مادەني قاسيەتتەرى مەن ۇلتتىق قۇندىلىقتارىن تەرەڭنەن تۇسىنە الاتىن ۇلتجاندى تۇلعا ەتىپ تاربيەلەۋ قوعام قاجەتتىلىگى. قازاقستاندىق ۇلتجاندىلىق سەزىمى ۇلت ازاماتىنىڭ بويىندا وتانىن جاقسى كورۋى، ونىڭ تابىستارى مەن جەتىستىكتەرىنە ريزا بولۋى، كورنەكتى تاريحي تۇلعالاردىڭ اتاق-داڭقتارى مەن ءوز اۋىلىنا، قالاسىنا، وڭىرىنە، ونىڭ مادەنيەتىنە، سالت-داستۇرلەرىنە، ەلدىڭ تاريحىنا قۇرمەتپەن قاراۋى، ونىڭ وركەندەۋى مەن ءال-اۋقاتىنىڭ جاقسارۋىنا بايلانىستى ەڭبەك ەتۋىنىڭ قاجەتتىلىگىن كورسەتەدى. ۇلتتىق مادەني قۇندىلىقتار بەلگىلى ءبىر ۇلتقا ءتان ادامي قادىر-قاسيەت، حالىقتىڭ سان عاسىرلار بويى جيناقتالعان ۇلتتىق رۋحاني جانە ءداستۇرلى قۇندىلىقتارى، اسىل مۇراسى.
ۇلتىمىزدىڭ تاريحىنا، تاريحي ومىرىنە قاراپ ۇرپاقتى ۇلتتىق مۇددەگە قىزمەت ەتۋگە باعىتتاۋدا، زيالىلىققا تاربيەلەۋ ىسىندە ەرەكشە ماڭىزعا يە بولعان ۇلتتىق سانانىڭ رۋحىنا كوز جەتكىزەمىز. ادامنىڭ بارلىق قاسيەتتەرى ونىڭ ساناسىنا بايلاۋلى. ياعني سانا دەگەنىمىز ادامنىڭ بويىنداعى بارلىق رۋحاني قاسيەتتەرىن قالىپتاستىرىپ، رەتتەپ، بىرىكتىرىپ وتىراتىن فەنومەن. ءبىراق سانانىڭ ادام بويىنداعى قاسيەتتەردى قالىپتاستىرىپ، نىعايتىپ، بىرىكتىرىپ وتىرۋىنا ىقپال ەتەتىن تاربيە. تاربيە قانداي بولسا، ونىڭ ساناسىنىڭ ءورىسى دە وعان تاۋەلدى. تاريحي سانا، ۇلتتىق سانا ادامي سانانىڭ ءورىسى، جەكە ادامنىڭ، ۇلتتىڭ تۇلعالىق نەگىزى بولىپ تابىلادى. سەبەبى جەكە ادام ۇلتتىق سانامەن تاريحتان، ۇلت مادەنيەتىنەن وزىنە لايىقتى ورنىن يەلەنىپ وتىرسا، حالىق ۇلتتىق سانانىڭ كۇشى ارقىلى ۇلتقا اينالادى جانە ءوزىن-وزى ساقتاپ، قورعاپ وتىرادى. ادامزات بالاسى وركەنيەت بيىگىنە كوتەرىلگەن سايىن سانا، تانىم، اقىل-پاراسات، زەردە، ءبىلىم، تاربيە، قابىلەت، دۇنيەتانىم، ۇلتتىق سانا، ۇلتتىق رۋح ۇعىمدارىنىڭ ءقادىرى ارتا تۇسپەك. سەبەبى ادام بولمىسىن عىلىم مەن تەحنولوگيانىڭ ۇستەمدىگىنەن قورعاپ، اراشالاپ وتىراتىن ۇلت رۋحانياتى، ۇلت مادەنيەتىنىڭ قۇندىلىقتارى. ۇلتتىق سانا بار جەردە ماقسات، ۇلت مۇراتى، ۇلتتىق يدەيا قاتار ءومىر سۇرمەك. بۇلار قاتار ءومىر سۇرگەن قوعامدا مەملەكەتىڭ مۇددەسىنە جانى اشيتىن، ايانباي قىزمەت ەتەتىن، حالىققا دۇرىس اقىلىن ايتاتىن ادامدار قاتارى قالىپتاسادى. سەبەبى حالىقتى مەملەكەتىمەن بىرىكتىرىپ وتىراتىن ۇلتتىق سانا، ۇلتتىق ساناسى تەرەڭ ادامدار. ءاربىر جاڭا ۇرپاق ءۇشىن ءماندى تاربيە – ۇلتتىق تۇرعىداعى تاربيە ۇلگىسى بولىپ تابىلادى. سەبەبى، تاربيەنىڭ نەگىزىن عاسىرلار بويى قالىپتاسىپ كەلگەن اسىل رۋحاني قۇندىلىقتار جانە بيىك ىزەتتىلىك پەن مورالدىق تۇرعىسىنداعى ۇرپاقتان-ۇرپاققا جالعاسىپ جاتاتىن، ادامنىڭ ادامدىق قاسيەتىن نىعايتىپ ءارى اسىلداندىرا تۇسەتىن، حالىقتىڭ دانالىق ءومىر–سالتىنان تۋىنداپ وتىراتىن بۇلجىماس ەرەجەلەر مەن قاعيدالار قۇرايدى.
بولاشاق ۇرپاققا تاربيە بەرۋدە رۋحاني بايلىق، مورالدىق تازالىق، بىلىمدىلىك، دەنە ءبىتىمىن جەتىلدىرۋ مەن باسەكەگە قابىلەتتىلىك، پراگماتيزم، ۇلتتىق كود سايكەستىگى، سانا-سەزىمىنىڭ اشىقتىعى، يماندىلىق پەن ۇلتتىق قاسيەتتەردى سىڭىرە بىلسەك، سوندا عانا ءبىز ۇلتتىق رۋحى جوعارى، وتانىنىڭ گۇلدەنۋىنە بەلسەندى ۇلەس قوسا الاتىن ازاماتتاردى وسىرە الامىز. سونىمەن قاتار، ۇلتتىق رۋحانيات پەن ۇلتتىق نامىستى وياتا ءبىلۋ دە ۇلكەن پارىز. وتانىن ءسۇيۋدىڭ نەگىزى – ۇلتتىق نامىس. ۇلتتىق رۋحانيات – ۇلتتىق قۇندىلىقتار جۇيەسى. رۋحانياتقا ۇلت ءتىلى، ءدىلى، ءدىنى، ءداستۇرى، ۇلتتىق مادەنيەت، ادەبيەت، ونەر جانە ت.ب. ۇلتتىق قۇندىلىقتار جاتادى. ول – حالىق ساناسىنىڭ، مىنەز-قۇلقىنىڭ، ىس-ارەكەتىنىڭ رۋحاني نەگىزى، ۇلتتىق بولمىسى. ۇلتتىق رۋحانيات مىڭداعان جىلدار بويى ۇرپاقتان-ۇرپاققا بەرىلىپ، ءار ادامنىڭ بويىنا انا سۇتىمەن بىرگە سىڭەدى. ۇلتتىق رۋحانياتتى ساقتاۋ، ونى نىعايتىپ وتىرۋ جانە دامىتۋ – وسكەلەڭ ۇرپاقتىڭ قاسيەتتى پارىزى. بۇل شىندىق، ادىلەتتىلىك، قايىرىمدىلىق، مەيىرىمدىلىك، سۇلۋلىق يدەيالارى مەن رۋحاني-ادامگەرشىلىك ۇستانىمدارىن قابىلداۋ مەن پايىمداۋعا اكەلەدى. سىيلاۋ جانە سىي ۇعىمى دا قازاق حالقىنا ءتان ۇلتتىق قۇندىلىقتارعا جاتادى. ءوز وتانىن سۇيەتىن، وسى جەردىڭ تاريحى مەن ءتىلىن قۇرمەتتەيتىن، ونداعى ءومىر ءسۇرىپ جاتقان ۇلتتار مەن ۇلىستاردىڭ مادەنيەتىن سىيلايتىن، ءبىراق ورتاق قۇندىلىقتارى بار ەكەنىن تۇسىنەتىن، ءوزارا سەنىم مەن تۇسىنىستىك رۋحىندا تاربيەلەنگەن ازاماتتار ءارقاشان الەمگە اشىق، ىزدەنىمپاز، ءبىلىم مەن عىلىمعا قۇمار، جات قىلىقتاردان اۋلاق جانە ءوز حالقىن شىن سۇيەتىن بولادى.
ۇلتتىق قۇندىلىق-ۇلتتىڭ تىرەگى بولعاندىقتان ۇلتتىق قۇندىلىقتارىمىزدى ساقتاۋ مەن ناسيحاتتاۋ، ياعني ۇلتتىق كودتى ساقتاپ، مادەني بىرەگەيلىكتى جاڭعىرتۋ، ۇلتتىق قۇندىلىقتار مەن ءسالت-داستۇردى ناسيحاتتاۋ ارقىلى قوعامنىڭ مادەني دەڭگەيىن، تالعامىن جانە رۋحىن كوتەرۋ ءبىزدىڭ مىندەتىمىز!
ءال-فارابي اتىنداعى قازاق ۇلتتىق ۋنيۆەرسيتەتىنىڭ
1-كۋرس ماگيسترانتى تاناش سالتانات
You Might Also Like
-
ەرتەدە ءبىر قايىرىمدى ساۋداگەر ساراڭ ءبىر كىسىنىڭ قۇدىعىن ساتىپ الادى. ماقساتى قۇدىق سۋىن كەدەيلەرگە ساداقا قىلماق ەكەن. ەرتەڭىنە سۋعا كەلسە، قۇدىقتىڭ بۇرىنعى يەسى جولىن كەس-كەستەيدى.
-
پلانەتامىزدا تاعى ءبىر جىلدىڭ كالەندارى تۇگەسىلدى ونىڭ ەڭ سوڭعى قاعازىن بىرەۋلەر جىرلاپ جىرتتى، بىرەۋلەر جىلاپ جىرتتى. باسقاشا ايتساق، دۇنيەدە ەسكى جىلدىڭ ىرزا بوپ تا، ىزا بوپ تا اتتانعان ادرەستەرى ...
