حالىقتاردىڭ ۇلى قونىس اۋدارۋى
ەجەلگى قازاقستان تاريحى 6 سىنىپ
تاقىرىبى: حالىقتاردىڭ ۇلى قونىس اۋدارۋى
ساباقتىڭ ماقساتى:
بىلىمدىك: حالىقتاردىڭ ۇلى قونىس اۋدارۋى، عۇن جورىقتارىنىڭ ماڭىزى، تاريحتاعى عۇنداردىڭ ورىن تۋرالى ايتا وتىرىپ، اتتيلانىڭ ومىرىنە توقتالۋ، جان - جاقتى مالىمەت بەرۋ.
دامىتۋشىلىق: مەملەكەتتەردىڭ قالىپتاسۋىنىڭ العى - شارتىن، ونىڭ بەلگىلەرىن انىقتاي بىلۋگە داعدىلاندىرۋ.
تاربيەلىك: تاريحي اڭىز دەرەكتەر نەگىزىندە بالالاردى ۇلتجاندىلىققا تاربيەلەۋ، ءىرى ساياسي تۇلعانى ۇلگى قىلۋ.
ساباقتىڭ ءادىسى: اۋىزشا بايانداۋ، سۇراق جاۋاپ تۇرىندە وتكىزۋ.
ساباقتىڭ ءتۇرى: ارالاس
ساباقتىڭ كورنەكىلىگى: تىرەك - سىزبا، ينتەراكتيۆتى تاقتا
ءپانارالىق بايلانىس: ەتنولوگيا، انتروپولوگيا، دۇنيە ءجۇزى تاريحى
ساباقتىڭ بارىسى:
ءى. ۇيىمداستىرۋ كەزەڭى (2 مينۋت)
ا) وقۋشىلارمەن امانداسۋ
ۆ) وقۋشىلاردىڭ ساباققا قاتىسۋ دەڭگەيىن انىقتاۋ
س) ىنتا - زەيىندەرىن ساباققا اۋدارۋ
ءىى. ءۇي تاپسىرماسىن تەكسەرۋ (16 مينۋت). عۇندار تاريحى. عۇن مەملەكەتىنىڭ قالىپتاسۋى تاقىرىبى بويىنشا سۇراقتار مەن تاپسىرمالار ارقىلى وتىلگەن ساباقتى تەكسەرۋ. ول بويىنشا سىنىپ 2 توپقا «قىران»، «سۇڭقار» بولىنەدى.
1 - تاپسىرما: كەستەنى تولتىر.
2 - تاپسىرما: سىزبانى تولتىرۋ.
3 - تاپسىرما: سايكەستەندىرۋ (اۋىزشا)
4 - تاپسىرما: سوزدەردى تولىقتىرۋ
5 - تاپسىرما: اناگرامما قۇرۋ (اۋىزشا).
6- تاپسىرما: تەست (اۋىزشى)
1. ب. ز. ب. 206 جىلى مودە شانيۋي كىمدەردى باعىندىردى؟
a) ۇيسىندەردى.
b) عۇنداردى.
c) ۆيزانتيانى.
d) قىتايلاردى.
2. جۇڭگو يمپەراتورلارى عۇندار شابۋىلىنان قالاي قورعاندى؟
a) ۇلى جۇڭگو قابىرعاسىن تۇرعىزدى.
b) ەلدى دۋالمەن قورشادى.
c) ريم اسكەرلەرىن جالدادى.
d) سالىق تولەدى.
3. عۇنداردىڭ قوعامى نەشە رۋعا ءبولىندى؟
a) 24.
b) 25.
c) 14.
d) 15.
4. جەتىسۋ مەن وڭتۇستىك قازاقستانداعى تايپالاردا موڭعول تەكتەس بەلگىلەردىڭ پايدا بولۋى كىمدەردىڭ ەنۋىمەن باستالادى؟
a) موڭعولداردىڭ.
b) تۇركىلەردىڭ.
c) ۇيسىندەردىڭ.
d) عۇنداردىڭ.
5. قاڭلىلار مەن سولتۇستىك عۇندار اراسىنداعى وداقتىڭ بۇزىلۋىنىڭ سەبەبى نەدە؟
a) كەلىسىم ۋاقىتىنىڭ بىتۋىندە.
b) قاڭلىلاردىڭ كۇشتىرەك وداقتاس تابۋىنا بايلانىستى.
c) عۇنداردىڭ قاڭلىلارعا باعىنعىسى كەلمەگەندىگىندە.
d) قاڭلىلاردىڭ عۇندارعا باعىنعىسى كەلمەگەندىگىندە.
6. عۇنداردىڭ قۇقىقتارىنىڭ نەگىزگى كوزى نە بولدى؟
a) جۇڭگو زاڭدارى.
b) سالت.
c) بابالار رۋحىنا تابىنۋ.
d) ءشانيۋيدىڭ تىلەگى.
7. قاي تايپالاردىڭ كوشۋى «ۇلى كوشتىڭ» باستالۋىنا اكەلىپ سوقتى؟
a) عۇنداردىڭ.
b) ۇيسىندەردىڭ.
c) قاڭلىلاردىڭ.
d) ساقتاردىڭ.
8. بەرىلگەندەردىڭ قايسىسى عۇنداردىڭ ەۋروپادا پايدا بولۋىمەن بايلانىستى ەمەس؟
a) ەۋروپانىڭ ريم ەزگىسىنەن ازات ەتىلۋى.
b) حالىقتاردىڭ ۇلى قونىستانۋى.
c) تىلدىك توپتاعى وزگەرىستەر.
d) قۇل يەلەنۋشىلىك قوعامنىڭ ىدىراۋى.
9. عۇنداردىڭ اسكەرىنىڭ نەگىزىن كىمدەر قۇرادى؟
a) جالدانبالى اسكەر.
b) جاياۋ اسكەر.
c) اتتى اسكەر.
d) ساداقشىلار.
10. عۇنداردىڭ ەۋروپا ەلدەرىنە شابۋىلىن كىم باسقاردى؟
a) توۋمىن.
b) مودە.
c) چجي - چجي.
d) اتتيلا.
ءىىى. جاڭا ساباقتى ءتۇسىندىرۋ (15 مينۋت):
جوسپار
1. عۇنداردىڭ قازاق جەرىنە العاش قونىس اۋدارۋى.
2. عۇنداردىڭ جورىقتارىنىڭ ماڭىزى.
3. ەدىل پاتشا.
1. عۇنداردىڭ قازاق جەرىنە العاش قونىس اۋدارۋى. ەتنيكالىق قۇرامى جاعىنان ءار تەكتى كوشپەلى تايپالاردىڭ ورتالىق ازيادان قازاقستان اۋماعى ارقىلى باتىسقا قاراي جىلجۋى تاريحتا – «حالىقتاردىڭ ۇلى قونىس اۋدارۋى» دەپ اتالادى. ب. ز. ب. 55 جىلى عۇن مەملەكەتى ءوزارا ىشكى تارتىستار مەن سىرتقى قىسىمداردىڭ اسەرىنەن كۇيرەۋگە ۇشىراپ، وڭتۇستىك جانە سولتۇستىك عۇندار مەملەكەتى بولىپ ەكىگە بولىنەدى. مەملەكەتتىڭ وڭتۇستىك بولىگىن حۋانحە شانيۋي، ال سولتۇستىك بولىگىن ونىڭ ءىنىسى چجي - چجي باسقاردى. سولتۇستىك عۇنداردىڭ ورداسى مونعوليانىڭ سولتۇستىك - باتىسىنداعى قىرعىز - نۇر كولىنىڭ ماڭىنا ورنالاسادى.
تاقىرىبى: حالىقتاردىڭ ۇلى قونىس اۋدارۋى
ساباقتىڭ ماقساتى:
بىلىمدىك: حالىقتاردىڭ ۇلى قونىس اۋدارۋى، عۇن جورىقتارىنىڭ ماڭىزى، تاريحتاعى عۇنداردىڭ ورىن تۋرالى ايتا وتىرىپ، اتتيلانىڭ ومىرىنە توقتالۋ، جان - جاقتى مالىمەت بەرۋ.
دامىتۋشىلىق: مەملەكەتتەردىڭ قالىپتاسۋىنىڭ العى - شارتىن، ونىڭ بەلگىلەرىن انىقتاي بىلۋگە داعدىلاندىرۋ.
تاربيەلىك: تاريحي اڭىز دەرەكتەر نەگىزىندە بالالاردى ۇلتجاندىلىققا تاربيەلەۋ، ءىرى ساياسي تۇلعانى ۇلگى قىلۋ.
ساباقتىڭ ءادىسى: اۋىزشا بايانداۋ، سۇراق جاۋاپ تۇرىندە وتكىزۋ.
ساباقتىڭ ءتۇرى: ارالاس
ساباقتىڭ كورنەكىلىگى: تىرەك - سىزبا، ينتەراكتيۆتى تاقتا
ءپانارالىق بايلانىس: ەتنولوگيا، انتروپولوگيا، دۇنيە ءجۇزى تاريحى
ساباقتىڭ بارىسى:
ءى. ۇيىمداستىرۋ كەزەڭى (2 مينۋت)
ا) وقۋشىلارمەن امانداسۋ
ۆ) وقۋشىلاردىڭ ساباققا قاتىسۋ دەڭگەيىن انىقتاۋ
س) ىنتا - زەيىندەرىن ساباققا اۋدارۋ
ءىى. ءۇي تاپسىرماسىن تەكسەرۋ (16 مينۋت). عۇندار تاريحى. عۇن مەملەكەتىنىڭ قالىپتاسۋى تاقىرىبى بويىنشا سۇراقتار مەن تاپسىرمالار ارقىلى وتىلگەن ساباقتى تەكسەرۋ. ول بويىنشا سىنىپ 2 توپقا «قىران»، «سۇڭقار» بولىنەدى.
1 - تاپسىرما: كەستەنى تولتىر.
2 - تاپسىرما: سىزبانى تولتىرۋ.
3 - تاپسىرما: سايكەستەندىرۋ (اۋىزشا)
4 - تاپسىرما: سوزدەردى تولىقتىرۋ
5 - تاپسىرما: اناگرامما قۇرۋ (اۋىزشا).
6- تاپسىرما: تەست (اۋىزشى)
1. ب. ز. ب. 206 جىلى مودە شانيۋي كىمدەردى باعىندىردى؟
a) ۇيسىندەردى.
b) عۇنداردى.
c) ۆيزانتيانى.
d) قىتايلاردى.
2. جۇڭگو يمپەراتورلارى عۇندار شابۋىلىنان قالاي قورعاندى؟
a) ۇلى جۇڭگو قابىرعاسىن تۇرعىزدى.
b) ەلدى دۋالمەن قورشادى.
c) ريم اسكەرلەرىن جالدادى.
d) سالىق تولەدى.
3. عۇنداردىڭ قوعامى نەشە رۋعا ءبولىندى؟
a) 24.
b) 25.
c) 14.
d) 15.
4. جەتىسۋ مەن وڭتۇستىك قازاقستانداعى تايپالاردا موڭعول تەكتەس بەلگىلەردىڭ پايدا بولۋى كىمدەردىڭ ەنۋىمەن باستالادى؟
a) موڭعولداردىڭ.
b) تۇركىلەردىڭ.
c) ۇيسىندەردىڭ.
d) عۇنداردىڭ.
5. قاڭلىلار مەن سولتۇستىك عۇندار اراسىنداعى وداقتىڭ بۇزىلۋىنىڭ سەبەبى نەدە؟
a) كەلىسىم ۋاقىتىنىڭ بىتۋىندە.
b) قاڭلىلاردىڭ كۇشتىرەك وداقتاس تابۋىنا بايلانىستى.
c) عۇنداردىڭ قاڭلىلارعا باعىنعىسى كەلمەگەندىگىندە.
d) قاڭلىلاردىڭ عۇندارعا باعىنعىسى كەلمەگەندىگىندە.
6. عۇنداردىڭ قۇقىقتارىنىڭ نەگىزگى كوزى نە بولدى؟
a) جۇڭگو زاڭدارى.
b) سالت.
c) بابالار رۋحىنا تابىنۋ.
d) ءشانيۋيدىڭ تىلەگى.
7. قاي تايپالاردىڭ كوشۋى «ۇلى كوشتىڭ» باستالۋىنا اكەلىپ سوقتى؟
a) عۇنداردىڭ.
b) ۇيسىندەردىڭ.
c) قاڭلىلاردىڭ.
d) ساقتاردىڭ.
8. بەرىلگەندەردىڭ قايسىسى عۇنداردىڭ ەۋروپادا پايدا بولۋىمەن بايلانىستى ەمەس؟
a) ەۋروپانىڭ ريم ەزگىسىنەن ازات ەتىلۋى.
b) حالىقتاردىڭ ۇلى قونىستانۋى.
c) تىلدىك توپتاعى وزگەرىستەر.
d) قۇل يەلەنۋشىلىك قوعامنىڭ ىدىراۋى.
9. عۇنداردىڭ اسكەرىنىڭ نەگىزىن كىمدەر قۇرادى؟
a) جالدانبالى اسكەر.
b) جاياۋ اسكەر.
c) اتتى اسكەر.
d) ساداقشىلار.
10. عۇنداردىڭ ەۋروپا ەلدەرىنە شابۋىلىن كىم باسقاردى؟
a) توۋمىن.
b) مودە.
c) چجي - چجي.
d) اتتيلا.
ءىىى. جاڭا ساباقتى ءتۇسىندىرۋ (15 مينۋت):
جوسپار
1. عۇنداردىڭ قازاق جەرىنە العاش قونىس اۋدارۋى.
2. عۇنداردىڭ جورىقتارىنىڭ ماڭىزى.
3. ەدىل پاتشا.
1. عۇنداردىڭ قازاق جەرىنە العاش قونىس اۋدارۋى. ەتنيكالىق قۇرامى جاعىنان ءار تەكتى كوشپەلى تايپالاردىڭ ورتالىق ازيادان قازاقستان اۋماعى ارقىلى باتىسقا قاراي جىلجۋى تاريحتا – «حالىقتاردىڭ ۇلى قونىس اۋدارۋى» دەپ اتالادى. ب. ز. ب. 55 جىلى عۇن مەملەكەتى ءوزارا ىشكى تارتىستار مەن سىرتقى قىسىمداردىڭ اسەرىنەن كۇيرەۋگە ۇشىراپ، وڭتۇستىك جانە سولتۇستىك عۇندار مەملەكەتى بولىپ ەكىگە بولىنەدى. مەملەكەتتىڭ وڭتۇستىك بولىگىن حۋانحە شانيۋي، ال سولتۇستىك بولىگىن ونىڭ ءىنىسى چجي - چجي باسقاردى. سولتۇستىك عۇنداردىڭ ورداسى مونعوليانىڭ سولتۇستىك - باتىسىنداعى قىرعىز - نۇر كولىنىڭ ماڭىنا ورنالاسادى.
نازار اۋدارىڭىز! جاسىرىن ءماتىندى كورۋ ءۇشىن سىزگە سايتقا تىركەلۋ قاجەت.
You Might Also Like
-
تاياۋدا «اباي جانە قازاق بولاشاعى» اتتى كىتاپ جارىق كوردى. ەڭبەكتىڭ اۆتورى بەلگىلى عالىم، قوعام قايراتكەرى، اكادەميك، ق ر مەملەكەتتىك سىيلىعىنىڭ يەگەرى ورازالى سابدەن.
