InfoHub Logo

Tirlikte bolǵanyń — ómir súrgeniń!
Birlikte bolǵanyń — baqytty ómir súrgeniń!
S. Nazarbekuly

1. Adam Ata men Haýa Ana

El aýyzdaǵy ańyz ben jazýshy qaýaǵyndaǵy qıal týǵyzǵan bul áńgime-suhbat avtor kókiregine ýıa salǵaly birshama ýaqyt ótkendikten syrtqa shyǵarmaýǵa bolmaıtyndaı shegine jetipti. Sondyqtan da oı ıesi, avtor, sizderge syr ashpaqqa belin bekem býypty.

Álqıssa... Jazýshy — men, aıtýshy — ol, tyńdaýshy — sen, biz ýsheý ekenbiz. Bizder tanys ta bolmaspyz, tipti eshqashan kezdespeýimiz de múmkin. Tek qana bizderdi jeke-jeke pendelik ońashalyqtan qutqaryp qogam eter, ortaq múddege talpyndyryp biriktirer bir nerse bar. Ol — bárimizge ortaq oılar. Olaı bolsa taǵy da bir oı tolǵap kórelikshi.

Sońǵy kezde bizdiń basymyzǵa, osy sóz etpek bolyp otyrǵan oılarymyz, adam pendeleriniń sanasynan shet qalyp kele jatqan joq pa eken degen kúdik kirgizetin bolyp júr.

Sonymen qosa bizdiń kókiregimizge, osy sóz etpek bolyp otyrǵan oılarymyz, adam qoǵamynyń jaqsara túsýine de, pende bolmysynyń izgilene túsýine de septigin tıgizýi múmkin-aý degen álsiz úmit otyn úrleıtin bolyp júr. Sonymen...

Alla taǵala adamdy ne úshin jaratty eken?

Álde ózi jaratqan sheksiz álemde sanaly jalǵyzdyqtan jalyqty ma?

Jaratýshy Qudiret adam pendelerniń rýhanı bolmysyn qandaı túrde kórgisi keledi?

Uly Jaratýshy perishtelerin jumsap Jerden aldyrtqan topyraǵyn qyryq kún óz qolymen ılep, mahabbatpen adam tánin jasap shyqqandyǵyn, sonan soń oǵan úrlep jan kirgizip, alǵashqy sanaly tirshilik ıesin ómirge ákelip, Adam dep at qoıǵanyn bárimiz de dinı kitaptardan oqyp alǵan bolarmyz.

Qolymen ılep tán jasasa, al sodan soń aýzymen úrlep jan kirgizse onda jan men tánniń eki bólek nárse bolǵany. Solaı bolǵan bolar dep, oı men joramal arqyly bir qortyndyǵa kelýge bolady eken.

Allataǵala álemdi sózben jaratqan.
Adamdy óz qolymen ılep jasaǵan.

Óz qolymen ılep jasaǵan súıikti týyndysyna Adam dep at qoısa, Allataǵala túrki tuqymdas elder tilinde sóılep, sol elder tilinde oılaıdy ma eken?

Júregińdi bir sátke maqtanysh pen qýanyshqa kenelter, ómir boıy jaýapkershilik pen qorqynyshqa toltyrar qandaı qudiretti, qandaı qaýipti oılar edi.

Sonda súıikti Allamyzdyń alǵashqy jaratqany túrki násildes adamdar bolǵany ma?.. Astafralla! Keshirim ete kór, Jaratqan ıem!
Uly Jaratýshy mahabbatpen jasaǵan jalǵyz adamy jalǵyzdyqtan jalyqpasyn dep qabyrǵasynan Haýa anany da jaratyp ekeýin jumaqqa jiberipti deıdi.

Eı Uly Jaratýshy! Bul shyǵarmada erkin oı men ersi sózder kezdesip jatsa jazýshyny da, aıtýshyny da, tyńdaýshyny da kúnága jaza kórme.

Seniń meıirimiń men keshirimiń sheksiz!
Jalǵyz Alla!.. Jalǵyz Táńir!.. Sheksizdik!
Sanasyz ba, sheksizdik te essizdik.
Jaratypty taýdy, nýdy, shól men sý,
Al adamdy jaratypty bas, kóz ǵyp.
Sheksiz uǵym syıǵyzypty sózine,
Sheksizdikti syıǵyzypty kózine.
Bárin qıǵan, bárin bergen Adamǵa,
Ózin jáne uqsatypty ózine?
Mahabbatpen jaratypty, óń berip,
Ǵajaptardyń ǵajabyna teńgerip.
Pendelerin saqtandyryp kúnádan,
Paıǵambarlar úmbetimen dem berip.

Álqıssa... Uly Jaratýshy Adam men Haya anany jaratyp Jumaqqa jiberedi. Biraq olar Jumaqta bar bolǵany bir jarym kún ǵana (bizdiń ýaqytpen salystyrǵanda jetpis bes myń jyl) bolypty deıdi.

Olarǵa Jumaqta ne istese de erik beriledi, tek qana bıdaı dánin jemeý kerektigi eskertiledi.

Haýa Ana ázázil saıtannyń azǵyrýyna erip bıdaı dánin ózi de jep kóredi, Adam Ataǵa da jegizedi. Sol úshin olar Jýmaqtan shyǵarylyp, Jerge túsiriledi. Al jerge túskennen keıin Uly Jaratylys buıryǵymen Haýa Ana kileń egiz ul men qyzdardy ómirge ákeledi.

Osylaısha Jer betinde alǵashqy otbasy, oshaq qasy paıda bolypty.

Adam Ata men Haýa Ana óz oshaqtaryna ot jaǵyp, óz qazandaryna as salady. Sodan beri barlyq Ata men Analar óz shańyraqtaryn kóterip maqtanysh sezimine bólense, artyna urpaq qaldyryp baqyt seziminiń dámine kenelip keledi. Sol úshin bizder, qazirgi shańyraq ıeleri men oshaq basylary barlyq rahmetimizdi Haýa Anaǵa aıtýymyz kerek bolar.

Eger Haýa Ana bıdaıdan aýyz tımese, Jer betindegi jalpy adam atty jaratylys bolmaǵan da bolar ma edi?

Ómirge kelmesek bizder mynaý ǵajap álem men tirshilikke degen sezimderden ada bolar ma edik?

Osylaısha adam pendeleri tegin tamaq, jaıly jaı Jumaqtan aıyrylyp, mahabbat úshin aqyl menen eńbektiń, kúres penen tartystyń arqasynda ǵana tirshiligin jalǵastyra alatyn Jerge túsedi.

Osylaısha Jumaq jaıdan aırylyp,
Birde kúlip, birde qajyp, qaıǵyryp,
Ómir súrip jatady eken adamdar,
Súıikti eken Alla saǵan qaı qylyq?
Al úsheýmiz oı tolǵalyq qosylyp,
Oı tulpar da keter sonda josylyp.
Bizdiń oılar naq shyndyq dep oılama,
Aqıqatyn Alla biler, osyny uq.
Oımen asyp ǵasyrlardy utalyq,
Oımen ozyp mezgildi de jutalyq.
Oı sanamen jete alsaq sol shaqqa,
Keter múmkin jańa oılar tutanyp.
Qalaı durys, oıdy neden bastasaq,
Asyqpasaq, qate qadam baspasaq.
Myńtolǵanyp, qabyrǵamen keńesip,
Kúndi, aıdy, ǵasyrdy artqa tastasaq.
Haýa Ana tirlik basy, oılashy,
Analarǵa arnalsyn da oı basy.
Er týmaı ma, qyz týmaı ma anadan,
Shildehana, týǵan kúnder — toı basy.
Tirlik basy, besigi de analar,
Qalaı pende oǵan "kináń taǵa alar?
Haýa anamyz dám tatpasa bıdaıdan,
Uıat jerin sezý qaıda, jaba alar.
Ylǵı egiz bala ómirge kelipti,
Aýystyryp, juptastyryp telipti.
Osylaısha ata-ana buıryǵy,
Bolǵan eken balalary serikti.
Álqıssa... Alla taǵala álemdi adam úshin jaratty deıdi. Bul qaǵıdansh ras ekenine Alla taǵala áý basta, adam jaratylmaı turǵanda, segiz Jumaq pen jeti Tamuqty jaratyp qoıǵany dálel bola alady. Olardy bolashaq adamdarǵa arnamaǵanda kimge bola jaratady?

Alla taǵala áý basta, adam jaratylmaı turǵanda, perishte men ázázil saıtandy jaratypty. Asyly, ázázil saıtandy adamdar óz aqylyn tolyqtyra túsýi úshin, saıtanmen kúrese júrip jetile túsýi úshin jaratqan bolar ma?

Bul oıdyń múmkin ekendigine — ázázil saıtan azǵy — rýyna qarsy kúresý úshin Allanyń adamǵa sana berýi dálel bola alatyn sekildi.
Eı adamzat! Osylaısha saǵan sana bergen! Sanany durys jolǵa paıdalansań ǵana saıtannyń tuzaǵynan qutylasyń. Saıtannyń azǵyrǵanyna erem dep Adam Ata men Haýa Ana jumaqtan shyǵarylǵanyn umytpaǵandar kúnádan aýlaq júrmek.

Sol ýaqıǵanyń maǵynasyn sana arqyly ótkizip, aqyl oıla da Jerdegi ómirińdi maǵynaly et!

Ózińe — Jerde adamdar, Aspanda Alla taǵala rahmetin aıtatyndaı bolsyn, ómirińdi qaıyrymdy qylyqpen, izgilikti istermen ótkiz!

Álqıssa... Abyldy Qabyl óltirip... Sumdyq-aı! Allataǵalanyń alǵashqy paıǵambarynyń balalary birin biri óltiredi.

Abyl mal baqqan sharýa, aqkóńil, eńbekqor, adal jan eken.
Qabyl eginshi bolypty. Ómirde qyzǵanshaq, Allaǵa da sadaqasyn rızashylyǵymen bermeıtin sarań kisi bolsa kerek.
Perishte men Saıtan!
Jumaq pen Tamuq!
Abyldy Qabyldyń óltirýi!

Eger Alla taǵala adamdy jaratyp, olardyń urpaqtaryn ósip-ónetin etpese onda álgi sanap shyqqan nárselerimiz álemge ne úshin kerek?
Býlardyń barlyǵy da Alla taǵalanyń álemdi adam úshin jaratqanynyń dáleli sekildi.

Bulardyń barlyǵy da adam pendelerine ómirde ózin-ózi qalaı ustaýy kerek ekenine, erteńine ózderin qalaı saqtaýy kerek ekenine bergen sabaǵy sekildi.

Osylarǵa senseń, sanań men aqylyń seni kúnádan saqtar. Búgin kúnádan saqtasa, erteń Jumaqqa jetkizer.
Óziń kimsiń? Perishte men saıtannyń qaısysynyń yǵyndasyń?
Búginiń qandaı? Abyl men Qabyldyń qaısysynyń urpaǵy sekildisiń?
Erteń seni ne kútip tur? Jumaq pen Tamuq týraly oılanyp kórdiń be?
Musylman dinine Alla taǵalanyń "Islam " (senim) dep at berýi de tegin emes sekildi. Barlyǵy da ár adamnyń óz senimine baılanysty.

Suraq, suraq... Netken sheksiz suraqtar
Janyń barda, oıyń barda surap qal.
Eger suraq qozǵamasa álemdi,
Sana sóner, tirlik ósher, turaqtar.
Oılar, oılar... Netken sheksiz sheksizdik,
Oıdan qashar máńgúrttik pen essizdik.
Oıǵa batsań, jaqyndatar Allańa,
Oılanbasań jiberedi-aý teksiz ǵyp.
Saıtan nege álem bılep jelikti?
Alla qalaı saıtanǵa erik beripti?
Alla nege Abyl-Qabyl qosaqtap,
Jaqsylyqqa jamandyqty telipti?
Uly Álemniń maǵynasy nede eken?
Jarasady oıshyl janǵa ne desem?
Eı aqylym tizginimdi tejeısiń,
Qıalyma erik bermeı nege sen?
Nege belge qylysh baılap taǵyndyq?
Nege adam beıbit ómir saǵyndyq.
Nege Alla buıyrmadyń áý basta,
Jaratýǵa Qabyldy da Abyl ǵyp?
Perishteden saıtan sózi ótimdi,
Abyl Ata adamdyǵy setildi.
Qan ishkender — Qabyl jolyn qýǵandar,
Bılik sonda, nege solar jetildi?
Abyl qashan aryz Sizge aıta aldy?
Qashan kegin Qabyldardan qaıtardy?
Nege Alla jaratpadyń áý basta,
Perishte ǵyp barlyq malǵun saıtandy?
Álqıssa. Adam pendeleri osylaısha Jaratýshysyna jalynǵan eken deıdi. Sonda Uly Jaratýshy Perishteleri arqyly adamdarǵa jaýap qaıtarady.

Perishteler adamdarǵa sheksiz álemniń kúres úshin jaratylǵanyn túsindiredi.
Adam túgil aspandaǵy juldyzdar da birin-biri jutyp jatady eken deıdi.
Juldyzdar sekildi Jerde Adam Ata urpaqtary da kúreske túsedi. Sol úshin birigip qoǵam qurady, memleket ornatady. Biraq olar ult pen ultty, din men dindi qarsy qoıady. Baı men kedeıdi, bılik pen baǵynyshty qarsy qoıady.
Tirliktegi kúresti adamdy adamǵa qarsy qoıyp emes, jamandyqqa jaqsylyqty qarsy qoıyp kúresý qajet!
Tirliktegi tartysty dindi dinge qarsy qoıyp emes, qatygezdikke qaıyrymdy, jaýyzdyqqa izgilikti qarsy qoıyp kúresý qajet!
Abyl tuqymdy adamdardyń basty kúshi aqyl menen sanada. Biraq olar áli kúnge sony paıdalana almaı keledi. Abyl násildiler barlyq adamzatqa ádiletti qoǵam negizin tek qana ózi sekildilerdiń aýyzbirligi arqyly qurý kerek ekenin túsine almaı keledi.
Qabyl tuqymdylardyń basty kúshi qýlyq penen zorlyqta.

Abyldardan Qabyl tuqymdylar az. Biraq az bolsa da aýyz birligi kúshti. Sonyń arqasynda olar Abyl tuqymdylarǵa zorlyq pen qorlyq kórsetip keledi.

Osylardy abyl násildilerge perishte bylaısha túsindirip jatyr eken deıdi.
Alla syılap Aqyl atty pyraǵyn!
Jol siltedi Sana atty shyraǵy!
Paıdańa asyr jeńý úshin Qabyldy,
Sanań qaıda, aqyl qaıda, shyraǵym?
Qabyl tentek, odan teńdik dámetpe,
Asyrmaıdy aqylyńdy qajetke.
Ter tókkenmen túk tyńdyrmaı qansha jan,
Ótip jatyr batyryń da, ójet te.
Juldyz jatyr juldyzdardy jutyp ap,
Odan oıly, aqyl ǵana qutylad.
Kúrespegen jutylady, eskertem,
Eseptelgen birlik kúshke bu turaq.
Ant bermeıdi adam joldan aýmasqa,
Tilemeýge pále-jále saý basqa.
Jan-janýar ózin-ózi saqtaıdy,
Jaratyldy olar solaı áý basta.

2. Abyl

Álqıssa... Abyl — Adam Ata men Haýa Anadan óngen alǵashqy adam balasy. Mal baǵyp, Jaratqanǵa jalbarynyp, izgilikpen ómir súripti.
Jaratylyp Táńir bergen batadan,
Qorqaýlyqqa, jalqaýlyqqa jat adam —
Adam Ata alǵashqy ulyn Abyl dep,
Túrki tilde, túrkilershe ataǵan.
Allasyna mahabbatpen tabynǵan,
İzgilikti, qaıyrymdy saǵynǵan,
Jaratqandy, tabıǵatty súıgennen
Meıir esip turady eken Abyldan.
Qaıyrymdy súıe biler saǵyna,
Jaratylyp bar adamzat baǵyna,
Qanaǵat pen shúkirshilik eteri,
Jaǵynbaǵan, almaıtyn da shaǵyna.
İzgilikpen jetemiz dep baqytqa,
Keledi olar ómir zaryn tatyp ta.
Birige almaı, dańǵylyna túse almaı,
Adasqanǵa kezinde tań atyp pa?
Sodan olar ómir boıy sorlaýly,
Qoldamaıdy kúshke salyp zorlaýdy.
Úırenbedi Abyl ata urpaǵy
Birlikpenen óz tirligin qorǵaýdy.
Oılansa ǵoı Qabyl qandaı, Abyl kim?
Mini bar ma jaratýda Abyldyń?
Eı abyldar!, eskerińder, erekshe
Uıymdasqysh urpaqtary Qabyldyń.
Al Abyldar — adal jandar tirlikte,
Olarda joq minez degen bir búkpe.
Basqalardan tek jaqsylyq kútedi,
Abyl mini — umtylmaıdy birlikke.
Abyl — izgi, qarý etpek sanany,
Betke ustaıdy ar men ıman shamany.
Jaqsylyqty kúter tipti jaýynan,
Kemshiligi, ańqaýlyǵy bar áli.
Saǵynady olar eldiń birligin,
Saǵynady táýir turmys,tirligin.
Biraq áli qosylmaǵan bastary,
Osy, ǵajap, sheshilmegen syr búgin.
Bul arada joq-aý oıdyń tereńi,
Birlikke umtyl osy-aq barlyq keregi.
Qaı ǵasyrdan, qanǵa bókken, surasań,
"Birlik, birlik, birligiń qana der edi.

3. Qabyl

Álqıssa... Dinı kitaptar Qabyldyń qyzǵanshaq, sarań kisi bolǵandyǵy týraly áńgime etedi.
Ekinshi ul atalypty Qabyl dep,
Ol kúndepti aǵasynyń baǵyn, kóp.
Eger Abyl bolmaǵanda ózimniń,
Artar edi ataǵym men baǵym dep.
Moıyndamas ataq pen baq eńbekte,
Musylmandyq senim kerek senbekke.
Júrek kerek jaqsylyqqa jarmasar,
Deıtin oǵan urpaǵyńdy sendeltpe.
Biraq bir oı maza bermes, solǵan joq —
Sheksiz ólem, sheksiz juldyz tolǵan Kók.
Qabyl ózin Qybyl qylyp áý basta Jaratyp pa?
Áı, jaratyp alǵan joq.
Jaratady, Uly Alla áýelden,
Bar isińe bir Táńirge táýeldi eń.
Sol Qabyldy solaı Alla jaratqan,
Saqtan, saqtan kúres degen áýennen.
Qatygez ǵyp, qanisher ǵyp jaratyp,
Ózgelerge óshpen kózben qaratyp,
Eskertkendi amal-aıla tapsyn dep,
Qabyl menen qaýip-qater taratyp.
İs etedi Qabyl tuqym birigip,
Zorlyq kúshter keter ońaı kirigip.
Jany siri, talaı ret kesse de,
Jeti basty, keter qaıta tirilip.
Birigip ap bar álemdi ýlaıdy,
Qarmaǵyńa "abyl sazan týlaıdy.
Qabyl jany zorlyq penen soǵysta,
Olar barda beıbit kúnder týmaıdy.
Bar álemniń qabyldary baýyrlar,
Abyl seniń jalǵyz sondaı jaýyń bar.
Abyl oılan, urpaǵyńdy azdyrar,
Mafıa bar, qylmyskerlik qaýym bar.
Urylary urylarǵa qarasar,
Qylmyskeri qylmyskermen jarasar.
Abyl — eńbek, Abyl — ómir, Qabyl — qý,
Tek birikse, tek kúresse sanasar.

4. Jaratylys maǵynasy

Álqıssa. Qaı zamanda da, qaı qoǵamda da ozyq oılylar ishinde "Adam tirshiliginiń maǵynasy qoı ústinde boztorǵaı jumyrtqalardaı zaman ornatý dep túsingender bolǵan. Jalpy adamzatqa da keregi sol. Osy maqsatqa jetýge umtylǵandar da barshylyq.
Biri — dúnıejúzin jaýlap ap, sosyn baryp óz qolymen beıbit zaman ornatpaq bolǵan.
Biri — barlyq elderdiń eńbekshi halqyn (jarlylaryn) biriktirip, baılardyń baılyǵyn ıelenip baryp elin baqytqa jetkizbek bolǵan.
Biri — din ýaǵyzy arqyly elder teńdigin ornatpaq bolǵan.
Ázirge bári de aıtarlyqtaı tabysqa jete almaı keledi.
Bar álem adamdaryna áser eterdeı "sol tetik qaı jerge jasyrylǵan ?
Ult birligi me desek, ol da ýaqytsha tynyshtyq. Bir kórshi kúsheıse boldy álsizdeý kórshisin shabady.
Din birligi me desek, ótken ómir sabaqtary bul túsinikke de teris batasyn bergen sekildi.
Asyly, eń turaqty beıbit memleket pen ádiletti qoǵam qurýdyń utymdy joly múdde birligi bolyp júrmesin!
Olaı bolsa, izgilikke qumarlar, zorlyq pen jaýyzdyqqa jany qastar dini men ultyna, baılyǵy men kedeıligine qaramaı Qabyldar birligine qarsy óz birlestigin qarsy qoımaq kerek bolar.
Dúnıejúzin túgel qamtyǵan izgilik is pen beıbit ómirge múddeles adamdar qoǵamy ǵana, bir sózben aıtqanda Abyl urpaqtary Qabyl urpaqtaryna qarsy birige alsa ǵana adam pendesi armandaǵan qoǵam ornata alar dep aqyl berip jatyr eken deıdi, perishteler.

5. Álemdik qaıshylyq

Álqıssa. Adamdarǵa perishteler bul másele boıynsha da biraz túsinik beripti. Álemdik qaıshylyqtar bar depti. Elder men elder arasynda tartys áli júrip jatyr. Adamdar men adamdar arasyndaǵy qaıshylyqtar da toqtar emes. Solardyń keıbireýlerin sanap kórelik:
• Bılik men baǵynyshtynyń arasyndaǵy
• Baılyq pen kedeıshilik arasyndaǵy
• Din men din arasyndaǵy
• Ult pen ult arasyndaǵy
•Memleket pen memleket arasyndaǵy
Solardyń biri jeńilip, biri jeńip jatady eken. Jeńilgenderdiń jaǵdaıy belgili. Oıran bolǵan qala menen dalasy. Eńiregen eli menen qan-josa bolǵan halqy.
Oılanyp kór depti perishteler abyldarǵa, jeńgen ne tabady eken?
Bılikke qoly jetken bar bolǵany bes kún býra bolyp kúrkireıdi eken... Basqa eshteńe de... O jaqqa eshteńe alyp kete almaıdy, alatyny — máńgilik halyq qarǵysy. Napoleon men Gıtler taǵdyry sony rastamaı ma?
Shyńǵys pen Temir ne tapty? Óz elderin ózderi ydyratyp, aqyry basqa elder bodanyna aınaldyrdy. Tarıhqa qaralyq:
•Imperıalar ydyrady.
•Imperatorlar óltirildi.
•Qarsy pikirlini otqa órtegennen de eshteńe shyqpady.
•Basqa dinde bolǵany úshin basy bos terek qaldyrmaı darǵa asqandar da jeńiske jete almady.
Bul tartystardyń jer betine úndestik pen jarasym ákele almaıtyn sebebi bar.
Jeke kisiler men jeke elder múddesinen týyndaıtyn qaıshylyqtardy sheshý jolyndaǵy tartys qorytyndylary jer betine barlyq adamdarǵa birdeı jaqsylyq ákele almaıdy.
Sondyqtan da olardyń elge berer jemisi men tynyshtyǵy ýaqytsha ǵana!

6. Álemdik úndestik

Álqıssa... "Álemdik úndestik (kelisim) ornatý úshin ne qajet? Joly bar ma?" dep suraq suraǵan Abyl urpaqtaryna perishteler aqyl úıretip jatyr deıdi... Bar sekildi depti... Ol — álem halyqtarynyń múddeles bolýy!
Ol — búkilálemdik izgilik!
Ol — búkilálemdik beıbitshilik!
Ony ornatý úshin búkil álemde Abyl urpaqtarynyń birligi kerek. Olar dini menen tiline qaramaı, baılyǵy men baqytyna qaramaı, izgilik pen qaıyrym jolyna túsiretin kisilik erejeni qalyptastyrýlary qajet, adamdardyń izgilik pen qaıyrym jolyndaǵy múddelestigi ornatqan qoǵamdar birlestigi qajet.
Soǵysqa qarsy kúres!
Shekten shyqqan baılyqqa qarsy kúres!
Eldi esirtki men ishimdik arqyly azdyratyndarǵa qarsy kúres!
Aqsha jumsap bılikke talasatyndarǵa qarsy kúres!
Para men jemqorlyqqa qarsy kúres!
Ana men bala densaýlyǵy úshin kúres!
Jastar tárbıesi úshin kúres!
Eger sana izgilik baǵytqa jumys jasaı alsa jer betindegi, jer astyndaǵy Alla taǵalanyń jaratqany barlyq adam pendesin asyraýǵa artyǵymen jetedi, depti perishteler.
Demek, nanǵa talas dep júrgenimiz beker sóz.
Biraq adam da, tabıǵat ta kúres úshin jaratylǵan dedik. Demek, tartys qajet. Ol jaratylys qajettiligi. Jer betine "Úndestik" pen "Jarasym"ornata alatyn bir ǵana tartys túri bar dep oılaımyz. Bul tartys Abyl urpaqtarynyń Qabyl urpaqtarymen tartysy, talasy. Baılyq pen bılik úshin emes, izgilik pen qaıyrym úshin kúres. Bul tartysta din de, ult ta basty qozǵaýshy kúsh bola almaıdy.
Bul tartystyń qozǵaýshy kúshi — Uly Jaratqandy moıyndaý!
Bul tartystyń qozǵaýshy kúshi — Uly Jaratylysty qyzyqtaý!
Bul tartystyń qozǵaýshy kúshi — álem jumbaqtarynyń qupıasyn tanýǵa tyrysý!
Bul tartystyń qozǵaýshy kúshi — adamdyq pen adaldyq!
Bul tartystyń qozǵaýshy kúshi — qanaǵat pen shúkirshilik!
Bul tartystyń qozǵaýshy kúshi — baılyqqa emes, baqytqa umtylý!
Bul tartystyń qozǵaýshy kúshi — bılikke emes, jarasymǵa umtylý! bolǵanda ǵana Jerdi adamdar úshin Jumaqqa aınaldyrýǵa bolatyn bolar.
Adam Ata alǵash qadam basqaly,
Menshiginde Kún de, Jer de, Aspany.
Sodan beri izgilik pen jaýyzdyq,
Óz tańbasyn tarıh qyp tastady.
Eski ańyz tym ejelgi zamannan —
Eki bala — Abyl, Qabyl — Adamnan.
Abyl — izgi, perishteden jaralyp,
Qabyl — zalym, o da sodan, adam tań?
Mert etkeli Qabyl jaýyz Abyldy,
Qorqaýlarǵa ońaı násip tabyldy.
Abyl — eńbek, Abyl — beınet, ádilet,
Solar qalaı qara kúshke baǵyndy.
Sodan beri soǵys, soǵys, soǵystar,
Úrkerli aı, qaýip-qater, toǵystar.
Sodan beri qaqsap Abyl urpaǵy,
Úreı, ashtyq, qursaq qalmaı toq ustar.
Sodan beri Kún kúle almaı jadyrap
Talaı qala oıran boldy qańyrap.
Aspan astyn, jerdiń ústin órt shaldy,
Talqandaldy talaı sándi shańyraq.
Dese birin — Muhambettiń bekzaty,
Deıdi birin - Isa, Musa záýzaty.
Biraq solar — Adam Ata "qos qursaq"
Biri izgi, biri jaýyz áýleti.
Jaralmaǵan adam dinnen, ulttan da,
Jaqsy týar altyn araı qut tańda.
Kúni-túni balalaıdy jaýyzdyq,
Aram oıdan, aram Sýdan jutqanda.
Eı adamdar, Abyl Ata urpaǵy! —
Bir shyndyq bar tanymaǵan jurt áli —
Aldap sóılep, aram qylar Qabyl bar,
Saqtan, saqtan tuqymyńdy qurtady.
Arlanbaıdy, musylmandar boq satar,
Býddashylar kúle sóılep oqsatar.
Iýdeıler basqan jerin aramdap,
Hrıstıandar — qyryp-joıyp, qaqsatar.
Oılanalyq — nege pispeı, shalamyz,
Qabylǵa erdik nege esten tana, Biz.
Eı abyldar, sanaǵa sal, adaspa,
Jer júregi, Jer tiregi - sana, Siz.
Keziń keldi osy demmen kiriger,
Keziń keldi kisilikke biriger.
Qatigezdi eshkim demeı,
Qabyl dep, izgi jandy Abyldardyń biri der.
Eı adamdar, asyl oıǵa jalǵanshy —
"Ult" degen sóz, "Men" degen sóz "aldamshy".
Jalǵan uran Qabyldardyń yǵynda
Qala bermeı, óziń jurt bop, qarmanshy.
Eı izgiler! Abyl Ata urpaǵy,
Bul álemdi Qabyl jurty qurtady.
Birlik, birlik, tek izgi is uranyń,
Túsinbeıdi sońy qalaı jurt áli?
"Qaryndas" dep tek izgini tańdashy,
"Dinim bir" dep tek izgini talǵashy.
Uran - birlik! is — izgilik! Oı — adal!
Osylardy Qanat ete samǵashy.

Shilde — tamyz, 2005 j.

---