سوڭعى جاڭارتۋ

(وزگەرتىلگەن ۋاقىتى 2 كۇن بۇرىن)
ح دىبىسى مەن ءارپى
اتىراۋ وبلىسى، يساتاي اۋدانى، زينەدەن سەلوسى،
يۋ.گاگارين اتىنداعى ورتا مەكتەبىنىڭ
باستاۋىش سىنىپ ءمۇعالىمى
اقتايەۆا جاننا تۇرلان قىزى

الىپپە 1 سىنىپ

ساباقتىڭ تاقىرىبى: ح دىبىسى مەن ءارپى
ماقساتى:
ا) بىلىمدىلىگى: وقۋشىلارعا حح دىبىسى مەن ءارپىن تانىستىرۋ. ح دىبىسىنىڭ جازىلۋ ەرەكشەلىگىمەن تانىستىرۋ. «حوككەي» ءماتىنىن وقىتۋ ارقىلى، ورىس تىلىنەن ەنگەن سوزدەردىڭ وقىلۋىن ءتۇسىندىرۋ.
ءا) تاربيەلىلىگى: وقۋشىلاردى اينالاداعى قورشاعان ورتانى قورعاۋعا، ايالاۋعا
حايۋاناتتارعا قامقورلىق كورسەتە بىلۋگە، ۇقىپتىلىققا، جيناقىلىققا، تازا جازۋعا تاربيەلەۋ.
ب) دامىتۋشىلىعى: ويلاۋ جانە سويلەۋ قابىلەتىن دامىتۋ، ەستە ساقتاي الۋعا جانە
تانىمدىق ويىندار ارقىلى جان-جاقتى مالىمەتتەرگە قىزىعۋشىلىعىن ارتتىرۋ.
كورنەكىلىگى: حايۋاناتتار باعىنىڭ سۋرەتى، ح ءارپىنىڭ باسپا جانە جازبا تۇرىلەرى،
ايۋ، تۇلكى قويان، ءتيىننىڭ سۋرەتتەرى، مۇحتار اۋەزوۆتىڭ پورترەتى، ينتەراكتيۆتى تاقتا
ءادىسى: ءتۇسىندىرۋ، سۇراق-جاۋاپ
ءپانارالىق بايلانىس: دۇنيەتانۋ، مۋزىكا

ساباقتىڭ ءجۇرىسى:
ۇيىمداستىرۋ ءبولىمى:
وقۋشىلاردى تۇگەندەپ، وقۋ-قۇرالدارىن تەكسەرۋ. وقۋشىلاردى ءۇش توپقا ءبولىپ وتىرعىزۋ. سىنىپ وقۋشىلاردىڭ نازارىن ساباققا اۋدارۋ.

وتكەندى پىسىقتاۋ:
ۇيگە قانداي تاپسىرما بەرىلدى؟
«اسىل مۇرا» ءماتىنىن وقۋ
1-توپ ءماتىندى وقۋ
2-توپ «يۋ» دىبىسىنان كەلەتىن ءسوز ويلاۋ جانە سول سوزگە سويلەم ويلاۋ.
3-توپ «يۋ» ءسوزجۇمباعىن شەشۋ.

ورمان جانۋارى.
تەكەمەتكە نە سالادى؟
سۇيىق شاي، قانداي شاي؟
اجەم سىرماقتى قالاي سىردى؟
- بالالار ءبىز قانداي دىبىسپەن تانىستىق؟ ول قانداي دىبىس؟
- ءبىز يۋ دىبىسىمەن تانىستىق. يۋ قوسارلى داۋىستى دىبىس. سەبەبى ول ي+ۋ دىبىستارىنىڭ قوسارلانۋى ارقىلى ەستىلەدى. ي+ۋ دىبىستارى ەستىلگەنىمەن يۋ جازىلادى.
-يۋ دىبىسى ءسوزدىڭ قاي جەرلەرىندە كەزدەسەدى؟
-يۋ دىبىسى ءسوزدىڭ باسىندا، ورتاسىندا، سوڭىندا كەزدەسەدى.

جاڭا ساباق
- بالالار، بۇگىنگى ساباعىمىز ەرەكشە. سەبەبى بىزدەر حايۋاناتتار باعىنا ساياحاتقا شىعامىز. حايۋاناتتار باعىنا بارىپ كوردىڭدەر مە؟
(ءار وقۋشى وزدەرىنىڭ ويلارىن ايتادى.)
-حايۋاناتتار باعىندا نەلەر تىرشىلىك ەتەدى؟
- اڭدار، قۇستار، جورعالاۋشىلار، بۋناقدەنەلىلەر تىرشىلىك ەتەدى.
- ولاي بولسا حايۋاناتتار باعىن ارالايىق. حايۋاناتتار باعىنا كىرۋ ءۇشىن بيلەت الۋىمىز كەرەك. بيلەت ساتۋشى اپامىز مىناداي تاپسىرما دايىنداپ قويعان ەكەن.
بيلەت ساتۋشى اپانىڭ تاپسىرماسى.
سالەم الىپ الىستان،
تۋىسقاننان، تانىستان.
كەلەتۇعىن حات، حابار
قاي ارىپتەن باستالعان.
-ح ارپىنەy باستالعان.
- ول دىبىسپەن بۇگىن تانىسامىز. ح - دىبىسى داۋىسسىز دىبىس. ح دىبىسى بۋىن قۇرامايدى، سەبەبى، ول داۋىسسىز. داۋىسسىز دىبىستىڭ قاتاڭ تۇرىنە جاتادى. ول اراب، پارسى تىلىنەن ەنگەن سوزدەردىڭ بارلىق جەرىندە كەزدەسەدى. ح دىبىسى ءسوزدىڭ باسىندا، ورتاسىندا، سوڭىندا كەزدەسەدى. مىسالى: حور، كىتاپحانا، شاح. ح دىبىسى تۋرالى تۇسىنىك العان بولساق ودان ءارى حايۋاناتتار باعىن ارالاۋدى باستايىق.
- بالالار، مىناۋ قاي اڭ؟

- ايۋ. ايۋ تۋرالى نە بىلەمىز؟ ايۋ جىرتقىش اڭ. ايۋ قورەك تالعامايدى. ول ورماندا تىرشىلىك ەتەدى. ول كوبىنەسە، قۇمىرسقا، بال، قۇلپىناي، تاڭقۋراي سيقتى قورەكتەرمەن قورەكتەنەدى.
- ايۋ بىزگە مىناداي تاپسىرما دايىنداپ قويعان ەكەن.
ايۋدىڭ تاپسىرماسى.
وقۋلىقپەن جۇمىس
مىنا سوزدەردى وقىپ، ح دىبىسىنىڭ ورنىن تاپ. سوزدەردى بۋىنعا ءبول.

حات-----------حا بار--------كى تاپ حا نا-----------اس حا نا
حور-----------حا لات-------شە بەر حا ءنا----------دا ءرى حا نا
(حورمەن وقىتىپ، بۋىنعا بولگىزۋ ءار وزگە ماعلۇمات بەرۋ)

- بالالار، ايۋدى تاماشالاپ بولساق، ءارى قاراي جۇرەيىك. مىناۋ قاي اڭ؟
- تۇلكى.
- تۇلكى قانداي اڭ؟
- تۇلكى – قۋ، ايلاكەر اڭ. ول تىشقان، قويان، سارشۇناق، سۋىر ت.ب جانۋارلارمەن قورەكتەنەدى. ەرتەگىلەردى كوپ كەزدەسەدى. كۇزدە ءجۇنى تۇلەپ ءتۇسىپ، جاڭا قالىڭ ءجۇن شىعادى. قىستا ونىڭ ءتۇسى جيرەن بولادى.
- جاقسى، جارايسىڭدار! تۇلكى قانداي تاپسىرما دايارلاعان ەكەن قارايىق.
تۇلكىنىڭ تاپسىرماسى.
مىنا سۋرەتتە نە بەينەلەنگەن؟ ول سپورتتىق ويىن قاي كەزدە وينالادى؟
سۋرەتپەن جۇمىس
(وقۋشىلارعا سۋرەت بويىنشا اڭگىمەلەتۋ)

-«حوككەي» ءماتىنىن وقۋعا ۇسىنىپ وتىر ەكەن.
(«حوككەي» ءماتىنىن داۋىستاپ حورمەن وقىتىپ، ءار توپتان وقۋشىلارعا وقىتىپ شىعارۋ)
- ەندى، تۇلكىنىڭ تاپسىرماسىن ورىنداپ بولساق، ءارى قاراي جۇرەيىك. بالالار، مىناۋ قاي اڭ، قورقىپ، ۇركىپ وتىرعان.

- قويان.
- ولاي بولسا، قويان تۋرالى نە بىلەسىڭدەر؟
- قويان – وتە قورقاق اڭ. ول كىشكەنتاي سىبدىر ەستىسە بولدى، قاشا جونەلەدى. ونىڭ كۇزدە سۇرعىلت ءتۇستى ءجۇنى تۇلەپ ءتۇسىپ، قىستا اپپاق تونىن كيەدى.
- بالالار، قويان قانداي تاپسىرما دايىنداعان ەكەن؟ قارايىق.
قوياننىڭ تاپسىرماسى.
سەرگىتۋ ءساتى
«سۇر قويان» ءانىن ايتۋ، قيمىلمەن كورسەتۋ.
- ۇزىن قۇلاق سۇر قويان،
ەستىپ قالىپ سىبدىردى.
ويلى-قىرلى جەرلەرمەن
ىتقىپ-ىتقىپ جۇگىردى.
قاراپ ەدى ارتىنا،
قيىعىن ساپ كوزىنىڭ
كەلە جاتقان تومپاڭداپ،
كوجەگى ەكەن ءوزىنىڭ.
- كوڭىلدەرىڭ كوتەرىلىپ قالسا، جازۋعا دايىندالايىق. ءبىرىنشى ح دىبىسىنىڭ كىشى ارىپتىك تاڭباسىن سالامىز.
داپتەرمەن جۇمىس
تاقتاعا ح ءارپىن جازىپ كورسەتۋ.
- بالالار، ح ءارپى نەگە ۇقسايدى.
- كوبەلەككە.
- جازباشا ءتۇرى شە؟
- ارقاسىن تاقاپ تۇرعان ەكى س ارىپتەرى سەكىلدى.
- ەندەشە، اۋادا وسى ءارىپتى جازىپ، داپتەرگە تولتىرايىق.
(حا، حە بۋىندارىن جازۋ)
تاقتامەن جۇمىس
- بالالار، ەندى، تاقتامەن جۇمىس جۇرگىزەيىك. تاقتاعا حالىق، حابار، حالات سوزدەرىن جازامىز. ءار توپتان 1 وقۋشىدان شىعىپ جازا قويسىن.
- ەندى، دىبىستىق تالداۋ جاسايىق. شاحمات، حابار، حالىق سوزدەرىنە دىبىستىق تالداۋ جاسايمىز. ءار توپتان ءبىر-بىر وقۋشى شىعىپ، دىبىستىق تالداۋ جاساۋ كەرەك.
- قوياننىڭ تاپسىرماسىن ورىنداپ بولساق ءارى قاراي جۇرەيىك.

- اعاشتىڭ باسىندا جاڭعاق كەمىرىپ وتىرعان قاي اڭ؟
- ءتيىن.
- ءتيىن تۋرالى تاقپاق بىلەسىڭدەر مە؟ كىم ايتادى؟
- مەن ءتيىنمىن، ءتيىنمىن،
قىسقا جىلى كيىندىم
قويمام تولى جاڭعاققا
ءىشى جىلى ءۇيىمنىڭ.
ءتيىننىڭ تاپسىرماسى.
- ءتيىن «كىم تاپقىر؟» ويىنىن دايىنداپ قويعان ەكەن. ولاي بولسا، ءبىز تاپقىرلىعىمىزدى كورسەتەيىك. ءتيىننىڭ سۇراعىن وقيمىن سەندەر جاۋاپ بەرەسىڭدەر.
1. بالالار، ۇزىلىستە قايدان تاماقتانادى؟ (اسحانا)
2. دارى-دارمەك ساتاتىن جەردى نە دەيدى؟ (ءدارىحانا)
3. وي دامىتاتىن سپورتتىق ويىن. (شاحمات)
4. انشىلەردىڭ قوسىلىپ ءان سالاتىن توبى. (حور)
5. اياعى جوق، جۇرەدى،
اۋزى جوق، سويلەيدى. ول نە؟ (حات)
6. مىنا سۋرەتتەگى جازۋشى كىم؟ (مۇحتار اۋەزوۆ)

- ءتيىننىڭ تاپسىرماسىن ورىندادىق، باققا ساياحاتىمىز دا تامامدالدى.

قورىتىندى:
- سونىمەن بالالار، بۇگىن قانداي ارىپپەن تانىستىق؟
- ح دىبىسى مەن ءارپى
- ح دىبىسى ءسوزدىڭ قاي جەرىندە كەزدەسەدى؟
- باسىندا، ورتاسىندا، سوڭىندا.
- «حايۋاناتتار» دەگەن سوزدە ح دىبىسى قاي جەرىندە ەستىلەدى؟
- باسىندا.
- حايۋاناتتار باعىنا ساياحاتىمىز ۇنادى ما؟ ۇناسا قاي جەرى؟
(وقۋشىلاردىڭ وزىندىك پىكىرلەرى تىڭدالادى)
- حايۋاناتتار باعىندا كوپتەگەن اڭدار تىرشىلىك ەتەدى. ەندەشە تابيعاتتىڭ بىزگە بەرگەن وسىنداي سىيىن قامقورلىققا الىپ، ولاردى قورعاي بىلەيىك. جەر بەتىندە سانى جاعىنان ازايىپ بارا جاتقان حايۋاناتتار دا بار. سوندىقتاندا تابيعاتتى ءبارىمىز بىرگە قورعايىق!

ۇيگە تاپسىرما: «حوككەي» ءماتىنىن وقۋ، ح ءارپىن ادەمى جازۋعا داعدىلانۋ.
ماداقتاۋ. ساباققا جاقسى قاتىسقان وقۋشىلارعا جۇلدىزشا، ءتورتبۇرىش جانە ءۇشبۇرىش ءپىشىندى پاراقشالاردى تاراتۋ.

You Might Also Like

جاڭالىقتار

جارناما