InfoHub Logo

بۇگىنگى تاڭداعى قوعامداعى وزەكتى، ءارى نەگىزگى ماسەلەنىڭ ءبىرى ول – بالا تاربيەسى. بالا ءبىزدىڭ ۇرپاعىمىز، بولاشاعىمىز، جالپى مەمەلەكەتتىڭ بولاشاعى، ىرگەتاسى. بولاشاعىمىزعا اسا جاۋاپكەرشىلىكپەن قاراۋ ءبىزدىڭ كەشەگى، بۇگىنگى، بولاشاقتاعى ەڭ نەگىزگى جاۋاپتى مىندەتىمىز. وسى مىندەتتى ورىنداۋ بارىسىندا ءوز ويىم، ياعني بالا تاربيەسىندە يسلام دىنىندەگى نەگىزگى قاعيدالار مەن ۇستانىمدارعا سۇيەنسەك، ادال، ءارى ەڭبەكشىل جاستاردى تاربيەلەيتىنىمىزگە كۇمانىمىز جوق. سەبەبى ناقتىلى يسلام ءدىنىنىڭ قاعيدالارىن ۇستانعان ادام ادامگەرشىلىك قۇندىلىقتاردى بويىنا سىڭىرە وسەتىنى انىق.

يسلام تاريحىنا كوز جۇگىرتەر بولساق: ادامزاتتى قاراڭعى قاپاستان قۇتقارىپ، ماڭگىلىك باقىتقا جەتكىزۋ ماقساتىمەن راقىم ەتىپ جىبەرىلگەن ادامزاتتىڭ اقىرعى ەلشىسى مۇحاممەد س.ع.س- عا سالەم جولداپ، مىڭ سالاۋات ايتامىز. كۇللى ماداقپەن ماقتاۋ بارشا عالامدى جاراتقان اللاھ تاعالاعا ءتان، سول ءبىر ازعىندىق زاماننان ءبىزدىڭ باقىتىمىز ءۇشىن اللانىڭ حاق ءدىنىن يسلامدى تاراتىپ، بىزگە جەتكىزگەن پايعامبارىمىز مۇحاممەد س.ع.س. ادام بالاسى ءوز قۇرساعىنان شىققان سابيلەرىن، پەرىشتە قىزدارىن تەرەڭ شۇڭقىرلارعا تىرىدەي كومىپ، ۇلكەن ناداندىق ءداۋىرىن باستان وتكىزگەن كەز ەدى. پايعامبارىمىز س.ع.س قانشاما قيىندىق كورسەدە، ءوزىنىڭ جيىرما ءۇش جىل پايعامبارلىق كەزىندە وسىنداي ناداندىقتان قۇتقارىپ، ادامزاتتى اللانىڭ حاق جولىمەن جۇرۋىنە، يسلاممەن تالىم-تاربيە الۋىنا شاقىرىپ، ۇمبەتتەرىن، ياعني ءبىزدى اللانىڭ سيراتال ءتۇزۋ جولىندا بولۋىمىزدى ناسيحات ەتتى.

پايعامبارىمىز مۇحاممەد س.ع.س- نىڭ ارتىنان ەرگەن قانشاما ساحابالار پايعامبارىمىزدان تالىم-تاربيە الىپ، ءوزىنىڭ جومارتتىلىعىمەن، مەيىرىمدىلىگىمەن، بويىنداعى ىزگى قاسيەتتەرىمەن كۇللى ادامزاتقا ۇلگى بولدى. [1] يسلام دىنىندە ۇلكەنگە قۇرمەت، كىشىگە ىزەت كورسەتۋ، بالا تاربيەسى، وتباسى قۇرۋ، شاڭىراق كوتەرۋ سياقتى ۇلكەن ماسەلەلەر انىق-ايقىن كورسەتىلىپ، پايعامبارىمىزدان حاديس بولىپ جەتكىزىلىپ كەلەدى. سونىڭ ءبىرى - بالا تاربيەسى جايلى حاديس. پايعامبارىمىزدان جەتكەن بۇل حاديستە اكە-شەشەسىنىڭ بالاسىنىڭ الدىنداعى ءۇش مىندەتى تۋرالى ايتىلادى جانە سول ءۇش مىندەتكە توقتالا كەتكەنىمىز ءجون بولار.

ەڭ ءبىرىنشى، اتا-انا بالاسىنا ازان شاقىرىپ، بالا ءوز ەسىمىنەن ۇيالمايتىنداي يسلامي ات قويۋ، ەكىنشىدەن باليعات جاسىنا دەيىن دۇرىس تالىم-تاربيە بەرىپ، باليعات جاسىنا تولعان كەزدە ساجدەگە اكەلىپ ناماز وقۋدى ۇيرەتۋ، ۇشىنشىدەن ەر جەتىپ، بويجەتكەن سوڭ بالاعا شاريعات بويىنشا حالال تويىن وتكىزىپ بەرۋى. پايعامبارىمىز س.ع.س-نان كەلگەن تاعىدا ءبىر حاديستە «بالالارىڭمەن ويناڭدار، بالالارىڭدى ەركەلەتىڭدەر» دەلىنگەنىن بىلەمىز. بالا تاربيەسى جايلى ايتىلاتىن حاديستەر وتە كوپ. «بالانىڭ تاربيەسى ومىرلىك جارىڭدى تاڭداۋدان باستالادى» - دەپ پايعامبارىمىز ايقىن كورسەتكەن. يمامدى جار- تاربيەلى ۇرپاعىڭنىڭ مايەگى. وتباسىنىڭ باستى ماقساتتارىنىڭ ءبىرى، ول ساليحالى ۇرپاق ءسۇيۋ بولۋى ءتيىس. «انا ءوزىنىڭ جۇكتىلىك كەزەڭىندە اسىنىڭ ادال بولۋىن قاداعالاۋى ءتيىس، سەبەبى قۇرساققا تۇسكەن جامان اس بالاعا زيان قىلماي قويمايدى» - دەپ پايعامبارىمىزدان كەلگەن تاعىدا ءبىر حاديستە كورسەتىلگەن. ەسىمىن دۇرىس تاڭدا، سەبەبى جاقسى ەسىمنىڭ بالاعا اسەرى بار. بالانىڭ تاعدىرىنا اكە-شەشەسىنىڭ امالدارىنىڭ ىقپال ەتەتىنىن ۇمىتپاعان ءجون. ءار نارەستە مۇسىلمان بولىپ دۇنيەگە كەلەدى، ءارى قاراي ونىڭ يماندى نەمەسە ءدىنسىز بولۋىنا اتا-اناسىنىڭ تاربيەسى تىكەلەي بايلانىستى. پايعامبارىمىز س.ع.س-نان كەلگەن ءبىر حاديستە، ەكى جاسار بالاسى بار ايەل بالاعا تاربيەنى قاي جاستان بەرسەم بولادى دەگەن ساۋالمەن كەلەدى. سوندا پايعامبارىمىزدىڭ بەرگەن جاۋابى «ءسىز ەكى جىلعا كەشىكتىڭىز» - دەگەن ەكەن. سەبەبى بالا تاربيەسى انا جاتىرىنان باستالۋى ءتيىس.

«ەل بولام دەسەڭ - بەسىگىڭدى تۇزە» - دەپ، قازاق حالقى بالا تاربيەسىنە ەرەكشە كوڭىل بولگەن. وسىعان بىردەن-بىر مىسال: زەرە اجەمىزدىڭ قۇنانبايدى دارەتسىز ەمىزبەگەنى. ال، قۇنانباي اتامىز قاجىلىققا بارىپ، مەككە قالاسىنان قازاقتارعا دەپ جاتاقحانا تۇرعىزدى. قۇنانباي اتامىزدىڭ بويىنداعى مۇنداي قاسيەتتەر اناسى زەرەنىڭ بەرگەن تاربيەسىنىڭ نەگىزى دەپ بىلەم. «اكە كورگەن وق جونار، شەشە كورگەن تون پىشەر» -دەپ، اتا-بابامىز ايتقانداي، وسىنداي ەر تۇلعالى قۇنانباي اتامىزدان ءبىلىمدى دە العىرت ۇلى اباي دۇنيەگە كەلدى. اباي قۇنانباي ۇلى وسى كۇنى دۇنيەدەن وزىپ كەتسە دە، قازاق حالقىنىڭ جادىندا، دانا جانە دارا اباي بولىپ ماڭگىگە ساقتالدى.

بالا تاربيەسى - ۇلكەن ءبىر عىلىم. بالا تاربيەسى – اۋىر دا ۇزدىكسىز ەڭبەك ەكەنىن ءبارىمىز دە بىلەمىز. سونداي-اق، بالا بىرەۋگە قاراپ ەلىكتەيتىنى ايدان انىق. سوندىقتان دا، اتا-انالار بالا ءۇشىن ەڭ ءبىرىنشى «مودەل» بولادى. مىسالعا ايتاتىن بولساق، اتا-اناسىنىڭ كيىم ۇلگىسى، ءوزىن-وزى كۇتۋى، سويلەۋ مانەرى دۇرىس بولۋى قاجەت. اتا-انادا ەڭ ءبىرىنشى ادامگەرشىلىك قۇندىلىقتار باسىم بولۋ قاجەت. ەگەر اتا-اناسى وسى ايتىلعانداردى وزدەرى دۇرىس ورىنداماعان جاعدايدا، بالا اكە-شەشەسىنىڭ جاساعانىن دۇرىس دەپ ەسەپتەپ، ولارعا ەلىكتەپ ءوزىنىڭ بويىنا دا سونداي تاربيە قالىپتاستىرارى انىق. دانا حالقىمىز بالا تاربيەسىنە كوپ كوڭىل بولگەن، قازىرگى ۋاقىتتا ول كۇندەردىڭ ادەبىن كورۋ كوپ جاعدايدا مۇمكىن بولماي وتىر. ەڭ اۋەلى ولار بالانىڭ الدىنداعى ءوز مىندەتىن ءبىلىپ، سول مىندەتتى جەتكىلىكتى دارەجەدە ورىنداۋى ءتيىس. ول دەگەنىمىز، ماتەريالدىق قۇندىلىقتار عانا ەمەس رۋحاني قۇندىلىق تا كەرەك. جاقسى مەن جاماندى اجىراتا بىلگەنى ءجون. ءومىردىڭ ءمانى تەك اقشا مەن بايلىق دەگەن ويدان بالانى اۋلاق سالۋ قاجەت. ادامي قاسيەتتى بالا بويىنا دارىتا ءبىلۋ كەز – كەلگەنىمىزدىڭ قولىمىزدان كەلە بەرمەيدى. تىرشىلىك قامىمەن ءجۇرىپ بالاعا مۇلدەم كوڭىل بولمەيتىن دە، ءوز ماشاقاتىمەن اينالىسىپ بالاعا تاربيەنىڭ كەرەك ەكەنىن ۇعىنبايتىن دا، تاربيەدە ەڭ باستىسى ءتارتىپ دەپ بالاعا تىم قاتال قارايتىن دا، قازىرگى بالاعا قاتتى ايتۋعا بولمايدى دەپ بالانىڭ ىڭعايىمەن جۇرەتىن دە، مەنىڭ جيعان – تەرگەنىم بالاما جەتەدى دەپ قالتاعا سەنەتىن دە، «باسقا جۇرت نە دەسە و دەسىن مەنىڭ بالام ەڭ ءتاۋىر بالا»- دەپ بالانى جاقتاپ وتىراتىن اتا-انا دا جوق ەمەس. مەن، ءوز ومىرىمدەگى وسىنداي جاعدايلاردى ەسكەرە ءجۇرىپ، بالاعا قويىلاتىن تالاپتىڭ دا، وعان بەرىلەتىن ەرىكتىڭ دە ءوز شەگى بولۋى كەرەك ەكەنىنە كوز جەتكىزدىم. دەمەك، بالا مەن اتا – انا اراسىندا وتە تىعىز بايلانىس ءجۇرۋ كەرەك.

«بالانى جاستان» دەگەن، بالا تاربيەسى بەسىكتە جاتقاننان باستالۋ كەرەك. بالا جىلادى دەپ كوپ كوتەرسە ول سوعان داعدىلانادى. مەزگىلسىز- مەكەنسىز تاماق بەرسە سوعان دا ۇيرەنەدى. بەسىككە بايلاسا جىلاي بەرەدى دەپ بەسىكتەن ءجيى بوساتا بەرسە، نارەستە بەسىكتەن مۇلدەم شىعىپ الادى. وسىلايشا بالا بەسىكتەن بەلى شىقپاي جاتىپ ءوز دەگەنىن جاساتۋعا داعدىلانادى. بالا ۇشكە تولعاندا «بولادى» مەن «بولمايدىنى» ءبىلۋى ءتيىس. بالا تاربيەسىن بەس جاستان باستايمىن دەيتىندەر دە بار. بەس جاستان ءقازىر مەكتەپكە بارادى. سوندا مەكتەپكە كەلگەندە بالا وزىنە رۇقسات ەتىلەتىن مەن ەتىلمەيتىندى اجىراتا الماسا ودان نە ءۇمىت نە قايىر. ءمۇعالىم وعان قالام ۇستاپ جازۋدى ۇيرەتە مە، الدە بولاتىن مەن بولمايتىندى اجىراتۋدى ۇيرەتە مە. سونىمەن قاتار قازىرگى كەزدە كوپتەگەن اتا-انالار تىرشىلىك قامىن ويلاپ، جاسقا ەندى تولعان نارەستەلەرىن بالاباقشاعا نەمەسە ارنايى كۇتۋشى جالداپ قالدىرىپ جاتادى. سوندا ءبىر جاسار نارەستە كىمنىڭ تاربيەسىن الىپ، كىمنىڭ اقىلىمەن سۋسىندايدى؟ جالداعان تاربيەشىسىنىڭ وعان دۇرىس تاربيە بەرىپ جاتقانىنا كىم كەپىلدىك بەرە الادى؟ اقشانىڭ ارتىنان جۇگىرەم دەپ ءجۇرىپ، بالاسىن بۇزىپ العاندار قانشاما. بالانى جانۇيادا دۇرىس تاربيەلەۋ، ونىڭ مەكتەپتە جاقسى وقۋىنا، بولاشاقتا جاقسى ازامات بولىپ شىعۋىنا ۇلكەن ىقپالىن تيگىزەدى. ۇيدە بالالاردى جازۋ-سىزۋعا، اۋىزشا ەسەپكە ماشىقتاندىرۋ، ولارعا قىزىقتى اڭگىمەلەر ايتىپ بەرۋ سياقتى ىستەرمەن قوسا ولاردى ءبىر مەزگىل ءۇي شارۋاسىمەن اينالىستىرىپ وتىرسا، بالا ءۇشىن ونىڭ ماڭىزى زور. بۇل رەتتە بالا بىرىنشىدەن، بىلىمگە قۇشتار بولسا، ەكىنشىدەن ول ەڭبەككە داعدىلانادى. ال، ەڭبەك پەن ءبىلىم ەگىز ەكەنىن ەستەن شىعارماۋىمىز كەرەك.

جاس جەتكىنشەككە جانۇيادا دۇرىس تاربيە بەرىلسە، بولاشاقتا ودان ۇلكەن ناتيجە كۇتۋگە بولادى. دۇرىس تاربيە العان بالا اتا - اناسىن قۋانتىپ وتىرادى. بالاعا دۇرىس تاربيە بەرۋدىڭ وزەكتى ءبىر سالاسى- بالادا ەڭبەككە دەگەن الەۋمەتتىك كوزقاراسىن قالىپتاستىرۋ بولىپ تابىلادى. بۇنى تەك مۇعالىمدەر عانا ەمەس ءاربىر اتا - انا قولعا الىپ، ءوز بالالارىنىڭ گۇل، اعاش ەگىپ، اۋلانى كوگالداندىرۋ سياقتى يگىلىكتى ىسكە قاتىسۋىن قاداعالاپ وتىرۋى كەرەك. سوندا عانا ەڭبەكسۇيگىشتىك قاسيەت بەرىك داعدىعا اينالادى. ەلىمىزدىڭ بولاشاعى - ەرتەڭگى ءتارتىپتى دە تاربيەلى ۇرپاق ەكەنى داۋسىز. سول ءتارتىپتى، تاربيەلى ۇرپاق ءوسىرۋ - بارشاعا ورتاق، ءارى مىندەت. بالالارىڭىزدىڭ بويىنان جات قىلىق كورسەڭىزدەر، مۇعالىمدەردى، جولداستارىن، قوعامدى كىنالاۋدان گورى، «مەن بالامدى تاربيەلەۋدە قاي جەرىنەن اعاتتىق كەتتى، بالامنىڭ بويىنا جاقسى ادەت سىڭىرۋدە، جاقسى تاربيە بەرۋدە قاي جەردەن جاڭىلدىم» -دەگەن وي تۇيسەڭىزدەر ەكەن.

تاربيەنىڭ وت باسىنان باستالاتىنى ءسوزسىز. كۇندەلىكتى «بەتى-قولىڭدى جۋ، ءتىسىڭدى تازالا، وتىرىك ايتپا، بىرەۋدىڭ زاتىن رۇقساتسىز الما ت. ب» دەگەن سياقتى سوزدەردى ايتۋعا جەڭىل بولعانمەن، وسى سوزدەردىڭ تاربيەلىك ءمانى زور ەكەنىن ەستەن شىعارماۋ كەرەك. وسىدان بالا تازالىققا، شىنشىلدىققا، ۇقىپتىلىققا ۇيرەنەدى. ادام بالاسىنىڭ شىر ەتىپ ومىرگە كەلگەندە كورەتىنى اتا-انا، ال، اتا-انا ءومىرىنىڭ جالعاسى - بالا. ءومىرىنىڭ جالعاسى بالاسىنىڭ كەرەمەت عالىم بولماسا دا، تاربيەلى، ۇلگىلى، اقىلدى، كىشىپەيىل، باۋىرمال، مەيىرىمدى بولىپ ءوسۋىن اتا – انا قاداعالايدى. «تاربيە باسى - تال بەسىك»، «ۇيادا نە كورسەڭ، ۇشقاندا سونى ىلەرسىڭ» دەپ ايتىلعان دانا سوزدەر تەككە ايتىلماسا كەرەك. بالانى تاربيەلەۋدە اتا-انانىڭ بىر-بىرىنە دەگەن قارىم-قاتىناسى، قالاي سويلەسەتىندىگى، تۋعان-تۋىسپەن، كورشى-قولاڭمەن قالاي ارالاساتىندىعى، كەلگەن قوناقتى قالاي سىيلايتىنى، ءتىپتى ۇساق-تۇيەك بولسا دا قالاي تاماقتاناتىنى، داستارحان باسىنداعى ادەپتىلىگى، قالاي كيىنەتىنى بۇنىڭ بارلىعى بالاعا اسەر ەتەدى. بالا ۇلكەنگە قاراپ وسەدى. بالانى ۇنەمى ۇرىپ - سوعىپ، قاتەلەسكەن جەرىندە قاتاڭ جازالاپ تاربيەلەۋدىڭ قاجەتى جوق. اقىلمەن، مىسال كەلتىرە وتىرىپ ءتۇسىندىرۋ كەرەك. «قاراعايعا قاراپ تال وسەر، قۇربىسىنا قاراپ بالا وسەر»، «ۇلىڭ وسسە، ۇياتتىمەن اۋىلداس بول، قىزىڭ وسسە، قىلىقتىمەن اۋىلداس بول» - دەمەكشى، اتا-انانىڭ تاعىدا ءبىر مىندەتى، بالاسىنىڭ دۇرىس ادامدارمەن دوس بولۋىن قاداعالاۋ. سەبەبى بالانىڭ ادام بولىپ قالىپتاسۋىنا، قورشاعان ورتاسى دا ۇلكەن ىقپالىن تيگىزەدى.

بالا دەگەنىمىز – بولاشاق. بالالارىمىزدى قالاي تاربيەلەسەك بولاشاعىمىز سولاي بولماق. كەلەشەگىمىزدىڭ قوجاسى بالالارىمىزدى ءبىلىمدى دە مادەنيەتتى، تاربيەلى دە ادەپتى، كىشىپەيىل دە قاراپايىم ەتىپ تاربيەلەۋ ءوز قولىمىزدا. «ۇل تاربيەلەي وتىرىپ، جەر يەسىن تاربيەلەيمىز، قىز تاربيەلەي وتىرىپ، ۇلتتى تاربيەلەيمىز». ءبىراق قازىرگى كەزدە جان قىنجىلتارلىق ماسەلەلەر كوبەيىپ كەتتى. مىسالعا ايتاتىن بولساق، قازىرگى جاستار بويىنان قاتىگەزدىكتى ءجيى كەزدەستىرەمىز. سوڭعى كەزدە اقپاراتتىق قۇرالداردان ادام ءولتىرۋ، ۇرلىق جاساۋ جايلى كوپتەپ ەستىپ كەتتىك. سونىمەن قاتار ەلىمىزدە ازاماتتىق نەكە سانى ارتىپ، جاس ۇرپاق اراسىندا كامىلەتتىك جاسقا تولماي جىنىستىق قاتىناسقا ءتۇسۋ كەڭ ەتەك الىپ بارادى. وسىنداي جاستاردىڭ قاتەلىگىنىڭ سالدارىنان ەلىمىزدە جەتىم بالا سانى دا ارتىپ كەلەدى. جاڭالىقتاردا بالاسىن تاستاعان بەزبۇيرەك انالار جايلى ايتىلىپ، ادام ناڭعىسىز جاعدايلارعا كۋا بولىپ جاتىرمىز. «اناڭدى مەككەگە ءۇش ارقالاپ بارساڭدا، قارىزىڭنان قۇتىلا المايسىڭ» - دەپ ايتىلعانداي، قازاق حالقى ەجەلدەن اناسىن كوككە كوتەرىپ، ەرەكشە باعالاعان. ەل قورعاعان باتىر دا، حالىق مۇڭىن ايتقان اقىن دا، ەلدىڭ جىرىن جىرلاعان جىراۋ دا، ەل بيلەگەن اكىم دە انانىڭ سۇتىمەن سۋسىنداپ، تاربيەسىمەن ەر جەتىپ، بۇگىنگى كۇنى ەل ماقتانىشى، ەل قالاۋلىسى بولىپ وتىر.

اتا-انا – وتباسىنىڭ نەگىزگى دىڭگەگى، باستاپقى دانەكەرى. ءداستۇرلى قازاق وتباسىندا اتا-انانىڭ ءقادىرى ەرەكشە اسپەتتەلگەن. اسىرەسە، تىرشىلىكتىڭ قاينار كوزى، ماحابباتتىڭ شۋاق كۇنى، مەيىرىمنىڭ كاۋسار بۇلاعى – انا ەسىمىنە قاتىسسىز دۇنيەدە قاسيەتتى ەشتەڭە جوق. سوندىقتان، انانى ارداقتامايتىن حالىق تا جوق [2]. ءبىراق، قازىرگى قوعامدا اناسىن انا دەمەيتىن ۇلمەن-قىز كوبەيىپ بارادى. بۇعان بىردەن-بىر مىسال، قارتتار ۇيىندە كونە-كوز، اتا-اجەلەرىمىزدىڭ كوبەيىپ بارا جاتقانى. «قارتى بار ءۇيدىڭ - قازىناسى بار» - دەپ قازاق حالقى اتا-اجەلەرىمىزدى قازىناعا تەڭەپ، ولاردىڭ باتاسىن الماي جول جۇرمەگەن. ال، قازىرگى ءبىزدىڭ قوعامىمىزدا، قارتتاردى قۇرمەتتەمەيتىن، ولاردىڭ الدىنداعى پەرزەنتتىك پارىزىن ۇلكەن ىنتامەن ورىندامايتىن، ادەپتىلىك، كىشىپەيىلدىلىك دەگەندى مۇلدە ۇمىتقان جاستار، اكە-شەشەلەرىنىڭ قىزىعى ءبىتىپ، كومەك بەرەر حالدەرىنەن كەتكەندە كوزدەرىن جاۋدىرەتىپ قارتتار ۇيىنە تاستاپ كەتە بەرەدى. نەگە سوڭعى كەزدەردە ەلىمىزدە مۇنداي جاعدايلار كەڭ ەتەك الۋدا. وسىنداي قوعامىمىزدا بولىپ جاتقان كەلەڭسىز جاعدايلاردىڭ بارلىعى، ادام بويىنداعى يماننىڭ السىرەۋى دەپ تۇسىندىرەر بولساق، قاتەلەسپەس ەدىك. وسىنداي جاعدايلاردى ازايتۋ ءۇشىن بالالارىمىزدى دىنمەن تاربيەلەگەنىمىز ءجون دەپ ويلايمىن. ولارعا جۇماق پەن توزاق ۇعىمىن ءتۇسىندىرىپ، بۇل ءومىردىڭ ماڭگى ەمەستىگىن ايتىپ، و دۇنيەگە بارعاندا ءاربىر ىس-ارەكەتىمىز ءۇشىن اللا الدىندا جاۋاپ بەرەتىنىمىز جايلى ايتىپ، جاستايىنان اللانىڭ جولىندا بولۋىنا شاقىرۋىمىز كەرەك دەپ ويلايمىن.اتا-انا بالاسىن رۋحاني تاربيەدە ۇستاسا،ءسابي كۇنىنەن انا تىلىمەن سۋسىنداتىپ، ءوز حالقىنىڭ ادەت-عۇرپىن، ءوز اۋلەتىنىڭ شەجىرەسىن ۇيرەتىپ جان-جاقتى تاربيەلەسە، ءوز ۇلتىنىڭ تاريحي مۇرالارىن قاستەرلەسە، اتا-انا ءقادىرىن بىلەتىن، وتانىن سۇيەتىن ازامات ءوسىپ شىعادى. پەرزەنتىڭىز ۇنەمى اللاھتىڭ اياتىنىڭ استىندا ەر جەتسە، كوكىرەگى نۇرعا تولى مەيىرىمدى اللاھتىڭ سۇيىكتى پەندەلەرىنەن بولادى. بۇگىنگى تاڭدا اتا-انالار يسلامي قۇندىلىقتاردى نەگىزگە الاتىن بولسا، جاستاردىڭ بويىنا ادامگەرشىلىك قۇندىلىقتاردى قينالماي جەتكىزەرى انىق. سوندا عانا قوعامىمىزدا قىلمىس، زورلىق-زومبىلىق سياقتى زاڭ بۇزۋشىلىقتار سانى كەميتىنى ءسوزسىز.

ادەبيەتتەر ءتىزىمى

1. كۋباشوۆا ش. ك. بالا تاربيەسى — ۇلكەن ءبىر عىلىم http://erketai.kz/

2. تۇيەتايەۆ ب. بۇل - ۇلتتىق پروبلەما: ( بۇگىنگى قازاق وتباسىنداعى بالا تاربيەسى) // تۇركىستان.- 2005.- 1 قىرق.( №35).- ب.6

3. بالا تاربيەسىندەگى العاشقى شارت http://www.islamdini.kz/articles/1082

4. يسلامداعى بالا تاربيەسى http://centre-ato.kz/index.php/kz/2013-12-09-17-14-54/ba-ta-zhariyalan-an-ma-alalary/603-islamday-bala-trbiesi

5. «يمان» ءدىني-تانىمدىق جۋرنال، 2006 جىل، №4.5

---