1986 jyl Jeltoqsan qurbandaryna arnalǵan saıası sabaq.
Taqyryby: 1986 jyl Jeltoqsan qurbandaryna arnalǵan saıası sabaq.
Maqsaty: Oqýshylarǵa 1986 jyl 16 jeltoqsan qozǵalysyn jetik túsindirý jáne sıpattamalar berý. Jeltoqsan qozǵalysynyń qozǵaýshy kúshteri. Birneshe satylarǵa bólip túsindirý ondaǵy jazalaýshylar men jazalanýshylardyń is áreketteri. Qorytyndy jasaý jáne qozǵalystyń maqsaty men mańyzyn kórsetip berý.
Damytýshylyq: Oqýshylardyń alǵan ǵylymı bilimderin, oı - erisin, sóıleı bilý qabiletin, t. b damytý.
Taqyryptyń tárbıelik máni: Otanyn súıe bilýge, elin qorǵaýǵa, adamgershilikke, erlikke, beıbitshilikke, aqyl - parasattylyqqa tárbıeleý.
Sabaqty jabdyqtaý: qabyrǵa gazetteri, Táýelsizdik kúnine arnalǵan saıası - ádebı eńbekter kórmesi. Oqýshylardyń jazǵan referattary. Qazaqstan kartasy men rámizderi. Mýzykalyq súıemeldeýler.
Sabaqtyń túri: saıası, ádebı, mýzykalyq jáne sahnalyq kórinister. Sabaqty 11 - synyp oqýshylary qatysyp júrgizedi.
Sabaq jospary:
1. 1986 j. Jeltoqsan DAQPYRT jáne SHYNDYQ jyly.
2. Jeltoqsan oqıǵasynyń qaharly da qasiretti úsh kúni.
Bir neshe satylarǵa bólý.
3. Qorytyndy.
Synypta mýzyka áýeni estilip turady.
Oqýshy: Jeltoqsan 1986 — halyqtyń jas urpaǵynyń ulttyq qozǵalysy. Ol aıdaryna qarǵys tańbasy basylǵan M. Gorbachevtyń «Qaıta qurý» baǵdarlamasyn shyn mánindegi jańǵyrtý zamanasy eken dep aldanǵan ulttyń jas ókilderi edi.
Jeltoqsan qozǵalysy qaharly da qasiretti úsh kún ishinde bir neshe satydan ótedi.
Oqýshy: Birinshi satysy jeltoqsannyń 16 - nan 17 - sine qaraǵan túni Qazaq KSSR Memlekettik qaýipsizdik komıtetiniń derekteri boıynsha sol kúni túni qalanyń alty oqý oryndarynyń jáne S. M. Kırov zaýytynyń 8 jataqhanasynda, teatr kórkem óner ınstıtýtynyń 12 stýdenti arandatýǵa baǵyttalǵan iritki salý jumystaryn júrgizedi. Olar jastardy sherý jasaýǵa kóndirdi, arandatýǵa baǵyttalǵan urandar men plakattar daıyndap kóshege alyp shyqty.
Ol bir túnde bolǵan áreket 1979 jyly maýsymda Aqmolada (Selınograd) nemis avtonomıasyna qarsy ótkerilgen aksıany eriksiz kóz aldyna ákeledi. Jeltoqsan qozǵalysynyń sol bir túni jastar úshin tolqý, terbelis úmit kezeńi bolatyn.
Oqýshy: Kóterilistiń ekinshi satysy jeltoqsannyń 17 - si saǵat 7 - 8 den 18 saǵatqa deıingi kezeń. Bul 200 - 300 adamnyń mıtıńiden myńdaǵan adam qatysqan narazylyq demonstrasıasy. Sherý demonstranttar men komsomol partıa basshylarynyń joǵary oqý oryndarynyń rektorlary men dekandarynyń bılik ámirshil kúshterdiń ókilderimen dıalog bolǵan kezeń. Bul ámirshil komandalyq júıe men jas balǵyn demokratıanyń betpe - bet beıbit júzdesý sáti.
Oqýshy: Kóterilistiń ekinshi satysynda bolǵan oqıǵalarǵa zertteýshiler ár túrli kóz qarastar bildiredi. Osy bir júıe men kóterilisshiler betpe - bet kelgen sátte tepe - teń dıalog bolmaý sebebin jastarǵa artýshylyq jıi kezdesedi, shyndaǵanda bıleýshi top alańǵa shyǵýshylarmen birinshiden ózderin teń sanaǵan joq. Jastardy ekstremıstter dep qarady. Ekinshiden, dıalogqa betpe - bet kezdesken eki jaq eki tilde sóılesti. Bıleýshi jaq jastardy Alańnan taratyp tártipsizdikti tez joıýdy kózdedi. Al kóterilisshiler Ortalyqty uly derjavalyq óktemdikten júrgizip otyrǵan saıasatty qaıta qaraýdy talap etti.
Oqýshy: Endeshe dıalog bolýy múmkin emes edi. Komısıa tóraǵasy M. Shahanov óziniń bir suhbatynda osy bir sıtýasıa týraly bylaı dep túıindeıdi:
Tarıhta tipti úlken soǵys órti tutanǵaly turǵan jaǵdaıda da eki jaqtyń aqyldy, óreli azamattary júıeli sózge toqtasyp tarqasqan mysaldar az emes. Alysqa barmaı - aq ózimizdiń dana bıler kósem handardyń kene kóz qarttardyń basýymen talaı daý - damaı beıbit jolmen sheshilip kelgenin eske alsaq ta jetkilikti. Sondyqtan jeltoqsan oqıǵasyn da ushyqtyrmaı sheshýge bolar edi.
Oqýshy: Jeltoqsan oqıǵasynyń úshinshi satysy - bul barıkadanyń eki jaǵyndaǵy kúshterdiń arbasýdan alysýǵa, teketireste súzisýge, julysýǵa ulasýy qozǵalystyń býntastıhıalyq kóteriliske aınalý sáti, júıeniń qarýly jazalaýshy otrádynyń kúsh jumsap, narazy topty eriksiz qorǵanys jasaýǵa, kúshke kúshti qarsy qoıý kezeńi.
Bul 17 jeltoqsannyń 18 saǵatynan 18 jeltoqsannyń kúni bolǵan 3 shtýrm 20-dan asa qarýly kúshtiń saperlik shaǵyn kúrekterimen, temir shybyqtarymen alańdaǵy beıbit halyqty dúreleýi, jastardyń aıbat shegýi, kóshe tastarymen, qabyrǵaǵa japsyrylǵan mramor tastarymen, taıaqpen qorǵanys jasaýynan turady.
Oqýshy: Jazalaýshylar qatarynan 7% qazaq. Al ishki ister áskeriniń mılısıonerleriniń sanaly toby jastar jaǵynda boldy. Jastardy avtobýsqa mingizip alyp bara jatqanda da qazaq mılısıonerleri jastardy shyǵaryp jibergen. Jastar arasynda arandatýshy jansyzdar da kóp boldy. Qyzǵan jastardyń keıbir toby jataqhanalardy basyp kirip jastardy kóshege kúshpen shyǵardy. Jazalaýshylar kóshede kele jatqan jastardy da kúshpen ustap alyp qamap tastady. Olardy jazalaıtyn, ne aıyptaıtyn pýnktterge tapsyrdy.
Ulttyq belgimen adamdardy aýlaý etek alǵanyn Qazaq KSR Memlekettik Qaýipsizdik komıtetiniń sol kezdegi tóraǵasy general Mıroshnık keıin moıyndaıdy.
Oqýshy: Demonstrasıa beıbit saıası qarsylyq turǵysynda bolatyn. Jurtshylyq G. V. Kolbınniń saılanýyna rıza emestigin bildirdi, óz aldaryna D. A. Qonaevty shyǵarýdy talap etti. Ómirdiń aýyr áleýmettik jaǵdaıyn, turǵyn úı alýdyń jumysqa turýdyń qıyndyqtaryn, ana tiliniń qoldaný aýqymynyń tarylyp bara jatqanyn aıtyp, renishterin bildirdi. Adamdar qoldaryna Lenın portretin ustap halyq ánderin aıtyp qarýsyz júrdi. Basqa halyqtarǵa qarsylyq baıqalmady. Memlekettik qurylysqa qarsy áreketter bolmaǵan.
Oqýshy: Alańdy qorshap alyp eshkimdi shyǵarmaı, ustaýǵa buıryq beriledi. Alańǵa bet alǵan demonstranttardyń jańa toptary qorshaýdy buzyp kirip qaqtyǵysýlar bastalady. Qorshaý ishindegiler syrttan kelgenderge járdem beredi. Olardyń arasynda: Sabıra Muhamedjanova, Lázzat Asanova, Erbol Spataev, Qaırat Rysqulbekov, t. b. qyrshynnan qıylǵan jastar bar edi. İshki ister mınıstri Vlasov KOKP ORT Komıtetiniń Saıası búrosynyń kelisimimen Almatyǵa elimizdiń 8 qalasynan ishki áskerlerdiń arnaýly bólimderin ákelýge buıryq beredi.
Oqýshy: Jazalaýshylar kóterilisti janshýǵa ulastyrdy, avantúrany ózderi qoldan jasady da, olardy jazalady.
Sahnalandyrylǵan kórinis.
Lázattyń anasyna telegramma keledi. Onda qyzynyń ál ústinde jatqany habarlanady. Birazdan soń ólgeni jaıly habarlanady. (Kórinis).
«Qarabaýyr qasqaldaq» áni oryndalady.
Oqýshy: Qaırat Rysqulbekov jaıly aıtady.
Murty jańa tebindep, ómirge jigit kózben úńilip aınalasyna meıirim shýaq bolyp tarap, eńse kótere bergen balǵyn shaǵynda temir qoldardyń jazyqsyz qurbany bop kete barǵan Qaırat Rysqulbekov aramyzda tiri júrgende, kúnderdiń kúninde arqaly aqyn atanar ma edi, atanbas pa edi, kim bilsin?! Biraq el aldyndaǵy, týǵan halqy aldyndaǵy azamattyq rýhyn tómen túsirmeı, bıik óreden tabylǵan jádiger jigitterdiń biri bola bildi. Ómirde ajal baryn, qatygezdik baryn áli sezip úlgermegen balaýsa kezinde jeltoqsannyń úskirigi aıaýsyz qaryp tústi.
Qaırat Rysqulbekovtyń óleńi oqylady.
AQTYQ SÓZ
Kúnádan taza basym bar,
Jıyrma birde jasym bar.
Qasqaldaqtaı qanym bar,
Boztorǵaıdaı janym bar,
Alamyn deseń alyndar!
Qaırat degen atym bap,
Qazaq degen zatym bar.
«Erkek toqty qurbandyq»
Atam deseń atyńdar!
Men kelmeske ketermin,
Kórmegen qosh bol, tańdarym
Kóre almaı men ótermin.
Hosh aman bol artymda
Aǵaıyn týǵan azamat!
Artymda qalǵan ata - anam
El jurtym saǵan amanat!
«Jeltoqsan jeli» ánin oryndalady.
Oqýshy: Qozǵalys - demonstrasıa, manıfesasıa, beıbit dıalog túrinde órbip, sońǵy sátinde kóteriliske ulasty, bes qarýy saı qarýly kúshtiń ıesi men qarajúzdikterdiń ádisimen eshbir kinási joq jastardyń qanyn josadaı aǵyzdy, sondyqtan qozǵalysty «Jeltoqsan İ986 kóterilisi» dep ataǵan. Elbasy N. Á. Nazarbaev atap kórsetkenindeı, jeltoqsan qozǵalysy ult azattyq tarıhynda erekshe oryn alady, q
Oqýshy: Bul ulttyq rýhtyń jańǵyrý qaıta túleý kezeńiniń basy edi. 1916 - 37 jj, qazaq halqy ult - azattyq qozǵalysynyń sergeldeń kezeńine tústi. Mańdaı aldy ókilderi joıyldy. Ult - azattyq qozǵalysy óz qanymen tunshyqty. Alaıda halyq óziniń jaýyngerlik rýhyn joǵaltpady. I. Esenberlınniń «Kóshpendileri», M. Áýezovtiń «Abaıy», S. Muqanovtyń «Balýan sholaǵy», O. Súleımenovtyń «AZıasy», M. Maǵaýınniń «Alasapyrany», Á. Kekilbaevtyń shyǵarmalary, t. b. eńbekteri jastardy oıatty, ulttyq sana - sezimin qalyptastyrdy.
Oqýshy: Shyn máninde jas urpaq jańarýdy armandaǵan kúresker urpaq orys halqyna qarsy bolǵan joq, olar ulttyq aryn, bostandyǵyn qorǵady. Odaqtyń sheńberinde demokratıalyq jolmen sheshýge shaqyrdy. Osylaı ult - azattyq qozǵalystyń jańa satysy órbidi. Bul qozǵalys 1986 jyly Jeltoqsan tolqynymen Odaq kóleminde bastaldy da, Odaqtyń qulap, ydyrap respýblıkanyń Egemendigimen aıaqtaldy.
Oqýshy: Qozǵalys búkil halyqtyń rýhanı ómirine áser etti. Ulttyq sanany ósirdi. Ulttyq rýhty jandandyrdy. 1991 jyly 16 jeltoqsannan bastap elimiz bul kúndi Táýelsizdik kúni dep merekelep keledi.
Oqýshy: Qazaqstan bolashaqta 2030 jylǵa deıingi aralyqty Prezıdentimiz N. Á. Nazarbaev strategıalarynan Ulttyq qaýipsizdik, Saıası turaqtylyq, Qoǵamnyń toptasýy, ekonomıkalyq ósý, Qazaqstan azamattarynyń densaýlyǵy, bilimi, ál - aýqaty, energetıka resýrstary, ınfroqurylym, kólik jáne baılanys kásibı memleket salalaryn iske asyrý maqsattaryn qoıyp otyr.
Qorytyndy:
Saıası sabaq qorytyndysynda synyp oqýshylarymmen birge «Qazaǵym meniń» áni oryndalady.
Muǵalim oqýshylarǵa osy sabaqty ótkizýge úzdik qatysqandary úshin óz alǵysyn bildirip, oqýda ozat, ańsaǵan armandaryna jete berýlerine tilek bildiredi. M. Maqataevtyń sózine jazylǵan «Al, endi men aqyl aıtam» ánin dombyramen oryndaıdy.
Sabaqta qoldanylǵan ádebıetter tizimi:
1. A. Bokev «Jeltoqsan qurbandaryn joqtaý» Almaty, 1992j.
2. M. Shahanov «Almaty. 1986 jylǵy jeltoqsan ańyz ben shyndyq» Almaty, 1991 j
3. N. Á. Nazarbaev eńbekteri.
4. Jýrnaldar: «Juldyz» 12. 1989 j, «Qazaq tarıhy» №3, 4 1996 - 97 j.
Maqsaty: Oqýshylarǵa 1986 jyl 16 jeltoqsan qozǵalysyn jetik túsindirý jáne sıpattamalar berý. Jeltoqsan qozǵalysynyń qozǵaýshy kúshteri. Birneshe satylarǵa bólip túsindirý ondaǵy jazalaýshylar men jazalanýshylardyń is áreketteri. Qorytyndy jasaý jáne qozǵalystyń maqsaty men mańyzyn kórsetip berý.
Damytýshylyq: Oqýshylardyń alǵan ǵylymı bilimderin, oı - erisin, sóıleı bilý qabiletin, t. b damytý.
Taqyryptyń tárbıelik máni: Otanyn súıe bilýge, elin qorǵaýǵa, adamgershilikke, erlikke, beıbitshilikke, aqyl - parasattylyqqa tárbıeleý.
Sabaqty jabdyqtaý: qabyrǵa gazetteri, Táýelsizdik kúnine arnalǵan saıası - ádebı eńbekter kórmesi. Oqýshylardyń jazǵan referattary. Qazaqstan kartasy men rámizderi. Mýzykalyq súıemeldeýler.
Sabaqtyń túri: saıası, ádebı, mýzykalyq jáne sahnalyq kórinister. Sabaqty 11 - synyp oqýshylary qatysyp júrgizedi.
Sabaq jospary:
1. 1986 j. Jeltoqsan DAQPYRT jáne SHYNDYQ jyly.
2. Jeltoqsan oqıǵasynyń qaharly da qasiretti úsh kúni.
Bir neshe satylarǵa bólý.
3. Qorytyndy.
Synypta mýzyka áýeni estilip turady.
Oqýshy: Jeltoqsan 1986 — halyqtyń jas urpaǵynyń ulttyq qozǵalysy. Ol aıdaryna qarǵys tańbasy basylǵan M. Gorbachevtyń «Qaıta qurý» baǵdarlamasyn shyn mánindegi jańǵyrtý zamanasy eken dep aldanǵan ulttyń jas ókilderi edi.
Jeltoqsan qozǵalysy qaharly da qasiretti úsh kún ishinde bir neshe satydan ótedi.
Oqýshy: Birinshi satysy jeltoqsannyń 16 - nan 17 - sine qaraǵan túni Qazaq KSSR Memlekettik qaýipsizdik komıtetiniń derekteri boıynsha sol kúni túni qalanyń alty oqý oryndarynyń jáne S. M. Kırov zaýytynyń 8 jataqhanasynda, teatr kórkem óner ınstıtýtynyń 12 stýdenti arandatýǵa baǵyttalǵan iritki salý jumystaryn júrgizedi. Olar jastardy sherý jasaýǵa kóndirdi, arandatýǵa baǵyttalǵan urandar men plakattar daıyndap kóshege alyp shyqty.
Ol bir túnde bolǵan áreket 1979 jyly maýsymda Aqmolada (Selınograd) nemis avtonomıasyna qarsy ótkerilgen aksıany eriksiz kóz aldyna ákeledi. Jeltoqsan qozǵalysynyń sol bir túni jastar úshin tolqý, terbelis úmit kezeńi bolatyn.
Oqýshy: Kóterilistiń ekinshi satysy jeltoqsannyń 17 - si saǵat 7 - 8 den 18 saǵatqa deıingi kezeń. Bul 200 - 300 adamnyń mıtıńiden myńdaǵan adam qatysqan narazylyq demonstrasıasy. Sherý demonstranttar men komsomol partıa basshylarynyń joǵary oqý oryndarynyń rektorlary men dekandarynyń bılik ámirshil kúshterdiń ókilderimen dıalog bolǵan kezeń. Bul ámirshil komandalyq júıe men jas balǵyn demokratıanyń betpe - bet beıbit júzdesý sáti.
Oqýshy: Kóterilistiń ekinshi satysynda bolǵan oqıǵalarǵa zertteýshiler ár túrli kóz qarastar bildiredi. Osy bir júıe men kóterilisshiler betpe - bet kelgen sátte tepe - teń dıalog bolmaý sebebin jastarǵa artýshylyq jıi kezdesedi, shyndaǵanda bıleýshi top alańǵa shyǵýshylarmen birinshiden ózderin teń sanaǵan joq. Jastardy ekstremıstter dep qarady. Ekinshiden, dıalogqa betpe - bet kezdesken eki jaq eki tilde sóılesti. Bıleýshi jaq jastardy Alańnan taratyp tártipsizdikti tez joıýdy kózdedi. Al kóterilisshiler Ortalyqty uly derjavalyq óktemdikten júrgizip otyrǵan saıasatty qaıta qaraýdy talap etti.
Oqýshy: Endeshe dıalog bolýy múmkin emes edi. Komısıa tóraǵasy M. Shahanov óziniń bir suhbatynda osy bir sıtýasıa týraly bylaı dep túıindeıdi:
Tarıhta tipti úlken soǵys órti tutanǵaly turǵan jaǵdaıda da eki jaqtyń aqyldy, óreli azamattary júıeli sózge toqtasyp tarqasqan mysaldar az emes. Alysqa barmaı - aq ózimizdiń dana bıler kósem handardyń kene kóz qarttardyń basýymen talaı daý - damaı beıbit jolmen sheshilip kelgenin eske alsaq ta jetkilikti. Sondyqtan jeltoqsan oqıǵasyn da ushyqtyrmaı sheshýge bolar edi.
Oqýshy: Jeltoqsan oqıǵasynyń úshinshi satysy - bul barıkadanyń eki jaǵyndaǵy kúshterdiń arbasýdan alysýǵa, teketireste súzisýge, julysýǵa ulasýy qozǵalystyń býntastıhıalyq kóteriliske aınalý sáti, júıeniń qarýly jazalaýshy otrádynyń kúsh jumsap, narazy topty eriksiz qorǵanys jasaýǵa, kúshke kúshti qarsy qoıý kezeńi.
Bul 17 jeltoqsannyń 18 saǵatynan 18 jeltoqsannyń kúni bolǵan 3 shtýrm 20-dan asa qarýly kúshtiń saperlik shaǵyn kúrekterimen, temir shybyqtarymen alańdaǵy beıbit halyqty dúreleýi, jastardyń aıbat shegýi, kóshe tastarymen, qabyrǵaǵa japsyrylǵan mramor tastarymen, taıaqpen qorǵanys jasaýynan turady.
Oqýshy: Jazalaýshylar qatarynan 7% qazaq. Al ishki ister áskeriniń mılısıonerleriniń sanaly toby jastar jaǵynda boldy. Jastardy avtobýsqa mingizip alyp bara jatqanda da qazaq mılısıonerleri jastardy shyǵaryp jibergen. Jastar arasynda arandatýshy jansyzdar da kóp boldy. Qyzǵan jastardyń keıbir toby jataqhanalardy basyp kirip jastardy kóshege kúshpen shyǵardy. Jazalaýshylar kóshede kele jatqan jastardy da kúshpen ustap alyp qamap tastady. Olardy jazalaıtyn, ne aıyptaıtyn pýnktterge tapsyrdy.
Ulttyq belgimen adamdardy aýlaý etek alǵanyn Qazaq KSR Memlekettik Qaýipsizdik komıtetiniń sol kezdegi tóraǵasy general Mıroshnık keıin moıyndaıdy.
Oqýshy: Demonstrasıa beıbit saıası qarsylyq turǵysynda bolatyn. Jurtshylyq G. V. Kolbınniń saılanýyna rıza emestigin bildirdi, óz aldaryna D. A. Qonaevty shyǵarýdy talap etti. Ómirdiń aýyr áleýmettik jaǵdaıyn, turǵyn úı alýdyń jumysqa turýdyń qıyndyqtaryn, ana tiliniń qoldaný aýqymynyń tarylyp bara jatqanyn aıtyp, renishterin bildirdi. Adamdar qoldaryna Lenın portretin ustap halyq ánderin aıtyp qarýsyz júrdi. Basqa halyqtarǵa qarsylyq baıqalmady. Memlekettik qurylysqa qarsy áreketter bolmaǵan.
Oqýshy: Alańdy qorshap alyp eshkimdi shyǵarmaı, ustaýǵa buıryq beriledi. Alańǵa bet alǵan demonstranttardyń jańa toptary qorshaýdy buzyp kirip qaqtyǵysýlar bastalady. Qorshaý ishindegiler syrttan kelgenderge járdem beredi. Olardyń arasynda: Sabıra Muhamedjanova, Lázzat Asanova, Erbol Spataev, Qaırat Rysqulbekov, t. b. qyrshynnan qıylǵan jastar bar edi. İshki ister mınıstri Vlasov KOKP ORT Komıtetiniń Saıası búrosynyń kelisimimen Almatyǵa elimizdiń 8 qalasynan ishki áskerlerdiń arnaýly bólimderin ákelýge buıryq beredi.
Oqýshy: Jazalaýshylar kóterilisti janshýǵa ulastyrdy, avantúrany ózderi qoldan jasady da, olardy jazalady.
Sahnalandyrylǵan kórinis.
Lázattyń anasyna telegramma keledi. Onda qyzynyń ál ústinde jatqany habarlanady. Birazdan soń ólgeni jaıly habarlanady. (Kórinis).
«Qarabaýyr qasqaldaq» áni oryndalady.
Oqýshy: Qaırat Rysqulbekov jaıly aıtady.
Murty jańa tebindep, ómirge jigit kózben úńilip aınalasyna meıirim shýaq bolyp tarap, eńse kótere bergen balǵyn shaǵynda temir qoldardyń jazyqsyz qurbany bop kete barǵan Qaırat Rysqulbekov aramyzda tiri júrgende, kúnderdiń kúninde arqaly aqyn atanar ma edi, atanbas pa edi, kim bilsin?! Biraq el aldyndaǵy, týǵan halqy aldyndaǵy azamattyq rýhyn tómen túsirmeı, bıik óreden tabylǵan jádiger jigitterdiń biri bola bildi. Ómirde ajal baryn, qatygezdik baryn áli sezip úlgermegen balaýsa kezinde jeltoqsannyń úskirigi aıaýsyz qaryp tústi.
Qaırat Rysqulbekovtyń óleńi oqylady.
AQTYQ SÓZ
Kúnádan taza basym bar,
Jıyrma birde jasym bar.
Qasqaldaqtaı qanym bar,
Boztorǵaıdaı janym bar,
Alamyn deseń alyndar!
Qaırat degen atym bap,
Qazaq degen zatym bar.
«Erkek toqty qurbandyq»
Atam deseń atyńdar!
Men kelmeske ketermin,
Kórmegen qosh bol, tańdarym
Kóre almaı men ótermin.
Hosh aman bol artymda
Aǵaıyn týǵan azamat!
Artymda qalǵan ata - anam
El jurtym saǵan amanat!
«Jeltoqsan jeli» ánin oryndalady.
Oqýshy: Qozǵalys - demonstrasıa, manıfesasıa, beıbit dıalog túrinde órbip, sońǵy sátinde kóteriliske ulasty, bes qarýy saı qarýly kúshtiń ıesi men qarajúzdikterdiń ádisimen eshbir kinási joq jastardyń qanyn josadaı aǵyzdy, sondyqtan qozǵalysty «Jeltoqsan İ986 kóterilisi» dep ataǵan. Elbasy N. Á. Nazarbaev atap kórsetkenindeı, jeltoqsan qozǵalysy ult azattyq tarıhynda erekshe oryn alady, q
Oqýshy: Bul ulttyq rýhtyń jańǵyrý qaıta túleý kezeńiniń basy edi. 1916 - 37 jj, qazaq halqy ult - azattyq qozǵalysynyń sergeldeń kezeńine tústi. Mańdaı aldy ókilderi joıyldy. Ult - azattyq qozǵalysy óz qanymen tunshyqty. Alaıda halyq óziniń jaýyngerlik rýhyn joǵaltpady. I. Esenberlınniń «Kóshpendileri», M. Áýezovtiń «Abaıy», S. Muqanovtyń «Balýan sholaǵy», O. Súleımenovtyń «AZıasy», M. Maǵaýınniń «Alasapyrany», Á. Kekilbaevtyń shyǵarmalary, t. b. eńbekteri jastardy oıatty, ulttyq sana - sezimin qalyptastyrdy.
Oqýshy: Shyn máninde jas urpaq jańarýdy armandaǵan kúresker urpaq orys halqyna qarsy bolǵan joq, olar ulttyq aryn, bostandyǵyn qorǵady. Odaqtyń sheńberinde demokratıalyq jolmen sheshýge shaqyrdy. Osylaı ult - azattyq qozǵalystyń jańa satysy órbidi. Bul qozǵalys 1986 jyly Jeltoqsan tolqynymen Odaq kóleminde bastaldy da, Odaqtyń qulap, ydyrap respýblıkanyń Egemendigimen aıaqtaldy.
Oqýshy: Qozǵalys búkil halyqtyń rýhanı ómirine áser etti. Ulttyq sanany ósirdi. Ulttyq rýhty jandandyrdy. 1991 jyly 16 jeltoqsannan bastap elimiz bul kúndi Táýelsizdik kúni dep merekelep keledi.
Oqýshy: Qazaqstan bolashaqta 2030 jylǵa deıingi aralyqty Prezıdentimiz N. Á. Nazarbaev strategıalarynan Ulttyq qaýipsizdik, Saıası turaqtylyq, Qoǵamnyń toptasýy, ekonomıkalyq ósý, Qazaqstan azamattarynyń densaýlyǵy, bilimi, ál - aýqaty, energetıka resýrstary, ınfroqurylym, kólik jáne baılanys kásibı memleket salalaryn iske asyrý maqsattaryn qoıyp otyr.
Qorytyndy:
Saıası sabaq qorytyndysynda synyp oqýshylarymmen birge «Qazaǵym meniń» áni oryndalady.
Muǵalim oqýshylarǵa osy sabaqty ótkizýge úzdik qatysqandary úshin óz alǵysyn bildirip, oqýda ozat, ańsaǵan armandaryna jete berýlerine tilek bildiredi. M. Maqataevtyń sózine jazylǵan «Al, endi men aqyl aıtam» ánin dombyramen oryndaıdy.
Sabaqta qoldanylǵan ádebıetter tizimi:
1. A. Bokev «Jeltoqsan qurbandaryn joqtaý» Almaty, 1992j.
2. M. Shahanov «Almaty. 1986 jylǵy jeltoqsan ańyz ben shyndyq» Almaty, 1991 j
3. N. Á. Nazarbaev eńbekteri.
4. Jýrnaldar: «Juldyz» 12. 1989 j, «Qazaq tarıhy» №3, 4 1996 - 97 j.
You Might Also Like
