ۇرپاقتى وتانسۇيگىشتىككە تاربيەلەۋ - باستى مىندەت
ۇرپاقتى وتانسۇيگىشتىككە تاربيەلەۋ - باستى مىندەت
«ءبىز قازاقستاننىڭ بارلىق ازاماتتارىنىڭ وتانشىلدىق سەزىمى مەن ءوز ەلىنە دەگەن سۇيىسپەنشىلىگىن دامىتۋعا ءتيىسپىز» (ن. ءا. نازاربايەۆ)
قازىرگى تاڭدا ءومىر ۇنەمى وزگەرىپ، قوعام ۇزدىكسىز دامىپ وتىرعان شاقتا اقىل - ويى وزىق، ءبىلىمى مەن بىلىكتىلىگى جوعارى، ۇلتتىق رۋحى كۇشتى جاستاردى تاربيەلەۋ قاجەتتىلىگى كۇن وزعان سايىن ارتىپ وتىر. تۋعان حالقىمىزدىڭ وتكەن تاريحىنا كوز جىبەرسەك، ەرەكشە ىزگى قاسيەتتەرمەن قاتار وتانسۇيگىشتىكتىڭ دە كەرەمەت ۇلگىلەرىن كورەمىز. بۇگىنگى كۇنى ەگەمەندى ەل بولىپ، قازاق دەگەن ۇلت بولىپ وتىرۋىمىزدىڭ ءوزى اتا - بابالارىمىزدىڭ تەڭدەسى جوق ەرلىگىنىڭ ارقاسى. وتانسۇيگىشتىك سەزىمدى، ءبىلىم مەن بىلىكتىلىكتى، داعدى مەن شەبەرلىكتى، ادامگەرشىلىك ءقادىر - قاسيەتتەردى قالىپتاستىرۋ ۇلكەن قاجەتتىلىك. قاي كەزەڭدە، قاي قوعامدا بولماسىن جەكە تۇلعانىڭ قالىپتاسۋى ۇستازدان باستالادى.
سوندىقتان ۇستازدىڭ الدىندا جاس ۇرپاقتى ادال، شىنشىل، سەرگەك، ومىرگە قۇشتار، كوزى اشىق، كوكىرەگى وياۋ، قۋانىش پەن رەنىشكە ورتاقتاسا الاتىن، ءوز وتانىن سۇيەتىن، ءوز جەرىنىڭ، ەلىنىڭ يەسى بولا الاتىن، ەركىن ويلاۋ قابىلەتى بار، مادەنيەتتى، ىسكەر، ادامدىق قاسيەتكە يە، رۋحاني جان دۇنيەسى باي، جانى، ارى تازا ازامات تاربيەلەۋ مىندەتى تۇر.
ەلباسى نۇرسۇلتان نازاربايەۆتىڭ «قازاقستان - 2030» باعدارلاماسىندا: «وقۋشىلاردى قازاقستاندىق پاتريوتيزمگە، شىعارماشىلىق جاعىنان دامىعان جەكە تۇلعا رەتىندە تاربيەلەۋ قاجەت. بۇگىننەن باستاپ ۇلتتىق مىنەز - قۇلىق، بيىك تالعامپازدىق، تاكاپپارلىق، تەكتىلىك، بىلىمدىلىك، بيىك تالعام، ۇلتتىق نامىس قاسيەتتەرىن ءسىڭىرىپ قالىپتاسۋىمىز كەرەك،» - دەلىنگەن.
بيىككە جەتۋدىڭ بىردەن - ءبىر جولى – ۇلت تاربيەسى. ءاربىر ۇلتتىڭ بالا تاربيەسىندە ەسكىدەن كەلە جاتقان سارا جولى بار.
باتىرلىقتىڭ باستاۋىن بالالىق شاقتان باستاپ، وسكەندە وتانىنا قالتقىسىز قىزمەت ەتەتىن پاتريوت بولۋعا يتەرمەلەۋ كەرەكپىز. ەل قورعاعان، جەر قورعاعان باتىرلاردىڭ ءىس - ارەكەتىن ۇلگى تۇتۋىمىز قاجەت.
بۇگىنگى كۇننىڭ وزەكتى ماسەلەسى ۇرپاق تاربيەسى. ۇرپاق تاربيەسى – ۇلت بولاشاعى. ەڭ قاسيەتتى وتانىمىزدى، ەلىمىزدى، جەرىمىزدى، سەنىپ تاپسىراتىن، سالت - ءداستۇرىمىز بەن ءدىنىمىزدى، ءتىلىمىزدى كەلەر ۇرپاققا ودان ءارى جەتكىزەدى دەپ سەنىم ارتامىز، اتا - بابالارىمىزدىڭ كۇرەسىمەن جەتكەن ۇلى ىستەردى جالعاستىرسا ەكەن دەيمىز. حالقىمىز بالاعا جورگەگىنەن باستاپ ەر جەتكەنگە دەيىن ۇلتتىق ىزگىلىكتى، يماندىلىق پەن مەيىرىمدىلىك سياقتى رۋحاني قاسيەتتەردى جەتكىزىپ وتىرعان. قاي زاماندا بولسا دا ءار حالىقتىڭ ۇرپاعى ۇلگى تۇتار ۇلتتىق سالت - ءداستۇرى، تاربيەسى بولۋى كەرەك.
ءاربىر ادام بالا كەزىنەن: قازاقستان – مەنىڭ وتانىم، ونىڭ مەن ءۇشىن جاۋاپتى ەكەنى سياقتى مەن دە ول ءۇشىن جاۋاپتىمىن دەگەن قاراپايىم ويدى بويىنا ءسىڭىرىپ وسەتىندەي جاعداي جاساۋ ءمۇعالىمنىڭ مىندەتى.
پاتريوتيزم – بۇل وتانىن ءسۇيۋ، سول ەلدەگى حالىقتى ءسۇيۋ، سونىڭ داستۇرلەرىن، سەنىمىن قۇرمەتتەۋ. بۇل ەلىڭنىڭ مادەني قۇندىلىقتارىن تانىپ بىلۋدەن باستالادى. نارەستە كەزىڭنەن بەسىك جىرىنان باستاپ، باتىرلار جىرىندا تاربيەلەنۋ سول ەلدىڭ شاڭىندا اۋناپ، بارلىق قۇندىلىقتارىن كوزىڭنىڭ قاراشىعىنداي قورعاۋ جانە كەلەر ۇرپاققا سەنىممەن تاپسىرۋ. ول تۋعاننان باستاپ تۋىستارعا دەگەن يگىلىكتى كوڭىلدىڭ سۇيىسپەنشىلىگى، سول ەلدىڭ پەرزەنتى بولعاندىقتان، سول ەلگە دەگەن قارىزىڭدى ابىرويمەن ىسكە اسىرۋ جانە كەلەر وسكەلەڭ ۇرپاقتى ءوزىڭنىڭ ىسىڭنەن ونەگە الاتىنداي سۇيسىندىرە ءبىلۋ، سول ەلدىڭ ءار تالىنا، قۇم - شولىنە ءوزىڭدى جانە وزگەنى تابىندىرا ءبىلۋ!
قازاق بالاسىنىڭ ەر جەتىپ، ەس جيۋىنا ايتارلىقتاي اسەر ەتەتىن ءتول فاكتورلارىمىز، باتىرلار جىرى، «سۋعا سالساڭ باتپايدى، وتقا سالساڭ جانبايدى!» «ەرلەر مىنگەن ارعىماق شە؟» «تىعىرىققا تىرەلگەندە يەسى، استىڭعى ەرنى جەر تىرەپ، ۇستىڭگى ەرنى كوك تىرەپ، تۇلپارلارى سويلەيتىن!» دەپ كەلۋشى ەدى عوي ەپوستا. قازىرگى جاس قارا قىپشاق قوبىلاندىنى، قارا قاسقا اتتى قامباردى، اتاقتى الپامىس باتىرلاردى بىلە مە؟ جاۋىنگەرلىك رۋحتاعى، وتانشىل سەزىمگە تولى وسى قۇندىلىقتارىمىزدان اجىراپ بارا جاتقانىمىز دا ارقامىزدى ايازداي قاريدى. ءتىپتى، كەشەگى ۇلى وتان سوعىسىنىڭ ءتىرى كۋاگەرلەرى – اق ساقالدى اتالارىمىزدىڭ ونەگەلەرى مەن ءتالىم - تاربيەلەرى قانداي ەدى؟! ءقازىر ولاردىڭ دا قاتارى سيرەپ بارا جاتىر. سوعىستىڭ سوڭعى سولداتىنا جاس ۇرپاقتىڭ قۇرمەتى قانداي؟ جوق الدە كومپيۋتەر زامانى ۇلتىمىزدىڭ تالاي عاسىرلىق مارجاندارىن ۇمىتتىرىپ جىبەردى مە؟ وتانسۇيگىشتىككە، پاتريوتتىققا تاربيەلەۋ ءۇشىن مەكتەپتەگى ءارتۇرلى ءىس - شارالار، ۇيىرمەلەر، سايىستاردىڭ الاتىن ورنى ەرەكشە.
باتىرلارىمىزدىڭ قاھارماندىق بەينەلەرىن، ولاردىڭ جاساعان ەرلىك ىستەرىن ۇمىتپاۋىمىز كەرەك. اسىرەسە مەكتەپىشىلىك وتەتىن پاتريوتتىق اندەر سايىسى، ماحامبەت وقۋلارى، ساحنالىق كورىنىستەردى ۇنەمى وتكىزىپ، تاربيە ساعاتتارىندا اتا - بابالارىمىزدىڭ ەرلىكتەرىن ايتا وتىرساق، كەلەر ۇرپاق ولاردىڭ ەرلىكتەرىن ەشقاشان ۇمىتپاق ەمەس. تۋعان جەرىن، ەلىن سۇيۋگە جەتەلەيتىن ءتۇرلى جوبالار وقۋشىلاردى وتانىن سۇيۋگە قالىپتاستىرادى.
وقۋشىلارعا ساباق بارىسىندا وتان تۋرالى، اتامەكەن تۋرالى مالىمەت بەرىپ، ۇلى تۇلعالارمەن تانىستىرۋ ارقىلى اتا ءداستۇردى مەڭگەرەدى. سونداي - اق ساباق بارىسىندا اڭگىمەلەر، ەرتەگىلەر، جۇمباقتار، اڭىزدار، ماقال - ماتەلدەردى وقي وتىرىپ، وقۋشىلارعا ومىردەگى ەرلىك، باتىرلىق، وتان ءۇشىن ەڭبەك ەتۋ، قىزمەت جاساۋ، ەلدى قورعاۋعا دايىن بولۋ تۋرالى تۇسىنىكتەر بەرىپ، وتانشىلدىققا تاربيەلەپ، پاتريوتتىق سەزىمدەرىن قالىپتاستىرادى.
• ماقال - ماتەلدەر وتانعا دەگەن سۇيىسپەنشىلىكتى قالىپتاستىرۋ قۇرالدارىنىڭ ءبىرى بولادى.
• جۇمباقتار - وقۋ تاربيە ۇردىسىندە جەر، وتان، تابيعات تۋرالى جۇمباقتار وقۋشىلاردىڭ ەلىنە، جەرىنە دەگەن سۇيىسپەنشىلىكتەرىن ارتتىرىپ، پاتريوتتىق سەزىمدەرىن ارتتىرادى.
• ەرتەگىلەر - حالقىمىزدىڭ تاريحىن، تۇرمىس - سالتىن، ادەت - عۇرپىن بىلدىرەدى. وقۋشى قيالىن دامىتىپ، جاقسىدان ۇيرەنىپ، جاماننان جيرەنۋگە شاقىرادى.
• اڭىز - ەرتەگىلەر - ەلىنىڭ مۇڭىن مۇڭداپ، جوعىن جوقتايتىن قاھارمان وسكەلەڭ ۇرپاققا تاربيە ىقپالىن تيگىزەدى.
• باتىرلار جىرى - باتىرلىق، ەرلىك، جاۋىنا مەيلىنشە قاتال، ءوز ەلىنە مەيىرىمدى بولۋىنا تاربيەلەيدى.
«قازاقستاندىق پاتريوتيزم» ۇعىمى ادام بويىنا وزدىگىنەن قالىپتاسا قويمايدى. ول ۇعىمدى قالىپتاستىراتىن العى شارتتارعا مىنالار جاتادى:
تاريحىمىز؛
انا ءتىلىمىز بەن ءدىنىمىز جانە جەرىمىز؛
اتادان بالاعا، بالادان نەمەرەگە، نەمەرەدەن ۇرپاققا جالعاساتىن سالت - داستۇرلەر مەن ادەت – عۇرپىمىز؛
ۇلتتىق ءقادىر - قاسيەتىمىز؛
ۇلتتىق رۋحىمىز؛
كوش باسىن وركەنيەت جولىنا ءبىرجولا بۇرعان ەكەنبىز، سول ۇلى كوشتى اداستىرماي العا اپارار ۇرپاعىمىزدىڭ نۇرلى بولاشاعى مەن باعىت باعدارىن ايقىنداپ العانىمىز ءجون. «وتكەن ۋاقىت ءۇنسىز مۇلگيدى، كەلەر ۋاقىت باياۋ جىلجيدى، ال بۇگىنگى كۇن قۇيىنداي ۇيتقيدى»، دەگەن قاناتتى ءسوز بار. بۇل ءۇشىن دە پارىق - پاراسات، ءبىلىم - بىلىك، ەرىك - جىگەر، كەرەك ەمەس پە؟ ۇرپاعىن سۇيگەن بابا عانا قاسيەتتى، وتاننىڭ بولاشاق ازاماتىنا: «تاريحىڭدى زەردەلە، اعا ۇرپاقتىڭ ساعان دەگەن اماناتى - ەرلىك، تاربيە الار ءساتىڭدى بوس جىبەرىپ، قاپى قالما»، - دەگەن. تاريحتى زەردەلەۋ ارقىلى ءبىز ۇرپاعىمىزعا وتانىمىز بەن حالقىمىزعا شەكسىز بەرىلگەندىك قاھارماندىق ءپاتريوتيزمنىڭ شىنايى ساباقتارىن الامىز.
توقسان اۋىز ءسوزدىڭ توبىقتاي ءتۇيىنىن ايتار بولساق، مادەنيەتتى، سانالى، ەلىم، جەرىم، دەيتىن ءوز ەلىنىڭ ناعىز ازاماتتارىن تاربيەلەۋ ءۇشىن، اتا - انا مەن مەكتەپ بىرىگىپ، وقۋشى ىنتىماقتاسا وتىرىپ، ءبىلىم ورداسىنداعى تاربيە ۇيدە جالعاسىن تاباتىنداي ەتىپ ۇيىمداستىرا بىلگەنىمىز ءجون.
پايدالانىلعان ادەبيەتتەر:
1. 12 - جىلدىق ءبىلىم № - 11، 2006ج
2. باستاۋىش مەكتەپ № - 2، 2002ج
3. وشپەس داڭق
4. ن. ءا. نازاربايەۆ «تاۋەلسىزدىك توعىسىندا»
5. وتانسۇيگىشتىك جانە ازاماتتىق تاربيە بەرۋ: جاعدايى، ماسەلەلەرى جانە شەشۋ جولدارى الماتى 2009
باتىس قازاقستان وبلىسى،
بوكەي ورداسى اۋداندىق بالالار ساز مەكتەبىنىڭ
«تەوريا جانە سولفەدجيو» ءپانىنىڭ ءمۇعالىمى
يحسانوۆا گۋلفيا جولامانوۆنا
«ءبىز قازاقستاننىڭ بارلىق ازاماتتارىنىڭ وتانشىلدىق سەزىمى مەن ءوز ەلىنە دەگەن سۇيىسپەنشىلىگىن دامىتۋعا ءتيىسپىز» (ن. ءا. نازاربايەۆ)
قازىرگى تاڭدا ءومىر ۇنەمى وزگەرىپ، قوعام ۇزدىكسىز دامىپ وتىرعان شاقتا اقىل - ويى وزىق، ءبىلىمى مەن بىلىكتىلىگى جوعارى، ۇلتتىق رۋحى كۇشتى جاستاردى تاربيەلەۋ قاجەتتىلىگى كۇن وزعان سايىن ارتىپ وتىر. تۋعان حالقىمىزدىڭ وتكەن تاريحىنا كوز جىبەرسەك، ەرەكشە ىزگى قاسيەتتەرمەن قاتار وتانسۇيگىشتىكتىڭ دە كەرەمەت ۇلگىلەرىن كورەمىز. بۇگىنگى كۇنى ەگەمەندى ەل بولىپ، قازاق دەگەن ۇلت بولىپ وتىرۋىمىزدىڭ ءوزى اتا - بابالارىمىزدىڭ تەڭدەسى جوق ەرلىگىنىڭ ارقاسى. وتانسۇيگىشتىك سەزىمدى، ءبىلىم مەن بىلىكتىلىكتى، داعدى مەن شەبەرلىكتى، ادامگەرشىلىك ءقادىر - قاسيەتتەردى قالىپتاستىرۋ ۇلكەن قاجەتتىلىك. قاي كەزەڭدە، قاي قوعامدا بولماسىن جەكە تۇلعانىڭ قالىپتاسۋى ۇستازدان باستالادى.
سوندىقتان ۇستازدىڭ الدىندا جاس ۇرپاقتى ادال، شىنشىل، سەرگەك، ومىرگە قۇشتار، كوزى اشىق، كوكىرەگى وياۋ، قۋانىش پەن رەنىشكە ورتاقتاسا الاتىن، ءوز وتانىن سۇيەتىن، ءوز جەرىنىڭ، ەلىنىڭ يەسى بولا الاتىن، ەركىن ويلاۋ قابىلەتى بار، مادەنيەتتى، ىسكەر، ادامدىق قاسيەتكە يە، رۋحاني جان دۇنيەسى باي، جانى، ارى تازا ازامات تاربيەلەۋ مىندەتى تۇر.
ەلباسى نۇرسۇلتان نازاربايەۆتىڭ «قازاقستان - 2030» باعدارلاماسىندا: «وقۋشىلاردى قازاقستاندىق پاتريوتيزمگە، شىعارماشىلىق جاعىنان دامىعان جەكە تۇلعا رەتىندە تاربيەلەۋ قاجەت. بۇگىننەن باستاپ ۇلتتىق مىنەز - قۇلىق، بيىك تالعامپازدىق، تاكاپپارلىق، تەكتىلىك، بىلىمدىلىك، بيىك تالعام، ۇلتتىق نامىس قاسيەتتەرىن ءسىڭىرىپ قالىپتاسۋىمىز كەرەك،» - دەلىنگەن.
بيىككە جەتۋدىڭ بىردەن - ءبىر جولى – ۇلت تاربيەسى. ءاربىر ۇلتتىڭ بالا تاربيەسىندە ەسكىدەن كەلە جاتقان سارا جولى بار.
باتىرلىقتىڭ باستاۋىن بالالىق شاقتان باستاپ، وسكەندە وتانىنا قالتقىسىز قىزمەت ەتەتىن پاتريوت بولۋعا يتەرمەلەۋ كەرەكپىز. ەل قورعاعان، جەر قورعاعان باتىرلاردىڭ ءىس - ارەكەتىن ۇلگى تۇتۋىمىز قاجەت.
بۇگىنگى كۇننىڭ وزەكتى ماسەلەسى ۇرپاق تاربيەسى. ۇرپاق تاربيەسى – ۇلت بولاشاعى. ەڭ قاسيەتتى وتانىمىزدى، ەلىمىزدى، جەرىمىزدى، سەنىپ تاپسىراتىن، سالت - ءداستۇرىمىز بەن ءدىنىمىزدى، ءتىلىمىزدى كەلەر ۇرپاققا ودان ءارى جەتكىزەدى دەپ سەنىم ارتامىز، اتا - بابالارىمىزدىڭ كۇرەسىمەن جەتكەن ۇلى ىستەردى جالعاستىرسا ەكەن دەيمىز. حالقىمىز بالاعا جورگەگىنەن باستاپ ەر جەتكەنگە دەيىن ۇلتتىق ىزگىلىكتى، يماندىلىق پەن مەيىرىمدىلىك سياقتى رۋحاني قاسيەتتەردى جەتكىزىپ وتىرعان. قاي زاماندا بولسا دا ءار حالىقتىڭ ۇرپاعى ۇلگى تۇتار ۇلتتىق سالت - ءداستۇرى، تاربيەسى بولۋى كەرەك.
ءاربىر ادام بالا كەزىنەن: قازاقستان – مەنىڭ وتانىم، ونىڭ مەن ءۇشىن جاۋاپتى ەكەنى سياقتى مەن دە ول ءۇشىن جاۋاپتىمىن دەگەن قاراپايىم ويدى بويىنا ءسىڭىرىپ وسەتىندەي جاعداي جاساۋ ءمۇعالىمنىڭ مىندەتى.
پاتريوتيزم – بۇل وتانىن ءسۇيۋ، سول ەلدەگى حالىقتى ءسۇيۋ، سونىڭ داستۇرلەرىن، سەنىمىن قۇرمەتتەۋ. بۇل ەلىڭنىڭ مادەني قۇندىلىقتارىن تانىپ بىلۋدەن باستالادى. نارەستە كەزىڭنەن بەسىك جىرىنان باستاپ، باتىرلار جىرىندا تاربيەلەنۋ سول ەلدىڭ شاڭىندا اۋناپ، بارلىق قۇندىلىقتارىن كوزىڭنىڭ قاراشىعىنداي قورعاۋ جانە كەلەر ۇرپاققا سەنىممەن تاپسىرۋ. ول تۋعاننان باستاپ تۋىستارعا دەگەن يگىلىكتى كوڭىلدىڭ سۇيىسپەنشىلىگى، سول ەلدىڭ پەرزەنتى بولعاندىقتان، سول ەلگە دەگەن قارىزىڭدى ابىرويمەن ىسكە اسىرۋ جانە كەلەر وسكەلەڭ ۇرپاقتى ءوزىڭنىڭ ىسىڭنەن ونەگە الاتىنداي سۇيسىندىرە ءبىلۋ، سول ەلدىڭ ءار تالىنا، قۇم - شولىنە ءوزىڭدى جانە وزگەنى تابىندىرا ءبىلۋ!
قازاق بالاسىنىڭ ەر جەتىپ، ەس جيۋىنا ايتارلىقتاي اسەر ەتەتىن ءتول فاكتورلارىمىز، باتىرلار جىرى، «سۋعا سالساڭ باتپايدى، وتقا سالساڭ جانبايدى!» «ەرلەر مىنگەن ارعىماق شە؟» «تىعىرىققا تىرەلگەندە يەسى، استىڭعى ەرنى جەر تىرەپ، ۇستىڭگى ەرنى كوك تىرەپ، تۇلپارلارى سويلەيتىن!» دەپ كەلۋشى ەدى عوي ەپوستا. قازىرگى جاس قارا قىپشاق قوبىلاندىنى، قارا قاسقا اتتى قامباردى، اتاقتى الپامىس باتىرلاردى بىلە مە؟ جاۋىنگەرلىك رۋحتاعى، وتانشىل سەزىمگە تولى وسى قۇندىلىقتارىمىزدان اجىراپ بارا جاتقانىمىز دا ارقامىزدى ايازداي قاريدى. ءتىپتى، كەشەگى ۇلى وتان سوعىسىنىڭ ءتىرى كۋاگەرلەرى – اق ساقالدى اتالارىمىزدىڭ ونەگەلەرى مەن ءتالىم - تاربيەلەرى قانداي ەدى؟! ءقازىر ولاردىڭ دا قاتارى سيرەپ بارا جاتىر. سوعىستىڭ سوڭعى سولداتىنا جاس ۇرپاقتىڭ قۇرمەتى قانداي؟ جوق الدە كومپيۋتەر زامانى ۇلتىمىزدىڭ تالاي عاسىرلىق مارجاندارىن ۇمىتتىرىپ جىبەردى مە؟ وتانسۇيگىشتىككە، پاتريوتتىققا تاربيەلەۋ ءۇشىن مەكتەپتەگى ءارتۇرلى ءىس - شارالار، ۇيىرمەلەر، سايىستاردىڭ الاتىن ورنى ەرەكشە.
باتىرلارىمىزدىڭ قاھارماندىق بەينەلەرىن، ولاردىڭ جاساعان ەرلىك ىستەرىن ۇمىتپاۋىمىز كەرەك. اسىرەسە مەكتەپىشىلىك وتەتىن پاتريوتتىق اندەر سايىسى، ماحامبەت وقۋلارى، ساحنالىق كورىنىستەردى ۇنەمى وتكىزىپ، تاربيە ساعاتتارىندا اتا - بابالارىمىزدىڭ ەرلىكتەرىن ايتا وتىرساق، كەلەر ۇرپاق ولاردىڭ ەرلىكتەرىن ەشقاشان ۇمىتپاق ەمەس. تۋعان جەرىن، ەلىن سۇيۋگە جەتەلەيتىن ءتۇرلى جوبالار وقۋشىلاردى وتانىن سۇيۋگە قالىپتاستىرادى.
وقۋشىلارعا ساباق بارىسىندا وتان تۋرالى، اتامەكەن تۋرالى مالىمەت بەرىپ، ۇلى تۇلعالارمەن تانىستىرۋ ارقىلى اتا ءداستۇردى مەڭگەرەدى. سونداي - اق ساباق بارىسىندا اڭگىمەلەر، ەرتەگىلەر، جۇمباقتار، اڭىزدار، ماقال - ماتەلدەردى وقي وتىرىپ، وقۋشىلارعا ومىردەگى ەرلىك، باتىرلىق، وتان ءۇشىن ەڭبەك ەتۋ، قىزمەت جاساۋ، ەلدى قورعاۋعا دايىن بولۋ تۋرالى تۇسىنىكتەر بەرىپ، وتانشىلدىققا تاربيەلەپ، پاتريوتتىق سەزىمدەرىن قالىپتاستىرادى.
• ماقال - ماتەلدەر وتانعا دەگەن سۇيىسپەنشىلىكتى قالىپتاستىرۋ قۇرالدارىنىڭ ءبىرى بولادى.
• جۇمباقتار - وقۋ تاربيە ۇردىسىندە جەر، وتان، تابيعات تۋرالى جۇمباقتار وقۋشىلاردىڭ ەلىنە، جەرىنە دەگەن سۇيىسپەنشىلىكتەرىن ارتتىرىپ، پاتريوتتىق سەزىمدەرىن ارتتىرادى.
• ەرتەگىلەر - حالقىمىزدىڭ تاريحىن، تۇرمىس - سالتىن، ادەت - عۇرپىن بىلدىرەدى. وقۋشى قيالىن دامىتىپ، جاقسىدان ۇيرەنىپ، جاماننان جيرەنۋگە شاقىرادى.
• اڭىز - ەرتەگىلەر - ەلىنىڭ مۇڭىن مۇڭداپ، جوعىن جوقتايتىن قاھارمان وسكەلەڭ ۇرپاققا تاربيە ىقپالىن تيگىزەدى.
• باتىرلار جىرى - باتىرلىق، ەرلىك، جاۋىنا مەيلىنشە قاتال، ءوز ەلىنە مەيىرىمدى بولۋىنا تاربيەلەيدى.
«قازاقستاندىق پاتريوتيزم» ۇعىمى ادام بويىنا وزدىگىنەن قالىپتاسا قويمايدى. ول ۇعىمدى قالىپتاستىراتىن العى شارتتارعا مىنالار جاتادى:
تاريحىمىز؛
انا ءتىلىمىز بەن ءدىنىمىز جانە جەرىمىز؛
اتادان بالاعا، بالادان نەمەرەگە، نەمەرەدەن ۇرپاققا جالعاساتىن سالت - داستۇرلەر مەن ادەت – عۇرپىمىز؛
ۇلتتىق ءقادىر - قاسيەتىمىز؛
ۇلتتىق رۋحىمىز؛
كوش باسىن وركەنيەت جولىنا ءبىرجولا بۇرعان ەكەنبىز، سول ۇلى كوشتى اداستىرماي العا اپارار ۇرپاعىمىزدىڭ نۇرلى بولاشاعى مەن باعىت باعدارىن ايقىنداپ العانىمىز ءجون. «وتكەن ۋاقىت ءۇنسىز مۇلگيدى، كەلەر ۋاقىت باياۋ جىلجيدى، ال بۇگىنگى كۇن قۇيىنداي ۇيتقيدى»، دەگەن قاناتتى ءسوز بار. بۇل ءۇشىن دە پارىق - پاراسات، ءبىلىم - بىلىك، ەرىك - جىگەر، كەرەك ەمەس پە؟ ۇرپاعىن سۇيگەن بابا عانا قاسيەتتى، وتاننىڭ بولاشاق ازاماتىنا: «تاريحىڭدى زەردەلە، اعا ۇرپاقتىڭ ساعان دەگەن اماناتى - ەرلىك، تاربيە الار ءساتىڭدى بوس جىبەرىپ، قاپى قالما»، - دەگەن. تاريحتى زەردەلەۋ ارقىلى ءبىز ۇرپاعىمىزعا وتانىمىز بەن حالقىمىزعا شەكسىز بەرىلگەندىك قاھارماندىق ءپاتريوتيزمنىڭ شىنايى ساباقتارىن الامىز.
توقسان اۋىز ءسوزدىڭ توبىقتاي ءتۇيىنىن ايتار بولساق، مادەنيەتتى، سانالى، ەلىم، جەرىم، دەيتىن ءوز ەلىنىڭ ناعىز ازاماتتارىن تاربيەلەۋ ءۇشىن، اتا - انا مەن مەكتەپ بىرىگىپ، وقۋشى ىنتىماقتاسا وتىرىپ، ءبىلىم ورداسىنداعى تاربيە ۇيدە جالعاسىن تاباتىنداي ەتىپ ۇيىمداستىرا بىلگەنىمىز ءجون.
پايدالانىلعان ادەبيەتتەر:
1. 12 - جىلدىق ءبىلىم № - 11، 2006ج
2. باستاۋىش مەكتەپ № - 2، 2002ج
3. وشپەس داڭق
4. ن. ءا. نازاربايەۆ «تاۋەلسىزدىك توعىسىندا»
5. وتانسۇيگىشتىك جانە ازاماتتىق تاربيە بەرۋ: جاعدايى، ماسەلەلەرى جانە شەشۋ جولدارى الماتى 2009
باتىس قازاقستان وبلىسى،
بوكەي ورداسى اۋداندىق بالالار ساز مەكتەبىنىڭ
«تەوريا جانە سولفەدجيو» ءپانىنىڭ ءمۇعالىمى
يحسانوۆا گۋلفيا جولامانوۆنا
You Might Also Like
-
ماقساتى: ا) وقۋشىلاردىڭ ءسوز تاپتارى تۋرالى العان بىلىمدەرىن جيناقتاۋ، زات ەسىم تۋرالى ماعلۇمات بەرۋ.
