InfoHub Logo

Қазіргі өмір халықтың барлық топтарына кең ауқымды және белсенді психологиялық көмек ұйымдастыру қажеттілігін күшейтті. Қазіргі адам стресстік факторлардың үнемі әсер ету жағдайында өмір сүреді - мұраттар мен өмірлік бағдарлардың жоғалуы; жеке құндылықтар жүйесінің өзгеруі (соның ішінде ұжымдастыруды - индивидуализммен алмастыру); бұқаралық ақпарат құралдары санамызға бекіткен еңбек рөлі мен еңбек адамының беделін ақша, байлық, оларды алу тәсілдеріне қарамастан ауыстыруы; әлеуметтік және жеке даму перспективаларының белгісіздігі.

Мұның бәрі әртүрлі психикалық, невротикалық, психосоматикалық аурулардан зардап шегетін адамдар және әлеуметтік, кәсіби, күнделікті тұрақсыздық пен үмітсіздікке байланысты психологиялық көмекке мұқтаж адамдардың санының күрт өсуіне әкеледі.

Қоғамның психолог-мамандармен қамтамасыз етілмеген бірқатар салалары бар, олар, ең алдымен, денсаулық сақтау, халыққа білім беру (клиникалық және медициналық психология бойынша дайындықты талап ететін) және халыққа әлеуметтік көмек көрсету салаларын қамтиды. Қоғамдық практиканың бұл салалары салааралық сипаттағы кешенді міндеттерді шеше алатын кең бейінді маман ретінде клиникалық психологтарды қажет етеді. Клиникалық психологияның басты назарында - физикалық, әлеуметтік және рухани жағдайына байланысты бейімделу және өзін-өзі тану қиындықтары бар адамдар.

Клиникалық психология саласындағы маманның практикалық және ғылыми-зерттеу қызметі адамның психикалық ресурстары мен бейімделу мүмкіндіктерін арттыруға, психикалық дамуды үйлестіруге, денсаулықты қорғауға, аурулар мен түрлі аурулардың алдын алуға және жеңуге бағытталған. Клиникалық психологтың кәсіби қызметінің мәні психикалық процестер мен күйлер, жеке және тұлғааралық ерекшеліктер, адам қызметінің әртүрлі салаларында, соның ішінде клиникалық психологтардың қызметін қолдану салалары болмаған әлеуметтік-психологиялық құбылыстар болып табылады. Клиникалық психологтар халықты әлеуметтік қорғау қызметтерінде жұмыс істеуге белсенді түрде тартылуда. Бүгінгі таңда оларды жұмыспен қамту орталықтарында, кадрларды іріктеу қызметтерінде, халыққа әлеуметтік көмек көрсету мекемелерінде, отбасын жоспарлау және генетикалық кеңес беру қызметтерінде, зорлық-зомбылық, әлеуметтік, табиғи және стихиялық апаттар құрбандарына психологиялық көмек көрсету орталықтарында, дағдарыс қызметтерінде және басқаларында табуға болады.

Клиникалық психология-бұл салааралық сипатқа ие және денсаулық сақтау, халыққа білім беру және әлеуметтік көмек жүйесіндегі күрделі мәселелерді шешуге қатысатын, яғни жоғарыда талқыланған адамдарға психологиялық көмек көрсетуге бағытталған өте жас психологиялық мамандық. Клиникалық психологтар әлемнің дамыған елдеріндегі психологтардың негізгі тобын құруы кездейсоқ емес. Мысалы, АҚШ - та ұлттық психологтар қауымдастығы мүшелерінің 60% - ы клиникалық психологтар, бұл шамамен 100 000 маман.

2019 жылдан бастап Әл-Фараби атындағы Қазақ Ұлттық Университетінің философия және саясаттану факультеті, жалпы және қолданбалы психология кафедрасында магистранттарды «Клиникалық психология» мамандағы бойынша дайындаудың білім беру бағдарламасы ашылды. Болашақта ҚазҰУ-дың «Клиникалық психология» мамандығын бітірген түлек медициналық мекемелердің пациенттерімен және қызметкерлерімен жұмыста заманауи теориялық-әдіснамалық, қолданбалы тәсілдерді терең білімін көрсету, әр түрлі аурулардың құрылымындағы психологиялық факторлардың рөлін жан-жақты бағалау, бастапқы медициналық-санитариялық көмек ұйымдарында, әртүрлі бейіндегі мамандандырылған медициналық мекемелерде (онкологиялық, кардиологиялық, туберкулезге қарсы, психиатриялық және наркологиялық бейіндегі және т. б.), сондай-ақ психологиялық қызметтер көрсетумен айналысатын ұйымдарда психологиялық бағалауды, сараптаманы, психологиялық интервенцияны жүзеге асыру мүмкіндіктеріне ие бола алады.

Апсамет Айдана Әділбекқызы, ҚазҰУ, клиникалық психология мамандығының 1-курс магистранты

---