InfoHub Logo

Abaıtaný kýrsynyń baǵdarlamasy

Baǵdarlamanyń mazmuny
1) Kirispe.(1saǵat). Abaıtaný jáne abaıtanýshylar týraly. Abaı murasyn zertteýshiler jáne abaıtaný ǵylymynyń qalyptasýy Á. Bókeıhanov, Q. Muhamedhanov, Z. Ahmetov, M. Myrzahmetov jáne t. b. zertteýshilerdiń aqyn shyǵarmalary jaıynda aıtqan pikirleri;
2) Abaıdyń ómiri men ósken áleýmettik ortasy (1saǵat). Aqyn ómir súrgen zaman, ata - tegi, týyp - ósken ortasy, alǵan tálim - tárbıesi; áleýmet isine aralasýy, Abaıdyń rýhanı dúnıetanymynyń ósý jáne qalyptasý kezeńderi;
3) Oıshyldyń fılosofıalyq kózqarasy (2saǵat.) «Ókinishti kóp ómir ketken ótip», «Qartaıdyq, qaıǵy oıladyq, uıqy sergek»óleńderindegi aqynnyń dúnıe, álem týraly tanymy, zaman syryn, adam qulqyn fılosofıalyq tarazylaýy, ádilettilik máseleleri;
4) Abaı bilim alǵan úsh baǵyt (1saǵat). 1) qazaq halqynyń rýhanı álemi; 2) Shyǵystyń rýhanı qazynasy; 3) batystyń ádebı álemi;
5) Aqynnyń qoǵamdyq - áleýmettik máseleleri (2saǵat). «Adasqannyń aldy jón, arty soqpaq», «Malǵa dostyń muńy joq maldan basqa», «Ash qaryn jubana ma maıly as jemeı» óleńderindegi áleýmettik mańyzy bar máselelerge synshyldyqpen qaraýy, áleýmettik teńsizdik týraly oılary, el ústinen kún kórgen alaıaq bı, bolystardy, mal - múliktiń býyna semirgen baılar men patsha ákimderin synaýy;
6) Abaıdyń qazaq mádenıetin damytýdaǵy roli (1saǵat). «Jigitter oıyn arzan, kúlki qymbat»óleńinde jastyq shaqty orynsyz oıyn - kúlkimen ótkizbeı, talaptylyqqa, jaqsy minez - qulyqqa shaqyrady; «Túbinde baıandy eńbek egin salǵan» óleńindegi aqynnyń jas urpaqty eńbek etýge, otyryqshyldyqqa shaqyrýy, oqý oqyp, bilim alýǵa úndeýi.
7) Abaıdyń aqyndyq mektebi (1saǵat). Abaı mektebiniń qalyptasqan dástúri, jańashyldyǵy, maqsat - múddesi, áleýmettik belsendiligi, Abaıdyń aqyndyq dástúri týraly túrli tujyrymdar men Abaıdyń talantty aqyn shákirtteri Shákárim, Aqylbaı, Maǵaýıa, Kókbaı, Áset, Árip, Áýbákir, t. b. haqynda;
8) Abaı óleńderiniń tili jáne qazaq poezıasyna engizgen jańalyǵy
(1 saǵat). Abaı týyndylarynyń kórkem tili, qazaq poezıasyna engizgen jańalyǵy, uıqas túrleri, aqynnyń sheberlik tásilderi, daralyq erekshelikteri;
9) Aqyn shyǵarmalaryndaǵy aǵartýshylyq baǵyt (1saǵat). «Ózińe senbe, jas oıshyl», «Internatta oqyp júr», «Bilimdiden shyqqan sóz» óleńderinde jastardy eńbek etip, oqý oqyp, bilim alýǵa shaqyrýy, ǵalym men adam bolý máseleleri;
10) Tabıǵat lırıkasy (2saǵat). «Jazǵytury» óleńinde Abaıdyń ómir kubylystary sózben músindep, jandy beınege aınaldyryp sıpattaýy, «Jelsiz túnde jaryq aı» óleńinde aqynnyń túngi tabıǵat kórinisteriniń ásem sýretin poezıa tilimen órnekteýi, «Qarasha, jeltoqsanmen sol bir - eki aı» óleńindegi Abaıdyń óz tusyndaǵy qoǵamdyq, turmystyq júıege kózqarasy, eldiń sharýashylyq áreketi, tirshilik tásili, tabıǵat qabaǵyn baqqan minezin sýretteý sheberligi. 6
11) Ǵashyqtyń tili - tilsiz til (2saǵat). 1) Abaı óleńderindegi mahabbat, ǵashyqtyq sezimi, súıispenshilik taqyryby, mahabbat lırıkasyna jatatyn óleńderindegi fılosofıalyq oı tolǵamdary;
2) «Qor boldy janym», «Ǵashyqtyq, qumarlyqpen ol eki jol» óleńderi, lırıkalaryndaǵy mahabbat sezimi, turaqtylyq, súıispenshilik jaıyndaǵy oı - topshylaýlary, ǵashyqtyq, qumarlyq uǵymdaryna qatysty tolǵanystary, súıispenshilik máselelerine baılanysty fılosofıalyq tujyrymdary;
12) Shyǵarmashylyq jumys (1saǵat). «Abaı - dana, Abaı - dara qazaqta» esse jazý;
13) Aqynnyń dostyq týraly óleńderi (1saǵat). 1) «Dosyńa dosyń - qaryz is» óleńinde dostyqqa adal, dushpanyńa ádil bolyp, sabyrlylyqqa shaqyrý máselesi;
14) Synshyl, satıralyq mazmundaǵy shyǵarmalary - 2 saǵat
1) «Bolys boldym minekı» óleńinde bılikke talasqan pendeniń áleýmettik - psıhologıalyq beınesi, bolys, el týraly oı - tolǵanystary,
2) «Boıy bulǵań» satırasynda zaman, turmystaǵy zıandy dertterdi ótkir tilmen synaýy;
15) Abaıdyń poemalary (2saǵat)
1) «Masǵut» poemasy - 1saǵat, poemanyń taqyryby, ıdeıalyq - kórkemdik mańyzy, poemadaǵy shyǵystyq saryndar, aqynnyń shyǵarmasyna arqaý etken adamgershilik ıdeıasy, poemanyń tárbıelik máni;
2) «Ázim áńgimesi» dastany(1 saǵat). «Ázim áńgimesi» poemasynyń «Myń bir tún» hıkaıalarymen úndestigi, Abaıdyń poemasyna jeli, arqaý bolǵan ýaqıǵalar, poemanyń aıaqtalmaǵandyǵy, shyǵystyq hıkaıalardy aqyn ózine qajet ustazdyq, tárbıelik oı - maqsattarǵa paıdalanyp, kópke úlgi etýdi maqsat etkendigi.
16) Abaıdyń aýdarmalary (3 saǵat).
1) Abaıdyń Pýshkınnen aýdarǵan óleńderi (1saǵat). Aqyn aýdarmasynda kórkem beıneli oıdyń ulttyq tanymǵa saı aýdarylýy, "Tatánanyń haty", "Lenskııdiń sózi",«Onegınniń ólerdegi sózi» óleńderi
2) Abaıdyń Lermontovtan aýdarǵan óleńderi (1saǵat). "Oı", "Jolǵa shyqtym bir jym - jyrt túnde jalǵyz", "Qanjar", "Terektiń syıy", "Asaý toı, tentek jıyn, opyr - topyr", "Jartas", "Ózińe senbe, jas oıshyl", "Álbomǵa" óleńderin kazaqtyń tól týyndysynsha sóıletýi;
3) Abaıdyń batys klasıkterinen aýdarǵan aýdarmalary (1saǵat) Dj. Baıron «Kóńilim meniń qarańǵy», A. Mıskevıch «Tutqyndaǵy polák jandaralynyń sózi», I. V. Gete - M. Iý. Lermontov «Qarańǵy túnde taý qalǵyp» óleńderi;
17) Álemdik deńgeıdegi aqynnyń sazgerlik óneri (2saǵat). «Uıyqtap jatqan júrekti án oıatar», «Kóńil qusy quıqyljyr shartarapqa», «Qulaqtan kirip boıdy alar», «Ózgege, kóńilim, toıarsyń» óleńderi men kúıleri, «Segiz aıaq», «Kózimniń qarasy», «Aıttym sálem, qalamqas» áni, án men kúıdiń halyqtyń ómirinde alatyn orny, aqynnyń án jáne kúı óneri týraly pikiri, Abaıdyń qazaq mýzyka ónerine engizgen jańalyǵy haqynda, Abaı ánderiniń kórkemdik - estetıkalyq erekshelikteri.
18) Abaı qarasózderindegi tálim - tárbıe máselesi (1saǵat). «Onynshy» qarasózindegi bala tárbıesi týraly oıy, «Ǵylymsyz ahıret te, dúnıe de joqtyǵyn» aıta otyryp, balany oqýǵa, bilim alý jolyna baǵyttaýdyń mańyzyn kórsetýi;
19) Abaıdyń «Altynshy», «Segizinshi», «On birinshi» sózderi (1saǵat). Joǵarǵy ǵylym - bilimge umtylýǵa bóget jasaıtyn nadandyq, maqtanshaqtyq minezderdi sheneýge arnalady.
20) «Otyzynshy» qarasózinde Abaıdyń adam minezderindegi jaǵymsyz áreketterdi synaýy, ar, esti, namysty bilmeı turyp, adamdyq, arlylyq, batyrlyq bolmaıtyndyǵyna qatysty tujyrymy;
21) Aqynnyń saıası - áleýmettik bolmys týraly tolǵanysy.(1saǵat). «Ekinshi» qarasózindegi aqynnyń halqyn eńbeksúıgishtikke, iskerlikke shaqyrǵan ıdeıalary, halyqtyń boıyndaǵy jaǵymsyz qylyqtardy synaı otyryp, odan arylýdyń joldaryn kórsetýi;
22) Abaı - zańger.«Bı ekeý bolsa, daý tórteý bolady» (1saǵat). Úshinshi qarasózindegi halyq múddesine qyzmet etý jónindegi pikirleri;
23) Abaıdyń shyǵysqa qatysy (1saǵat). Aqyn shyǵarmalaryndaǵy ıslamdyq dúnıetanym jáne Allany taný týraly fılosofıalyq oılary, Abaıdyń dinı tanymy;
24) Shyǵarmashylyq jumys (1saǵat). «Asyl sózdi izdeseń, Abaıdy oqy, erinbe» degen taqyryptyń aınalasynda konferensıa, debat sabaqtaryn ótkizý;
25) Qorytyndy sabaq (1saǵat). Abaıtaný kýrsy boıynsha alǵan bilimderin jınaqtaý maqsatynda qorytyndy sabaq ótkizý.

Almaty oblysy,
Eńbekshiqazaq aýdany,
T.Rysqulov atyndaǵy orta mektep
qazaq tili men ádebıet páni muǵalimi Temırkýlova Madına