InfoHub Logo

يا، جيتس ۆيرۋسى بۇكىل پلانەتادا پاندەميا تۋدىردى، ال ەبولا ۆيرۋسى افريكانىڭ بۇكىل اۋىلدارىن ءولتىرۋى مۇمكىن. ءبىراق ... ۆيرۋستار ەۆوليۋسيانىڭ ماڭىزدى فاكتورلارىنىڭ ءبىرى دەگەن عالىمدار بار. ادامزاتتىڭ ءبىر دۇشپانى وعان تابيعاتتىڭ باسشىسى بولۋىنا قالاي كومەكتەستى؟ ۆيرۋستار ادامنىڭ جاسۋشالارىندا قالاي ءومىر سۇرەتىنىنەن جانە ولار بىزگە نە قاجەت ەكەنىنەن باستايىق.

ۆيرۋستار جانۋارلاردى عانا ەمەس، وسىمدىكتەردى، ساڭىراۋقۇلاقتاردى، باكتەريالاردى، ءتىپتى باسقا ۆيرۋستاردى دا جۇقتىرادى. ەۆوليۋسيانىڭ بەلگىلى ءبىر ساتىسىندا بۇل اگەنتتەر جاسۋشالىق فورمالاردان ءبولىنىپ، قاتار دامي بەردى دەپ بولجانۋدا. ۆيرۋستىڭ جاسۋشانى جۇقتىرۋ ماقساتى قانداي؟ باستاپقىدا، بىردە-بىر ۆيرۋس يەسى بار جاسۋشادان تىس كوبەيە المايدى؛ ول تەك دنق / رنق جانە گەنەتيكالىق اقپاراتتى قورعايتىن كەيبىر بەلوكتاردان تۇراتىن جانە جاسۋشا ينفەكسياسىنىڭ العاشقى كەزەڭىنە قاجەت جاسۋشالىق ەمەس تىرشىلىك فورماسى. جاسۋشاعا ەنگەننەن كەيىن، ۆيرۋستى جاسۋشالىق فەرمەنتتەر كومەگىمەن مۇمكىندىگىنشە ءتيىمدى كوبەيتۋ كەرەك، بۇل كوپ جاعدايدا ونىڭ جۇمىسىن بۇزادى.

سونىمەن قاتار، كوبىنەسە جاسۋشادا پايدا بولاتىن ۆيرۋستىق بولشەكتەر ونى جاسۋشادان تىس كەڭىستىككە شىعۋ كەزىندە ولتىرە الادى. ءبىراق ءۇيىڭدى ءولتىرۋ وتە ءتيىمدى ەمەس. سوندىقتان ۆيرۋستاردىڭ كوپشىلىگىندە جەكە يەسى بار، مىسالى، ادامنىڭ گەرپەس ۆيرۋسى، ول ادامزات بالاسىنا ۇزاق ۋاقىت اسەر ەتەدى. مۇنداي ۆيرۋستار ءوز يەلەرىنە بەيىمدەلىپ، ولارعا ايتارلىقتاي زيان كەلتىرمەيدى. سوندىقتان الەم حالقىنىڭ 95% -ىندا ادامنىڭ گەرپەس ۆيرۋسى بار، ءبىراق بۇل بىزگە جويىلىپ كەتۋ ءقاۋپىن تۋدىرمايدى.

سونىمەن قاتار، كەيبىر عالىمدار ەگەر ءبىز «ادەتتەگى» ۆيرۋستاردان ارىلساق، وندا ولاردىڭ ورنىن جاڭا، اگرەسسيۆتى پاتوگەندەر الاتىن بولار ەدى دەپ تۇجىرىمدايدى. بۇل ۆيرۋستار مەن جاسۋشالىق فورمالاردىڭ (سونىڭ ىشىندە ادامداردى) بىرلەسكەن ەۆوليۋسياسىنىڭ ءبىرىنشى فاكتورى، ول كەلەسى سحەماعا سايكەس جۇزەگە اسىرىلادى. جاڭا ۆيرۋس، مىسالى، ادام پوپۋلياسياسىن جۇقتىرادى، وسى ۆيرۋستى جەڭە المايتىن پوپۋلياسيالار ولەدى نەمەسە اۋىرادى. بۇل اۋرۋمەن قانداي دا ءبىر جولمەن كۇرەسە الاتىندار ءومىر ءسۇرۋدى جالعاستىرادى جانە سول تۇراقتى بالالاردى تۋادى، ياعني ولار وزدەرىنىڭ گەنەتيكالىق اقپاراتتارىن جەتكىزەدى. ءوز كەزەگىندە ۆيرۋس تا مۋتاسياعا ۇشىراۋى مۇمكىن. ياعني، اگرەسسيۆتى بولعان جانە يەلەرىن ولتىرگەن شتامداردىڭ كوبەيۋگە مۇمكىندىگى جوق، ال اگرەسسيۆتىلىگى از ادامدار ءوز يەلەرىنە باسقالار سياقتى ءومىر سۇرۋگە جانە ناتيجەسىندە ويداعىداي كوبەيۋگە مۇمكىندىك بەرەدى.

سوندىقتان ءبىز ءۇشىن سول ۆيرۋستار وتە ءقاۋىپتى، ونىڭ يەلەرى ءبىز ەمەسپىز، مىسالى، جانۋارلاردىڭ ۆيرۋستارى (ادامنىڭ وسىمدىككە نەمەسە باكتەريالىق ۆيرۋسقا جۇعۋ جاعدايلارى ءالى بەلگىسىز). سول ۆيچ بىزگە ءتوزىمدى جانە جقتب-مەن بايلانىستى اۋرۋلارمەن اۋىرمايتىن مايمىلداردان «قونىس اۋداردى». عالىمدار 2300 جىلعا قاراي اقتق ادام ءۇشىن گەرپەس ۆيرۋسى سياقتى ولىمگە اكەلمەيدى دەپ بولجايدى. ەگەر ەۆوليۋسيا تۋرالى ايتاتىن بولساق، وندا بۇل جالعىز ماسەلە ەمەس.

ۆيرۋستىڭ گەنەتيكالىق اقپارات پەن ومىرلىك سيكلدى قالاي كودتايتىنىنا بايلانىستى، ولار ءار ءتۇرلى جولمەن كوبەيە الادى. ەڭ قىزىقتى تاسىلدەردىڭ ءبىرى - رەتروۆيرۋستاردىڭ كوبەيۋى. بۇل قۇرامىندا رنق بار ۆيرۋستار، ولار جاسۋشادا بولعاندا، وسى رنق-دان دنق سينتەزدەيدى، بۇل دنق يەسىنىڭ گەنومىنا ەنەدى جانە ودان پايدالى اقۋىزدارمەن قاتار جاسۋشا ۆيرۋستىق بەلوكتاردى سينتەزدەيدى. جاسۋشا ونىڭ قاي دنق ەكەنىن، قايسىسى ۆيرۋس ەكەنىن بىلمەيدى، ويتكەنى بۇل دنق مەنىڭ گەنومىمدا بولعاندىقتان، وندا جازىلعاندى ​​ىستەگەن ءجون. ەگەر مۇنداي ۆيرۋس جىنىستىق جاسۋشالارعا ەنسە، وندا ول تىك جولمەن، ياعني اتا-انادان بالاعا وتە وڭاي بەرىلەدى. بالا وسى ۆيرۋستاردىڭ تاعى ەكەۋىن تاڭداپ، بالالارىنا بەرەدى جانە ت.ب.

ۋاقىت وتە كەلە يممۋندىق جۇيە كەيبىر ۆيرۋستارعا رەاكسيا جاسايدى جانە ولارمەن كۇرەسۋدى ۇيرەنەدى، جانە گەنومدا اكتيۆتەندىرەتىن ۆيرۋستىق دنق، ءبىراق، مۇمكىن، سول دنق-دا بۇرىن جاسۋشادا بولماعان كەيبىر دايەكتىلىكتەر بار جانە ولار ونى ايتارلىقتاي جەڭىلدەتە الادى ءومىر، وندا «اقىلدى» جاسۋشا ولاردى سوندىرمەيدى. ادام گەنومىنىڭ 5-8% -ىندا رەتروۆيرۋستار بار دەپ ەسەپتەلەدى. يا، مۇمكىن، بۇل كەيبىر عالىمدار ايتقانداي «ۋاقىت بومباسى» شىعار، بىردە بۇل رەتروۆيرۋستار «ومىرگە كەلۋى» مۇمكىن، ءبىراق، مۇمكىن، بۇل ءبىزدىڭ كىم ەكەندىگىمىزدىڭ سەبەبى. تابيعات اقىماق ەمەس، ول ءوز زيانىنا ەشتەڭە جاسامايدى. سوندىقتان جاڭا ەپيدەميالارمەن كۇرەسۋ كەرەك، ءبىراق ولاردان قاتتى قورىقپاڭىز، ويتكەنى ەكى جول بار: دامۋ نەمەسە دەگراداسيا، باسقا جول جوق.

---