InfoHub Logo

Abaı - qazaqtyń uly tulǵasy. Ol  adamdyq, parasattylyq syndy adamı qasıetter men oqý-bilimniń, óner-ǵylymynyń  shyńyna jeteleýshi bıik tulǵa. Adamdyqtyń jyrshysy. Biz Abaıdan izdegenimizdiń barlyǵyn taba alamyz. Abaıdy eshkimmen, eshteńemen teńestirýge kelmeıdi. Sebebi, Abaı  tolyq  adam. Tolyq adam degenimiz kim?Tolyq  adam- sol adam degen atqa laıyq jan. Abaı sózimen aıtsaq, boıynda  adamgershilik, parasattylyq, meıirbandyq, sabyrlylyq, qanaǵatshyldyq, tapqyrlyq, adaldyq pen eńbekqorlyq sıaqty izgi qasıetter jınaqtalǵan dara tulǵa. Sanaly ómirinde óz zamanynyń  joǵyn joqtaýshy ǵana emes, dál qazirgi biz ómir súrgen qoǵamnyń  tárbıeleýshisi, adastyrmas  jol basshysy, durys baǵyt-baǵdar  beretin baǵdarshamy.

Abaı atamyz qaı  ǵasyrda ómir súrse de onyń shyǵarmalary  men  qara sózderi, ósıetke toly ónegeli ómiri  qazirgi tańda, aldaǵy ýaqytta da  mańyzy men qundylyǵyn joǵaltpaq  emes. Abaı shyǵarmalaryna  úńiler bolsaq, uly dalada ómir súrgen qazaq halqynyń bar bolmysyn, turmys-tirshiligin, ultymyzdyń salt-dástúrin, jan-dúnıesin tereńinen túsinemiz. Abaı týyndylarynan eldiń alǵa jyljýyna, ósip-órkendeýine shyn nıetimen tileýles bolǵanyn  júregimizben sezinemiz. Qazirgi  Táýelsiz Qazaqstannyń jarqyn da jemisti bolashaǵy  tek bilim men ǵylymda ekenine sózsiz kózimiz jetedi. Ǵylym men bilimdi tolyq meńgermeıimizshe, bıikterdi baǵyndyra qoıýymyz  ekitalaı ekenin  Abaı atamyz sol kezdiń ózinde-aq túsindirip ketti. «Paıda oılama, ar oıla, Talap qyl artyq bilýge»degen ónegeli ósıetimen  qazirgi qoǵamnyń túıin sheshýge jol silteıtin  qundy dúnıe tek bilmekke ǵana qumarlyq ekendigin túsindirip ketti. Sebebi, HHİ ǵasyr bilim  men  ǵylymnyń ǵasyry. Kún saıyn kóz ilestirmes jyldamdyqpen damyp  kele jatqan qoǵamda kóshke ilesip, alǵa jyljýymyz úshin bilimge den qoıýymyz  kerek ekenin Abaı atamyz o bastan  ósıet etti. Sondyqtan qazirgi qoǵamda erkin , basqa memlekettermen terezemiz teń bolýy úshin Abaıdy oqyp, Abaıdy tanýymyz qajet. Abaıdy taný arqyly biz ózimizdi tanımyz. Adamnyń ózin-ózi tanýy, únemi izdenispen jumys jasaýy-kemeldiktiń belgisi ekeni anyq. Abaıdan alar dúnıemiz ushan teńiz. Halqymyzdyń zańǵar jazýshysy , Abaı álemin  búkil álemge taratýshy kemeńger Uly tulǵa Muhtar Áýezovtiń ózi  «Men Abaı tereńinen shómishtep qana ishtim»  dese, biz sol darıanyń tereńine de áli boılaı almaı júrgenimiz, ókinishti. Jastar boıynda   áli de enjarlyq, salǵyrttyq, bos kúlkishildik , masyldyq  syndy jaǵymsyz qasıetter áli de barshylyq. Ultymyzdyń bolashaǵyn oılasaq, ómir jolymyzdy  bir arnaǵa túsirip, túzý joldy kózdesek, Abaıdy  atamyzdy oqýdan jalyqpaıyq!

Ulttyq qundylyǵymyzdy  dáriptep, baǵalaı bilý qazirgi qoǵamdaǵy eń mańyzdy másele. Sol qundylyǵymyzdy aıaq asty etsek, Abaı  atamyzdyń arman etken halqynyń  bolashaǵyna  nemquraıly qaraǵanymyz emes pe?!Coǵysyp, atysyp-shabysyp, mertigip jatpasaq ta, qazirginiń soǵysy sanaǵa baǵyttalǵandaı. Batystyń býyna erip, el erteńi degen bolashaq  jastarymyz sanalaryn ýlap, eliktep tilin, dinin umytyp jatqandary qanshama?!Sol  qasterli tilimizdiń, ulttyq qundylyǵymyzdyń  saqtalýy úshin Abaı atamyz bar  sanaly ǵumyrlaryn  arnady emes pe?Qanshama elderdiń  tarıhy  men  tilin  úırene júrip, halqynyń mádenıetin kóterýdi maqsat etpedi me?Qalyń eli qazaǵynyń kókirek kózin oıatyp, sanasyn bilim men ǵylymǵa burýdy   armandamady ma? Tek bilim, ǵylym úırenýmen  ǵana qazaq degen halyqtyń mádenıeti men sanasy ósip, qarańǵylyqtan qutylatyna  kámil sendi emes pe? Abaı óz zamanyndaǵy jastarǵa senbese de , bolashaq  urpaqtyń jastaryna úlken senim artty  emes pe?Sol senimdi aqtaý bizdiń, ıaǵnı jas urpaqtyń azamattyq paryzy . Sondyqtan Abaı atamyz salǵan týra joldan  taımaı, adamı qasıetterdi joǵary  ustap  ultymyzdyń bolashaǵyn oılaıtyn kez keldi. Ultymyzdy dál Abaısha súıip, «Ár qazaq meniń, jalǵyzym»deıtindeı  ultjandy azamat bolǵanymyz jón.

Elbasymyz N. Nazarbaev halyqqa joldaýynda: «Biz qazaq halqynyń san ǵasyrlyq dástúrin, tili men mádenıetin saqtap, túlete beremiz», - dedi. Bul ataly sózdiń tereń mánine úńilsek, ulylar úlgisi arqyly jas urpaqty tárbıelep, Egemen elimizdiń ilgeri damytý máselesi de aldyǵa shyǵatyny sózsiz. Sondyqtan  da, Abaı atamyz nusqaǵan joldy tańdasaq, ómirlik baǵytymyzdan adaspaı, adam degen ardaqty atqa laıyq bolarymyz anyq. Qoǵamdaǵy bultarysy  qıyn jolda durys-burysyn saraptaı bilýge  shaqyratyn  tek Abaı álemi. Barymyzdy baǵalap, Abaı áleminen  úırenýden jalyqpaıyq!

Asyl muramyzdy  qadirlep, qasterlesek ǵana elimizdiń keregesi keń, eldigi bıik, «Máńgilik el» bolary anyq!

---