يماندىلىق جىرشىسى يماناسوۆ
كەشەگە دەيىن بىزدە ادەبيەتتىڭ يەسى دە، كيەسى دە سەكىلدى ءىرى تۇلعالار بولىپ كەلىپ ەدى. قارابايىرلار مەن ولەرمەندەر ولار باردا اياقتارىن بايقاپ باسىپ، اۋىزدارىن ابايلاپ اشىپ، ءبىرتۇرلى سەسكەنىپ، قورقىپ جۇرەتىن. سول اۋليە سىندى ازىزدەر ماڭگىلىككە كەتكەلى ادەبيەتتەن دە ءمان-ماڭىز قاشا باستادى ما، قالاي؟ ايتەۋىر، كىم كورىنگەن سىنشى-ساراپشى، ءبارىن جوققا شىعارعىش مانسۇقشى، ءولىنىڭ دە، ءتىرىنىڭ دە باسىنا اڭگىر تاياق ويناتۋشى اپەرباقان بولىپ الدى. ولەڭدە دە، ومىردە دە وتىرىك ايتۋ سالتقا اينالدى. اباي زامانىندا "جانى اياۋلى جاقسىعا قوسامىن دەپ اركىم ءبىر يت ساقتاپ جۇرسە"، بۇل زاماندا كەيبىر باسپا ءسوز قۇرالدارىنىڭ باسشىلارى "جالدامالى كيللەر" — ادەبي تەرروريست ۇستايتىن ءۇردىس قالىپتاسىپ كەلەدى. ءسويتىپ، جالا جابۋ ارقىلى، كەكشىلدىكپەن عايباتتاۋ ارقىلى اقيقاتتىڭ اۋزىنا قۇم قۇيۋدى كوزدەيدى.
كەڭەس تۇسىندا دا، يماندىلىعى كەرى كەتكەن قازىرگى كەزەڭدە دە اقيقاتتان اينىماي كەلە جاتقان ءبىر اقىن بار — ساكەن يماناسوۆ! وسى ءۇشىن دە قۇدايعا مىڭ دا ءبىر راحمەت! يماناسوۆ قاتىسقان ورتادا جالعاندىق پەن جاعىمپازدىققا، ارامدىق پەن پاسىقتىققا ورىن جوق! اقىن ساكەن پوەزياسىندا دا وسى قادىر-قاسيەت باستى قاعيدا! مەملەكەتتىك سىيلىققا ۇسىنىلىپ وتىرعان مىنا "ار الدىندا" جيناعى س.يماناسوۆتىڭ يماندىلىق جىرلارى تالداۋ شاعىندا دا شاۋ تارتپاي، شامىرقانا تۇسكەنىن انىق اڭعارتادى. نەتكەن قۋات! نەتكەن پافوس دەسەڭشى؟! كەمەل وي، كەرەمەت سەزىم، ەبى جەلىندەي ەرەۋلى رۋح-جىگەر، ناعىز ەل پەرزەنتىنىڭ ءسوزى، ادامزاتقا اماناتتاي ارۋاقتى كۇي — ءبارى وسىندا!
كورنەكتى اقىن يران-عايىپتىڭ: "سىيلىق ماعان كەرەك ەمەس، مەن سىيلىققا كەرەكپىن!" دەگەن ولەڭ جولىنىڭ استارىندا كەلەلى شىندىق، كەمەڭگەر ءپالساپا-تۇجىرىم جاتقانىن مەن ەندى ابدەن ءتۇسىندىم. راسىندا دا، دارىنسىزدار السا — سىيلىقتىڭ بەدەلىن تۇسىرەدى دە، يماناسوۆ سەكىلدى سيرەك تە اقيقي، ارقالى تالانتتار عانا قانداي دا ءبىر جوعارى سىيلىقتاردىڭ بەرەكەسىن كىرگىزىپ، بەدەلىن كوتەرەتىنىنە مەن سەنىمدىمىن. ال قازىرگى قازاق ادەبيەتىنىڭ كلاسسيگى — بۇگىنگى پوەزيامىزدىڭ يەسى دە، كيەسى دە ىسپەتتى ساكەن يماناسوۆتىڭ "ار الدىندا" جيناعى جونىندە قارا سوزبەن ەمەس، ولەڭمەن ايتايىن:
اقىنعا
(ساكەن يماناسوۆتىڭ اۆتورلىق كەشىندە وقىلعان ولەڭ)
ۇمىتا قويعان جوق شىعار قازاق جۇرتى ءالى:
قازا تاپقاندا ولەڭنىڭ قىزىل سۇڭقارى،
قۇداي جارىلقاپ، ومىرگە كەلگەن ساكەنسىڭ —
قازىرگى الاش جىرىنىڭ اساۋ تۇلپارى!
كۇيىندە كۇللى كۇن استىن ىرعاپ-جىرعارداي
قۇلاگەر سىندى قۇيىلعان ساز بەن نۇر قانداي!
باياعىڭنان دا داۋىرلەيسىڭ عوي شىن قىزساڭ،
ءوز اياعىنان قىزعا دا بارماس ءبىرجانداي.
تەگەۋرىنى ەبى جەلىندەي تەكتى ولەڭ
(مەملەكەتتەردىڭ شەكارالارىمەن شەكتەمەن!)
بارشا ادامزاتقا ساكەن اقىننىڭ ايتام-اۋ
مامىلەگەرلىك مالىمدەمەسى دەپ تە مەن.
قاشىق-اق قونسىن كاردا جورعالار قارعا-باق
اقيىقتاردان اقيقاتقا دوس، ارعا جاق.
جاراسا المايدى قاي زاماندا دا جالعانمەن،
الاسارمايدى باتىر ساكەنى بار قازاق.
كەڭەس كەزەڭدە شايىرلار شىننان بەزىنگەن
كەلەلى سوزدەن اينىعان، ءسىرا، كەزىڭ كەم.
اقىن جوق سەندەي اردىڭ الدىندا تۇرعاندا،
داردىڭ الدىندا تۇرعانداي ءوزىن سەزىنگەن!
ادالدىقتان سول ات مىنبەسەڭ دە قاتىرىپ،
جۇرەسىڭ ىلعي جۇرەكتەن تاندى اتىرىپ —
جاماندىقتاردى الىپ شىقپاڭدار جولعا دەپ،
جاقسىلىقتاردى الاكول جاققا شاقىرىپ.
ارىندى اقسۋ، تەنتەك وزەندەر سىرلاسىڭ،
شىندىق دەيتۇعىن شىنداردان العان جىر باسىن.
اسقاق بولماسقا قاقىڭ جوق ەكەن،
الدىندا
داستان ءىلياس، اسقار الاتاۋ تۇرعاسىن!
تەڭىزىڭ ءالى تاسىپ تا تاسىپ، تاسىپ كەپ،
تەڭدىك بەرمەيتىن تاۋلاردان ءارى اسىپ توك.
قۇدىرەتى كۇشتى جىر جازۋ قيىن اقىنعا
قۇدايداي ءوزىن سەزىنبەي يماناسوۆ بوپ!
2 ماۋسىم 2006 جىل
You Might Also Like
-
الپىسىنشى جىلداردىڭ باس كەزىندە قازاق پوەزياسىنا تەگەۋرىندى ءبىر جاس تولقىن، جاڭا تولقىن كەلىپ قوسىلدى. وسى تولقىننىڭ الدىڭعى لەگىندە اقىن ساكەن يماناسوۆ بار ەدى.
