InfoHub Logo

Тоқтар Әубәкіров тұңғыш қазақстандық және Кеңес Одағының соңғы ғарышкері болды.

Ұшқыш-ғарышкер 1946 жылы 27 Мамырда темір ұстасының отбасында дүниеге келген. Юрий Гагарин 1961 жылы 12 сәуірде ғарышқа алғаш ұшқанда, Тоқтар 15 жаста еді. Ол өмірден не қалайтынын бірден түсінді. Ғарыш Тоқтардың құрдастары үшін де арманға айналды, бірақ бәрі бірдей оны жүзеге асыруға дәйекті түрде көшуге дайын емес еді.

Тоқтар зауытқа токарь болып жұмысқа кетті. Сонымен бірге ол кешкі мектепте оқып, ДОСААФ авиациялық орталығында парашютпен айналысқан.

Әскер арманға тағы бір қадам болды. Тоқтар капитан атағымен оралып, Армавир жоғары әскери авиациялық ұшқыштар училищесіне оқуға түседі. 1975 жылға дейін әскери-әуе күштерінің саптық бөлімдерінде қызмет етті. Запасқа шығып, қайтадан оқуға кетті. Алдымен сынақ ұшқыштар мектебіне барып, содан кейін Ұлан-Удэ авиазаводындағы жаңа реактивті ұшақтармен ұшып үйренеді; сырттай Мәскеу авиациялық институтын бітірді.

Тоқтар Әубәкіров МИГ-23, МиГ-25, МиГ-27, МиГ-29 және МиГ-31 жойғыштарының түрлі модификацияларын сынақтан өткізді. Ол МИГ-31Б тежегішінде ауада ерекше жанармай құйды, ал 1989 жылы 1 қарашада елде алғаш рет Тбилиси әуе крейсері МиГ-29К истребителін әуеге көтерді.

1988 жылы жаңа авиациялық техниканы сынау кезінде көрсеткен ерлігі үшін ұшқышқа Кеңес Одағының Батыры атағы берілді, Ленин ордені мен "Алтын жұлдыз" медалі табыс етілді. 1991 жылдың көктемінде оны ғарышкерлер жасағына шақырды. Тоқтар Әубәкіров "Союз ТМ" кемесі мен "Мир" орбиталық кешенінде ұшуға даярлықтың жеделдетілген курсынан өтті.

1991 жылы 2 қазанда ғарышкер Тоқтар Әубәкіров "Союз ТМ-13" бортында "Байқоңыр" ғарыш айлағынан ұшырылды. Экипажда командир Александр Волков және австриялық Франц Фибек болды. Тоқтар ғарышта 7 күн 22 сағат 13 минут уақыт өткізді. Ғарышқа алғашқы және жалғыз ұшуы үшін ол Қазан революциясы орденімен марапатталды.

Ұшу мансабын аяқтағаннан кейін ол маңызды мемлекеттік қызметтер атқарды. Мысалы, Қазақстанның Ұлттық аэроғарыш агенттігін басқарды, Мәжіліс депутаты болды және қоғамдық жұмыстармен айналысты. Қазір Тоқтар отбасымен көбірек уақыт өткізуге тырысады, тау шаңғысы мен қысқы аң аулауды жақсы көреді.

У. М. Джолдыбаева Әл-Фараби атындағы ҚазҰУ-нің Қазақстан тарихы кафедрасының доценті Зейнолла Али, Әл-Фараби атындағы ҚазҰУ-нің Шығыстану факультетінің 1-курс студенті

---