InfoHub Logo

Бүгінгі жаһандану дәуірінде қоғам дамуы мен адам өмірінің сапасы туралы әңгіме қозғалғанда екі маңызды мәселе жиі көтеріледі: материалдық кедейлік пен рухани кедейлік. Әдетте кедейлік ұғымы адамның материалдық әл-ауқатының төмендігімен түсіндірілсе де, шын мәнінде, кедейліктің рухани жағы әлдеқайда терең әрі қауіпті болуы мүмкін. Бұл мақалада біз осы екі кедейліктің мәнін, олардың қоғам мен адамның өміріне әсерін, әрі қайсысы қауіпті деген сұрақты жан-жақты қарастырамыз.

Материалдық кедейлік — адамның негізгі өмір сүру қажеттіліктерін қанағаттандыра алмауы. Бұл қажеттіліктерге тамақ, баспана, киім, білім алу, медициналық көмек және басқа да базалық қызметтер жатады. Материалдық тапшылық адамның өмір сүру сапасына тікелей әсер етеді:

• денсаулығы нашарлайды,
• өмір сүру ұзақтығы қысқарады,
• білім мен жұмыс мүмкіндіктері шектеледі,
• әлеуметтік мәртебесі төмендейді.

Кедейліктен шығу үшін мемлекеттер түрлі бағдарламалар қабылдайды: әлеуметтік көмек, тегін білім беру, медициналық қызметтерді субсидиялау. Бұл қадамдар, әрине, маңызды. Алайда, материалдық қиыншылықтар жойылған күннің өзінде адамның толыққанды, бақытты өмір сүруіне кепілдік берілмейді. Себебі мәселе тек сыртқы жағдайларда емес, адамның ішкі дүниесінде де жатыр.

Рухани кедейлік — бұл адамның өмірінің мағынасы жоғалуы, құндылықтардан айырылуы, ішкі жан дүниесінің бос қалуы. Рухани кедейлікке ұшыраған адам:

• өз өмірінің мақсатын сезінбейді,
• өзіне де, өзгеге де сенбейді,
• ішкі күйзеліс пен үмітсіздікке түседі,
• бақыт пен қанағаттануды таба алмайды.

Бүгінгі таңда материалдық байлыққа қол жеткізген қоғамдарда да рухани жұтаңдық өршіп тұр. Жаңа технологиялар, шексіз ақпарат тасқыны, тұтынушылық мәдениет адамның шынайы қажеттіліктерін көлегейлеп, рухани әлемін әлсіретіп жіберді.

Адамдар сырттай табысты, бай, беделді көрінуі мүмкін, бірақ іштей күйзеліске, жалғыздық пен мақсатсыздыққа душар болуда. Бұл жағдай көптеген психологиялық ауруларға, тіпті суицидке дейін алып барады.

Материалдық кедейлік көбіне қоғамның маргиналдануына, әлеуметтік теңсіздіктің тереңдеуіне әкеледі. Бай мен кедей арасындағы алшақтық артқан сайын наразылық, қылмыс деңгейі көтеріледі.

Ал рухани кедейлік одан да жасырын, бірақ қауіпті салдарға ие:

• Отбасы институтының әлсіреуі,
• Ата-ана мен бала арасындағы байланыстың үзілуі,
• Ұлттық құндылықтар мен мәдениеттің жойылуы,
• Радикалды идеологиялардың таралуы.

Бір сөзбен айтқанда, рухани жұтаң қоғам – ішінен іріп-шіріген қоғам. Ол өзінің тамырынан, тарихынан, болашаққа деген сенімінен айырылады.

Материалдық кедейлік адамның физикалық өміріне қауіп төндіреді, ал рухани кедейлік оның жанын өлтіреді.
Материалдық жағдай түзелуі мүмкін: адам жұмыс табады, мемлекет қолдау көрсетеді, экономикалық өсім пайда әкеледі. Бірақ рухани кедейлікті емдеу әлдеқайда күрделі. Ол адамға өзі еңбектенуді, ішкі ізденісті, тәрбие мен өзін-өзі тәрбиелеуді талап етеді.

Рухани бай адам материалдық қиындықтарға сабырмен қарап, өзінің ішкі күшіне сүйене алады. Ал рухани кедей адам барлық байлық пен мүмкіндіктерге ие болса да өзін бақытсыз, бос сезінеді.

Материалдық кедейлік — адамның сыртқы мүмкіндіктерін шектейді.Ал рухани кедейлік — адамның ішкі әлемін өшіреді.

Шынайы өркендеу үшін тек материалдық әл-ауқатты арттыру жеткіліксіз; рухани құндылықтарды сақтау мен дамыту аса маңызды.Әрбір адам, әрбір қоғам рухани жаңғыруды мақсат етуі тиіс, себебі нағыз бақыт пен ұзақ өмірдің негізі — ішкі әлемнің байлығында жатыр.