ءححى - عاسىردىڭ جاس ماتەماتيگى
ءححى - عاسىردىڭ جاس ماتەماتيگى (پرەزەنتاسياسىمەن)
ساباقتىڭ ماقساتى:
بىلىمدىلىك: كۇندەلىكتى ومىرمەن بايلانىستىرا وتىرىپ، ماتەماتيكادان العان بىلىمدەرىن تەرەڭدەتۋ؛
دامىتۋشىلىق: وقۋشىلاردىڭ شىعارماشىلىق قابىلەتتەرىن دامىتۋ، پانگە دەگەن قىزىعۋشىلىعىن ارتتىرۋ؛
تاربيەلىك: شاپشاڭدىققا، سابىرلىلىققا، ىزدەنىمپازدىققا تاربيەلەۋ.
كورنەكىلىكتەر: ينتەراكتيۆتى تاقتا، ماتەماتيكا تۋرالى سوزدەر، كەستەلەر
“اقىل - ويدى تارتىپكە كەلتىرەتىن ماتەماتيكا، سوندىقتان ونى وقۋ كەرەك” (م. ۆ. لومونوسوۆ)
“ماتەماتيكا - بارلىق عىلىمداردىڭ بەكزاداسى، ونىڭ سۇيىكتىسى - شىندىق، ءسانى - قاراپايىمدىلىق پەن ايقىندىلىق” (يان سنيادەسكيي)
“اقىن جاندى بولماعان ادام ماتەماتيك تە بولا المايدى» (س. ۆ. كوۆاليەۆسكايا)
“جاقسى شىعارما جازۋ ءۇشىن تۆورچەستۆولىق قيال قانداي كەرەك بولسا، گەومەتريا ەسەپتەرىن شىعارۋ ءۇشىن سونداي قيال كەرەك” (ا. س. پۋشكين)
ساباقتىڭ جوسپارى:
ءى. ۇيىمداستىرۋ ءبولىمى.
ءىى. نەگىزگى ءبولىم:
ءى - تۋر: “بايگە”
ءىى - تۋر: “پوليگلوت”
ءىىى - تۋر: “عاجايىپ ۇشتىك”
ءىV - تۋر: “كوكپار”
V - تۋر: “جورعا”
Vءى - تۋر: “شەشەندىك ونەر”
ءىىى. قورىتىندى
ساباقتىڭ بارىسى:
1. ۇيىمداستىرۋ ءبولىمى
2. نەگىزگى ءبولىم:
ءى - باستاۋشى: قۇرمەتتى ۇستازدار مەن وقۋشىلار! بۇگىنگى 9 سىنىبىندا وتكەلى وتىرعان «ءححى – عاسىر كوشباسشىسى» اتتى سايىسىمىزعا قوش كەلدىڭىزدەر!
عىلىمداردىڭ پاتشاسى اتانعانسىڭ،
ەۆكليد، فالەس، پيفاگوردان باتا العانسىڭ.
توزبەيتىن وتىرىككە، جالعاندىققا،
جاسىقتان ەمەس سەن، قاتالدانسىڭ،
«اقىل ويدى تارتىپكە كەلتىرەتىن،
ناعىز ءپان - ماتەماتيكا اتانعانسىڭ!- دەي كەلە، ورتاعا سايىسقا قاتىسۋشىلاردى شاقىرماس بۇرىن سايىس بارىسىن قاداعالاپ وتىراتىن، ءادىل باعاسىن بەرەتىن ءادىل قازىلار توبىمەن تانىستىرامىز.
ءىى - باستاۋشى: بىرەۋ وزسا جارىستا، بىرەۋ ارتتا قالادى،
رەنجىمەي - اق تاراسا وزباعاندار جارادى.
جارىس زاڭى ەجەلدەن – جەڭىمپازدى انىقتاۋ
جەڭىمپاز بولۋ شارتى سول - ەڭبەكتەنۋ، جالىقپاۋ!
ءسات ساپار تىلەپ بارىڭە، سايىستى بىزدەر باستالىق،
كورسەتىڭدەر ونەردى، قالماڭىزدار جاسقانىپ، - دەپ ورتاعا سايىسقا قاتىسۋشىلاردى شاقىرامىز.
ءى - باستاۋشى: قازاقپىز عوي بايگە دەسە قوزاتىن،
قوساتۇعىن كۇرەڭ اتىن، بوز اتىن
باستالادى «بايگە» اتتى سايىسىڭ،
شىقسىن شاكىرت شىڭدارعا قول سوزاتىن،- دەگەندەي
ءى - تۋر «بايگە» تۋرىن باستايمىز.
ويىن شارتى بويىنشا ءاربىر قاتىسۋشى بەرىلگەن سۇراقتارعا تەز جاۋاپ بەرۋ كەرەك. ءار دۇرىس جاۋاپ قا 10 ۇپاي بەرىلەدى
ءى - تۋر: “بايگە”
1. “الگەبرا” دەگەن ءسوز قانداي سوزدەن شىققان؟ (“ال - دجەبر” - قالپىنا كەلتىرۋ)
2. وتىراردان شىققان ۇلى ويشىل، دانىشپان، عالىم، ماتەماتيك (ءال - فارابي)
3. ءارىپتى ورنەكتى ەنگىزگەن حVءى عاسىردىڭ كورنەكتى ماتەماتيگى (فرانسۋا ۆيەت (1540 - 1603))
4. كۆادراتتىق فۋنكسيانىڭ گرافيگى (پارابولا)
5. بارلىق قابىرعالارى تەڭ پاراللەلوگرامم (رومب)
6. كۆادرات تەڭدەۋ انىقتاماسى (اح2+ۆح+س=0)
7. قانداي سان بارلىق ساندارعا قالدىقسىز بولىنەدى؟ (ءنول)
8. قوسىندىسى مەن كوبەيتىندىسى بىردەي بولاتىن سان (ەكى)
9. “تراپەسيا” ءسوزىنىڭ قازاقشا ماعىناسى قانداي؟ (گرەكشە”تراپەدزيون”- اس ۇستەلى)
10. تىك بۇرىشتى ءۇشبۇرىشتىڭ ءسۇيىر بۇرىشىنىڭ كوسينۋسى
ءى - باستاۋشى: ۇلىلاردىڭ ۇرپاعىمىز كەشەگى
وي قالدىرعان، ءسوز قالدىرعان ەسەلى.
«ءتىل ونەرى» سايىسىنا قاتىسىپ،
جۇمباقتاردى كىم ءۇش تىلدە شەشەدى؟
«پوليگلوت» - ءتىل ونەرى سايىسىندا جۇمباقتىڭ شەشۋىن ءدال تاۋىپ، ءۇش تىلدە جازۋ كەرەك(قازاق 10، ورىس 20، اعىلشىن 30 ۇپاي). وسى تۋردان سوڭ ۇپاي سانى از ەكى وقۋشى شىعارىلادى.
ءىى - تۋر: «پوليگلوت»
1. الدى - ارتىمىز شەكسىز دە،
جەتە المايسىز بىزدەرگە.
ساۋلە مەنەن كەسىندى،
شىققان تەگىن ءبىلسىن دە.
(ءتۇزۋ – پريامايا – straight)
2. ءبىر شەڭبەردى ءبىر شەڭبەر،
كوتەرىپ تۇر بىلسەڭدەر.
(cەگىز – ۆوسەم – eight)
3. ءبىز – سانبىز، سىزىقپەن بولىنگەن.
ماتەماتيكانى ۇقپاس ادامعا،
قۇبىجىق بولىپ كورىنگەن
دۇرىس، بۇرىس، ارالاس،
وندىق بولىپ بولىنگەن.
(بولشەك – دروب – fraction)
4. بويى ءبىر قارىس،
سيىپ تۇر 25 ارىس.
(سىزعىش – لينەيكا – ruler)
5. التىن تەرەك، ون ەكى بۇتاق،
ءۇش ءجۇز الپىس بەس جاپىراق.
(جىل – گود – year)
6. سىرت - سىرت سوعادى، ۋاقىت وزادى. (cاعات – چاسى – clock)
7. ءسوزى دانا، ءۇنى جوق،
سويلەمەيدى، ءتىلى جوق.
قولىڭا الساڭ شەشەن،
اقىلى اسقان كوسەم.
(كىتاپ – كنيگا – book)
ءى - باستاۋشى: ال شاكىرتتەر الدى ارتىن وڭداسىن،
شەشىلمەگەن سۇراقتارىڭ قالماسىن.
«عاجايىپ ۇشتىك» سايىسىندا،
سۇراقتاردى الدا تۇرعان تاڭداسىن
بۇل سايىستا 3 ح10، 3 ح20، 3 ح30 ۇپاي بويىنشا سۇراقتار بەرىلەدى. وقۋشىلار ءوز تاڭداۋلارى بويىنشا سۇراقتارعا جاۋاپ بەرەدى. از ۇپايى بار ەكى وقۋشى ويىننان شىعارىلادى.
ءىىى - تۋر «عاجايىپ ۇشتىك»
10. جازىقتىقتا قيىلىسپايتىن ەكى ءتۇزۋ. (پاراللەل)
10. اقيقاتتىعى دالەلدەۋسىز قابىلداناتىن سويلەم (اكسيوما)
10. ءبىر تاڭبالى سانعا ءدال سونداي ساندى تىركەپ جازسا، سان نەشە ەسە وسەدى؟ (11 ەسە)
20. قوسىندىسى 8 - گە، ايىرماسى 2 - گە، كوبەيتىندىسى 15 - كە تەڭ ەكى سان. (5؛ 3)
20. ەشقانداي امال قولدانباي 666 سانىن ءبىر جارىم ەسە ارتتىر. (999)
20. 4 قاسقىر 4 قويدى 4 ساعات جەيدى. 10 قاسقىر 10 قويدى نەشە ساعات جەيدى؟ (4 ساعات)
30. تراپەسيانىڭ تاباندارى 5، 6 م جانە 2، 4 م. تراپەسيانىڭ دياگونالدارى ونىڭ ورتا
سىزىعىن قانداي كەسىندىلەرگە بولەدى؟
30. فۋنكسيانىڭ انىقتالۋ وبلىسىن تابىڭدار:
30. تەڭدەۋىن شەشىڭدەر
ءى - باستاۋشى: تاعى كەلدى سىنالار شاق اينالىپ
تەرەڭىنە ءبىلىم - تەڭىز بويلانىپ.
كىم شەشەدى، سول سايىستا ۇتىپ تۇر
الدارىڭدا «كوكپار»تۋرى كۇتىپ تۇر
بۇل سايىستا ءۇش ءپان بويىنشا تاڭداعان سۇراققا جاۋاپ بەرىلەدى. از ۇپايى بار ەكى وقۋشى ويىننان شىعارىلادى.
ءىىى - تۋر «كوكپار»
ماتەماتيكا - ادەبيەت
10. نارسەلەردى ساناعاندا،
كەرەك بىزگە اۋاداي.
ايتىڭدارشى، بۇل قانداي سان،
جان جاعىڭا قاراماي؟
(ناتۋرال سان)
20. ماتەماتيك ءبىر عالىم،
بىرمۇشەلىكتەن ىرىكتەپ،
ۇشەۋىن قوسىپ توپ قۇردى.
اتىن جايىپ الەمگە،
توپتىڭ كوڭىلىن توق قىلدى،
ەكى الىپ ول توپتى،
نولگە تەڭەپ جوق جوق قىلدى.
(كۆ. تەڭدەۋ)
30. كىتاپتىڭ ءار بەتىندە 35 جول بار ونىڭ ءار جولىندا ورتا ەسەپپەن ح تاڭبا بار بار. كىتاپتىڭ ءار بەتىندەگى تاڭبالاردى بىردەي دەپ ەسەپتەگەندە ونىڭ 10 بەتىندە نەشە تاڭبا بار؟ (350ح تاڭبا)
ماتەماتيكا - تاريح
10. جازىقتىقتا كوورديناتتار جۇيەسىن ەنگىزگەن عالىم؟ (ر. دەكارد)
20. ءبىزدىڭ ەرامىزعا دەيىن ءىىى - عاسىردا ءومىر سۇرگەن ەجەلگى گرەك ماتەماتيگى،
“باستامالار” دەپ اتالاتىن ەڭبەگى بار عالىم؟ (ەۆكليد)
30. ەڭ العاش تىكۇشاقتىڭ جوباسىن جاساعان، ماتەماتيكا، فيزيكا، استرونوميا، گەولوگيا، ادام جانە جانۋار فيزيولوگياسىمەن اينالىسقان، ءبىراق دۇنيە جۇزىنە باسقا جەتىستىكتەرىمەن تانىلعان ادام؟ (لەوناردو دا ۆينچي)
ماتەماتيكا – جاراتىلىستانۋ
10. ءبىر كويلەك جىلى ما، الدە ءبىر كويلەكتىڭ قالىڭدىعىنداي ءۇش كويلەك جىلى ما؟
20. جەر شارىنداعى التى ماتەريكتىڭ قايسىسى ءپىشىنى جاعىنان ءۇشبۇرىشقا ۇقسايدى؟
(وڭت. امەريكا)
30. تەڭىز سۋىندا 5% تۇز بار. 40 كگ تەڭىز سۋىندا 2 % تۇز بولۋ ءۇشىن وعان قانشا تۇزسىز سۋ قوسۋ كەرەك؟
40 ⋅ 0، 005=2
2: 0، 02=100، 100 - 40 = 60 جاۋابى: 60 كگ تۇزسىز سۋ
ءى - باستاۋشى: جاقسى سوزگە جۇرەگى جاي تاباتىن
ءوز ويىن دالەلدەپ، ناقتى ايتا الاتىن.
ءسوز مانەرىن مايەگىنە كەلتىرىپ،
شەشەندەر بار ورتاعا شىعا الاتىن،- دەپ كەلەسى «شەشەندىك ونەر» سايىسىن باستايمىز. تاقىرىپ بويىنشا ءوز ويلارىن ورتاعا سالىپ، شەشەندىگىن كورسەتەدى.
ءادىل قازىلار القاسى بارلىق تۋر بويىنشا وقۋشىلاردى باعالاپ، «ءححى - عاسىردىڭ جاس ماتەماتيگى» ماراپاتتالادى.
ساباقتىڭ ماقساتى:
بىلىمدىلىك: كۇندەلىكتى ومىرمەن بايلانىستىرا وتىرىپ، ماتەماتيكادان العان بىلىمدەرىن تەرەڭدەتۋ؛
دامىتۋشىلىق: وقۋشىلاردىڭ شىعارماشىلىق قابىلەتتەرىن دامىتۋ، پانگە دەگەن قىزىعۋشىلىعىن ارتتىرۋ؛
تاربيەلىك: شاپشاڭدىققا، سابىرلىلىققا، ىزدەنىمپازدىققا تاربيەلەۋ.
كورنەكىلىكتەر: ينتەراكتيۆتى تاقتا، ماتەماتيكا تۋرالى سوزدەر، كەستەلەر
“اقىل - ويدى تارتىپكە كەلتىرەتىن ماتەماتيكا، سوندىقتان ونى وقۋ كەرەك” (م. ۆ. لومونوسوۆ)
“ماتەماتيكا - بارلىق عىلىمداردىڭ بەكزاداسى، ونىڭ سۇيىكتىسى - شىندىق، ءسانى - قاراپايىمدىلىق پەن ايقىندىلىق” (يان سنيادەسكيي)
“اقىن جاندى بولماعان ادام ماتەماتيك تە بولا المايدى» (س. ۆ. كوۆاليەۆسكايا)
“جاقسى شىعارما جازۋ ءۇشىن تۆورچەستۆولىق قيال قانداي كەرەك بولسا، گەومەتريا ەسەپتەرىن شىعارۋ ءۇشىن سونداي قيال كەرەك” (ا. س. پۋشكين)
ساباقتىڭ جوسپارى:
ءى. ۇيىمداستىرۋ ءبولىمى.
ءىى. نەگىزگى ءبولىم:
ءى - تۋر: “بايگە”
ءىى - تۋر: “پوليگلوت”
ءىىى - تۋر: “عاجايىپ ۇشتىك”
ءىV - تۋر: “كوكپار”
V - تۋر: “جورعا”
Vءى - تۋر: “شەشەندىك ونەر”
ءىىى. قورىتىندى
ساباقتىڭ بارىسى:
1. ۇيىمداستىرۋ ءبولىمى
2. نەگىزگى ءبولىم:
ءى - باستاۋشى: قۇرمەتتى ۇستازدار مەن وقۋشىلار! بۇگىنگى 9 سىنىبىندا وتكەلى وتىرعان «ءححى – عاسىر كوشباسشىسى» اتتى سايىسىمىزعا قوش كەلدىڭىزدەر!
عىلىمداردىڭ پاتشاسى اتانعانسىڭ،
ەۆكليد، فالەس، پيفاگوردان باتا العانسىڭ.
توزبەيتىن وتىرىككە، جالعاندىققا،
جاسىقتان ەمەس سەن، قاتالدانسىڭ،
«اقىل ويدى تارتىپكە كەلتىرەتىن،
ناعىز ءپان - ماتەماتيكا اتانعانسىڭ!- دەي كەلە، ورتاعا سايىسقا قاتىسۋشىلاردى شاقىرماس بۇرىن سايىس بارىسىن قاداعالاپ وتىراتىن، ءادىل باعاسىن بەرەتىن ءادىل قازىلار توبىمەن تانىستىرامىز.
ءىى - باستاۋشى: بىرەۋ وزسا جارىستا، بىرەۋ ارتتا قالادى،
رەنجىمەي - اق تاراسا وزباعاندار جارادى.
جارىس زاڭى ەجەلدەن – جەڭىمپازدى انىقتاۋ
جەڭىمپاز بولۋ شارتى سول - ەڭبەكتەنۋ، جالىقپاۋ!
ءسات ساپار تىلەپ بارىڭە، سايىستى بىزدەر باستالىق،
كورسەتىڭدەر ونەردى، قالماڭىزدار جاسقانىپ، - دەپ ورتاعا سايىسقا قاتىسۋشىلاردى شاقىرامىز.
ءى - باستاۋشى: قازاقپىز عوي بايگە دەسە قوزاتىن،
قوساتۇعىن كۇرەڭ اتىن، بوز اتىن
باستالادى «بايگە» اتتى سايىسىڭ،
شىقسىن شاكىرت شىڭدارعا قول سوزاتىن،- دەگەندەي
ءى - تۋر «بايگە» تۋرىن باستايمىز.
ويىن شارتى بويىنشا ءاربىر قاتىسۋشى بەرىلگەن سۇراقتارعا تەز جاۋاپ بەرۋ كەرەك. ءار دۇرىس جاۋاپ قا 10 ۇپاي بەرىلەدى
ءى - تۋر: “بايگە”
1. “الگەبرا” دەگەن ءسوز قانداي سوزدەن شىققان؟ (“ال - دجەبر” - قالپىنا كەلتىرۋ)
2. وتىراردان شىققان ۇلى ويشىل، دانىشپان، عالىم، ماتەماتيك (ءال - فارابي)
3. ءارىپتى ورنەكتى ەنگىزگەن حVءى عاسىردىڭ كورنەكتى ماتەماتيگى (فرانسۋا ۆيەت (1540 - 1603))
4. كۆادراتتىق فۋنكسيانىڭ گرافيگى (پارابولا)
5. بارلىق قابىرعالارى تەڭ پاراللەلوگرامم (رومب)
6. كۆادرات تەڭدەۋ انىقتاماسى (اح2+ۆح+س=0)
7. قانداي سان بارلىق ساندارعا قالدىقسىز بولىنەدى؟ (ءنول)
8. قوسىندىسى مەن كوبەيتىندىسى بىردەي بولاتىن سان (ەكى)
9. “تراپەسيا” ءسوزىنىڭ قازاقشا ماعىناسى قانداي؟ (گرەكشە”تراپەدزيون”- اس ۇستەلى)
10. تىك بۇرىشتى ءۇشبۇرىشتىڭ ءسۇيىر بۇرىشىنىڭ كوسينۋسى
ءى - باستاۋشى: ۇلىلاردىڭ ۇرپاعىمىز كەشەگى
وي قالدىرعان، ءسوز قالدىرعان ەسەلى.
«ءتىل ونەرى» سايىسىنا قاتىسىپ،
جۇمباقتاردى كىم ءۇش تىلدە شەشەدى؟
«پوليگلوت» - ءتىل ونەرى سايىسىندا جۇمباقتىڭ شەشۋىن ءدال تاۋىپ، ءۇش تىلدە جازۋ كەرەك(قازاق 10، ورىس 20، اعىلشىن 30 ۇپاي). وسى تۋردان سوڭ ۇپاي سانى از ەكى وقۋشى شىعارىلادى.
ءىى - تۋر: «پوليگلوت»
1. الدى - ارتىمىز شەكسىز دە،
جەتە المايسىز بىزدەرگە.
ساۋلە مەنەن كەسىندى،
شىققان تەگىن ءبىلسىن دە.
(ءتۇزۋ – پريامايا – straight)
2. ءبىر شەڭبەردى ءبىر شەڭبەر،
كوتەرىپ تۇر بىلسەڭدەر.
(cەگىز – ۆوسەم – eight)
3. ءبىز – سانبىز، سىزىقپەن بولىنگەن.
ماتەماتيكانى ۇقپاس ادامعا،
قۇبىجىق بولىپ كورىنگەن
دۇرىس، بۇرىس، ارالاس،
وندىق بولىپ بولىنگەن.
(بولشەك – دروب – fraction)
4. بويى ءبىر قارىس،
سيىپ تۇر 25 ارىس.
(سىزعىش – لينەيكا – ruler)
5. التىن تەرەك، ون ەكى بۇتاق،
ءۇش ءجۇز الپىس بەس جاپىراق.
(جىل – گود – year)
6. سىرت - سىرت سوعادى، ۋاقىت وزادى. (cاعات – چاسى – clock)
7. ءسوزى دانا، ءۇنى جوق،
سويلەمەيدى، ءتىلى جوق.
قولىڭا الساڭ شەشەن،
اقىلى اسقان كوسەم.
(كىتاپ – كنيگا – book)
ءى - باستاۋشى: ال شاكىرتتەر الدى ارتىن وڭداسىن،
شەشىلمەگەن سۇراقتارىڭ قالماسىن.
«عاجايىپ ۇشتىك» سايىسىندا،
سۇراقتاردى الدا تۇرعان تاڭداسىن
بۇل سايىستا 3 ح10، 3 ح20، 3 ح30 ۇپاي بويىنشا سۇراقتار بەرىلەدى. وقۋشىلار ءوز تاڭداۋلارى بويىنشا سۇراقتارعا جاۋاپ بەرەدى. از ۇپايى بار ەكى وقۋشى ويىننان شىعارىلادى.
ءىىى - تۋر «عاجايىپ ۇشتىك»
10. جازىقتىقتا قيىلىسپايتىن ەكى ءتۇزۋ. (پاراللەل)
10. اقيقاتتىعى دالەلدەۋسىز قابىلداناتىن سويلەم (اكسيوما)
10. ءبىر تاڭبالى سانعا ءدال سونداي ساندى تىركەپ جازسا، سان نەشە ەسە وسەدى؟ (11 ەسە)
20. قوسىندىسى 8 - گە، ايىرماسى 2 - گە، كوبەيتىندىسى 15 - كە تەڭ ەكى سان. (5؛ 3)
20. ەشقانداي امال قولدانباي 666 سانىن ءبىر جارىم ەسە ارتتىر. (999)
20. 4 قاسقىر 4 قويدى 4 ساعات جەيدى. 10 قاسقىر 10 قويدى نەشە ساعات جەيدى؟ (4 ساعات)
30. تراپەسيانىڭ تاباندارى 5، 6 م جانە 2، 4 م. تراپەسيانىڭ دياگونالدارى ونىڭ ورتا
سىزىعىن قانداي كەسىندىلەرگە بولەدى؟
30. فۋنكسيانىڭ انىقتالۋ وبلىسىن تابىڭدار:
30. تەڭدەۋىن شەشىڭدەر
ءى - باستاۋشى: تاعى كەلدى سىنالار شاق اينالىپ
تەرەڭىنە ءبىلىم - تەڭىز بويلانىپ.
كىم شەشەدى، سول سايىستا ۇتىپ تۇر
الدارىڭدا «كوكپار»تۋرى كۇتىپ تۇر
بۇل سايىستا ءۇش ءپان بويىنشا تاڭداعان سۇراققا جاۋاپ بەرىلەدى. از ۇپايى بار ەكى وقۋشى ويىننان شىعارىلادى.
ءىىى - تۋر «كوكپار»
ماتەماتيكا - ادەبيەت
10. نارسەلەردى ساناعاندا،
كەرەك بىزگە اۋاداي.
ايتىڭدارشى، بۇل قانداي سان،
جان جاعىڭا قاراماي؟
(ناتۋرال سان)
20. ماتەماتيك ءبىر عالىم،
بىرمۇشەلىكتەن ىرىكتەپ،
ۇشەۋىن قوسىپ توپ قۇردى.
اتىن جايىپ الەمگە،
توپتىڭ كوڭىلىن توق قىلدى،
ەكى الىپ ول توپتى،
نولگە تەڭەپ جوق جوق قىلدى.
(كۆ. تەڭدەۋ)
30. كىتاپتىڭ ءار بەتىندە 35 جول بار ونىڭ ءار جولىندا ورتا ەسەپپەن ح تاڭبا بار بار. كىتاپتىڭ ءار بەتىندەگى تاڭبالاردى بىردەي دەپ ەسەپتەگەندە ونىڭ 10 بەتىندە نەشە تاڭبا بار؟ (350ح تاڭبا)
ماتەماتيكا - تاريح
10. جازىقتىقتا كوورديناتتار جۇيەسىن ەنگىزگەن عالىم؟ (ر. دەكارد)
20. ءبىزدىڭ ەرامىزعا دەيىن ءىىى - عاسىردا ءومىر سۇرگەن ەجەلگى گرەك ماتەماتيگى،
“باستامالار” دەپ اتالاتىن ەڭبەگى بار عالىم؟ (ەۆكليد)
30. ەڭ العاش تىكۇشاقتىڭ جوباسىن جاساعان، ماتەماتيكا، فيزيكا، استرونوميا، گەولوگيا، ادام جانە جانۋار فيزيولوگياسىمەن اينالىسقان، ءبىراق دۇنيە جۇزىنە باسقا جەتىستىكتەرىمەن تانىلعان ادام؟ (لەوناردو دا ۆينچي)
ماتەماتيكا – جاراتىلىستانۋ
10. ءبىر كويلەك جىلى ما، الدە ءبىر كويلەكتىڭ قالىڭدىعىنداي ءۇش كويلەك جىلى ما؟
20. جەر شارىنداعى التى ماتەريكتىڭ قايسىسى ءپىشىنى جاعىنان ءۇشبۇرىشقا ۇقسايدى؟
(وڭت. امەريكا)
30. تەڭىز سۋىندا 5% تۇز بار. 40 كگ تەڭىز سۋىندا 2 % تۇز بولۋ ءۇشىن وعان قانشا تۇزسىز سۋ قوسۋ كەرەك؟
40 ⋅ 0، 005=2
2: 0، 02=100، 100 - 40 = 60 جاۋابى: 60 كگ تۇزسىز سۋ
ءى - باستاۋشى: جاقسى سوزگە جۇرەگى جاي تاباتىن
ءوز ويىن دالەلدەپ، ناقتى ايتا الاتىن.
ءسوز مانەرىن مايەگىنە كەلتىرىپ،
شەشەندەر بار ورتاعا شىعا الاتىن،- دەپ كەلەسى «شەشەندىك ونەر» سايىسىن باستايمىز. تاقىرىپ بويىنشا ءوز ويلارىن ورتاعا سالىپ، شەشەندىگىن كورسەتەدى.
ءادىل قازىلار القاسى بارلىق تۋر بويىنشا وقۋشىلاردى باعالاپ، «ءححى - عاسىردىڭ جاس ماتەماتيگى» ماراپاتتالادى.
نازار اۋدارىڭىز! جاسىرىن ءماتىندى كورۋ ءۇشىن سىزگە سايتقا تىركەلۋ قاجەت.
You Might Also Like
-
ق ر پەداگوگ قىزمەتكەرلەرىنىڭ بىلىكتىلىگىن ارتتىرۋ كۋرستارىنىڭ ەكىنشى دەڭگەي باعدارلاماسى بويىنشا تەست سۇراقتارى.
