Mektepte Júsipbek Aımaýytovtyń «Aqbilek» romanyn oqytý ádistemesi
«Qazaq ádebıeti» páni jalpy bilim beretin mektepterde bilim «Qazaqstan Respýblıkasy Úkimetiniń 2012 jylǵy 23 tamyzdaǵy №1080 qaýlysymen bekitilgen Orta bilim berýdiń (bastaýysh, negizgi orta, jalpy orta bilim berý) memlekettik jalpyǵa mindetti standartyna» saı Qazaqstan Respýblıkasynyń Ádilet mınıstrliginde 2019 jylǵy 12 naýryzda №18382 bolyp tirkeldi) bekitilgen úlgilik oqý baǵdarlamalary negizinde taqyryptyq kúntizbelik jospar jasalynyp oqytylady.[1.69]
Ádebıet – sóz óneri. Adam júregin terbetip, aqylyn tarazylap, tilin kestelep aıtqan sóz ornynda tursa ǵana ádebıet degen óner paıda bolady. Oqytý prosesinde mynadaı eki túrli qyzmet júzege asady. Birinshi másele – muǵalim oqytýy, ekinshi másele – oqýshynyń oqýy. Ádebıetti oqytýda ádis-tásilder mol, burynnan kele jatqan dástúrli zertteý ádisi, ózindik jumys ádisi, mátindi kórkemdeý, mánerlep oqýdyń orny erekshe. Zaman talabyna saı jańartylǵan bilim mazmunyna saı júzden astam tásil sabaqtarda keńinen qoldanylady.
Sol ónerdi qalaı oqytyp júrmiz? Mektepte «Qazaq ádebıeti» páni kórkem ádebıetti, ádebıet tarıhyn, ádebıet teorıasyn, ádebıet synyn qamtıdy. Jaǵartylǵan bilim mazmuny baǵdarlamasy da osyǵan negizdelgen. Sózim naqty bolý úshin 10-synypta oqytylatyn Júsipbek Aımaýytovtyń «Aqbilek» romanyn alyp,taldaıyq. Kestede 10-synyp qoǵamdyq-gýmanıtarlyq baǵyt boıynsha «Qazaq ádebıeti» páninen uzaq merzimdi oqý jospary berilgen.
|
Bólim |
Oqytylatyn shyǵarma |
Daǵdylar |
Oqý maqsattary |
|
Prozadaǵy kórkem oı |
Júsipbek Aımaýytuly «Aqbilek» romany
|
Túsiný jáne jaýap berý |
10.1.1.1-ádebı shyǵarmanyń sújeti men kompozısıalyq qurylymyn taldaý arqyly onyń ıdeıalyq mazmunyn tereń túsiný 10.1.3.1-kórkem shyǵarmadaǵy keıipkerler júıesin jınaqtaý men daralaý; 10.1.4.1-kórkem shyǵarmalardan alǵan úzindilerdi ǵalamdyq taqyryptaǵy ózekti máselelermen baılanystyrý; 10.1.5.1-shyǵarmadaǵy ulttyq qundylyqtardyń álemdik taqyryptarmen úndestigin ashý. |
|
Analız jáne ınteretasıa |
10.2.1.1-ádebı shyǵarmanyń kompozısıasyn ýaqyt pen keńistik turǵysynan taldaý; 10.2.2.1-shyǵarmadaǵy avtor ıdeıasynyń ómir shyndyǵymen baılanysyn anyqtaý; 10.2.3.1-shyǵarmadaǵy kórkemdegish quraldar men aıshyqtaý amaldarynyń qyzmetin taldaý; 10.2.4.1-kórkem shyǵarmadaǵy kóterilgen máselelerge taldaý jasaý arqyly ózindik pikirin qosyp, shyǵarmashylyq jumys (esse, áńgime, óleń, erkin ádebıet taqyryptary – shyǵarma) jazý.
|
||
|
Baǵalaý jáne salystyrý |
10.3.1.1-shyǵarmany mazmundas týyndylardyń úlgilerimen salystyryp,tarıhı jáne kórkemdik qundylyǵyn baǵalaý; 10.3.4.1-shyǵarmany ıdeıalyq jaǵynan mazmundas týyndylarmen salystyra otyryp,ádebı syn jasaý. |
Kúntizbelik-taqyryptyq jospar
Barlyǵy 12 saǵat
|
Uzaq merzimdi jospar bólimi |
Taqyryptar |
Oqytý maqsattary |
Saǵat sany |
|
Prozadaǵy kórkem oı |
Júsipbek Aımaýytulynyń ómiri men shyǵarmashylyǵy |
10.1.5.1-shyǵarmadaǵy ulttyq qundylyqtardyń álemdik taqyryptarmen úndestigin ashý. |
1 |
|
|
«Aqbilek» romany |
10.1.1.1-ádebı shyǵarmanyń sújeti men kompozısıalyq qurylymyn taldaý arqyly onyń ıdeıalyq mazmunyn tereń túsiný 10.1.3.1-kórkem shyǵarmadaǵy keıipkerler júıesin jınaqtaý men daralaý; |
2 |
|
|
Aq patsha áskeriniń lańy |
10.1.5.1-shyǵarmadaǵy ulttyq qundylyqtardyń álemdik taqyryptarmen úndestigin ashý. |
2 |
|
|
Ofıser |
10.1.3.1-kórkem shyǵarmadaǵy keıipkerler júıesin jınaqtaý men daralaý; 10.2.3.1-shyǵarmadaǵy kórkemdegish quraldar men aıshyqtaý amaldarynyń qyzmetin taldaý; |
1 |
|
|
Muqash |
10.3.1.1-shyǵarmany mazmundas týyndylardyń úlgilerimen salystyryp,tarıhı jáne kórkemdik qundylyǵyn baǵalaý; 10.1.3.1-kórkem shyǵarmadaǵy keıipkerler júıesin jınaqtaý men daralaý; |
1 |
|
|
Qaıǵy |
10.1.4.1-kórkem shyǵarmalardan alǵan úzindilerdi ǵalamdyq taqyryptaǵy ózekti máselelermen baılanystyrý; |
1 |
|
|
Mahabbat |
10.3.1.1-shyǵarmany mazmundas týyndylardyń úlgilerimen salystyryp,tarıhı jáne kórkemdik qundylyǵyn baǵalaý; |
2 |
|
|
Tarıh jáne taǵdyr
Bólim boıynsha jıyntyq baǵalaý |
10.2.1.1-ádebı shyǵarmanyń kompozısıasyn ýaqyt pen keńistik turǵysynan taldaý; 10.3.4.1-shyǵarmany ıdeıalyq jaǵynan mazmundas týyndylarmen salystyra otyryp,ádebı syn jasaý. |
2 |
[2.5/13]
|
Júsipbek Aımaýytov «Aqbilek» romany |
|||||||||||||
|
Kommýnıkatıvtik daǵdylar |
Oqytý maqsattary |
Sabaqty ótý tásili |
Usynylatyn ádis-tásilder |
||||||||||
|
1.Kórkem shyǵarmanyń mazmuny men pishini. |
10.1.1.1-ádebı shyǵarmanyń sújeti men kompozısıalyq qurylymyn taldaý arqyly onyń ıdeıalyq mazmunyn tereń túsiný |
Kórkem shyǵarmanyń mazmuny tarıh pánimen tyǵyz baılanysty bolǵandyqtan, tarıh pániniń muǵalimi men dýet sabaq ótkizýge bolady.Oqýshylarǵa baıandaý barysynda ári túsinikti,ári qyzyǵyraq bolmaq |
Berilgen kestege sáıkes oqıǵalar tizbegin quryńdar.
Toptyq nemese juptyq jumys retinde oryndaýǵa tıimdi ádis.Mazmunyn aıtý barysynda birin-biri tolyqtyryp,júıeli oı aıta alady. |
||||||||||
|
2.Ádebı shyǵarmanyń tujyrymdamasy. |
10.1.2.1.-ádebı shyǵarmadaǵy kóterilgen máselelerdi ulttyq múdde turǵysynan ashý. |
Sabaq barysyn suraq-jaýap ádisi arqyly nemese debat sabaq retinde ótkizip,oqýshylardyń oıyn ortaǵa salýǵa bolady. |
1.Zaman ózgerisine ilesýde qazaq jastary qandaı qadamdar jasady? 2.Avtor Aqbilek beınesin jınaqtaý arqyly qandaı ıdeıany kózdegen? 3.Ofıserdiń monologinde aıtylǵan orys halqynyń múddesin anyqtańdar. |
||||||||||
|
3.Shyǵarma úzindilerimen jumys. |
10.1.4.1-kórkem shyǵarmalardan alǵan úzindilerdi ǵalamdyq taqyryptaǵy ózekti máselelermen baılanystyrý; |
Sabaqta problemalyq oqytý,kórkem shyǵarmadan úzindi kelitirip oqytý syndy ádis-tásildermen ótkizýge bolady. |
Qazan tóńkerisinen keıingi qazaq aýylynyń turmys-tirshiligi kórinis tabatyn úzindilerdi taýyp oqyńdar.Ýaqyt shyndyǵy týraly sóz qozǵańdar. Bul tapsyrmany «poster» ádisi arqyly oryndatsaq bolady. |
||||||||||
|
4.Ádebı shyǵarmanyń kompozısıasy. |
10.2.1.1-ádebı shyǵarmanyń kompozısıasyn ýaqyt pen keńistik turǵysynan taldaý; |
«Kórnekilik» ádisi arqyly oqýshylardyń sabaqqa degen qyzyǵýshylyǵyn arttyrýǵa bolady. |
Erteńgi kúnge degen senimin joǵaltpaǵan qyzdyń teń quqyly azamat bolý,óz baqytyn tabý jolyndaǵy kúresin damý satysy men ósý evolúsıasyn kórsetińder. |
||||||||||
|
5.Avtor beınesi. |
10.2.2.1-shyǵarmadaǵy avtor ıdeıasynyń ómir shyndyǵymen baılanysyn anyqtaý; |
Mýltımedıalyq tehnologıalardy paıdalana otyryp sabaqtyń ón boıyn kórnekiliktiń jańa deńgeıine jetkizýge bolady. |
Aq óleń janr túri týraly habarlaryń bar ma?Shyǵarmadaǵy aq óleń janry kezdesetin úzindini taýyp taldańdar.Aq óleń janrynyń qazaq poezıasyndaǵy ornyn sheteldik ádebıet úlgisimen salystyryp kórińder. |
||||||||||
|
6.Kórkem shyǵarmanyń tili |
10.2.3.1-shyǵarmadaǵy kórkemdegish quraldar men aıshyqtaý amaldarynyń qyzmetin taldaý; |
Áńgimeleý ádisi,leksıa ádisi,pikir-talas ádisi jáne t.b |
Jazýshy tabıǵatty kórkem til men sıpattaýda qaı tásildi qoldanǵan ? Nemese shyǵarmada tabıǵat kórinisiniń beınelenýi qalaı atalady ? Shyǵarmada tabıǵat kórinisi berilgen úzindilerdi taýyp oqyńdar . Kórkemdigine nazar aýdaryńdar . Altaıdyń arýlaryn aqyn qandaı kórkemdegish quraldardy qoldanǵan ? Ásem tabıǵat pen sulý qyzdardy qatar alyp sýret teýdegi aqynnyń maqsaty ne ? |
||||||||||
|
7.Shyǵarmashylyq jumys. |
10.2.4.1-kórkem shyǵarmadaǵy kóterilgen máselelerge taldaý jasaý arqyly ózindik pikirin qosyp, shyǵarmashylyq jumys (esse, áńgime, óleń, erkin ádebıet taqyryptary – shyǵarma) jazý. |
Oqýshylardyń shyǵarmashylyǵyn arttyrý maqsatynda kishigirim qoıylym jasap,sabaqty kóńildi ótkizýge bolady. |
Shyǵarmada qandaı nanym-senim týraly sóz boldy?Senderdiń nanym senimderge degen kózóarastaryń qandaı? |
||||||||||
|
8.Qazaq jáne álem ádebıetindegi qundylyqtar. |
10.2.5.1.-álem jáne qazaq ádebıetindegi qundylyqtardyń úndesýin taldap,ózindik oı qorytý. |
Osy sabaqqa deıingi ótken málimetter boıynsha suraqtar,testter,sózjumbaqtar jasaı otyryp «saıys» sabaǵyn ótkizý nátıjeni kórsetedi. |
Qazaqstan tarıhynan azamat soǵysy jóninde málitmetpen tanysyńdar.Sol kezdegi saıası jaǵdaıdyń qazaq halqyna tıgizgen zardaptaryn shyǵarmamen baılanystyra otyryp,salystyrý jasańdar. |
||||||||||
|
9.Zamanýılyǵy men jańashyldyǵy |
10.3.2.1-kórkem shyǵarmadaǵy kóterilgen máselelerdiń jańashyldyǵyna synı turǵydan baǵa berý. |
Saıys sabaqtyń jalǵasy retinde oqýshylady topqa bólip bir-birine suraq daıyndatý. |
Qazaq áıeliniń erkindigi jaıynda jazylǵan shyǵarmalardyń ortaq qundylyqtary. |
||||||||||
|
10.Ádebı syn. |
10.3.4.1-shyǵarmany ıdeıalyq jaǵynan mazmundas týyndylarmen salystyra otyryp,ádebı syn jasaý. |
Salystyrmaly oqytý tásili taqyrypty qorytyndylaý úshin taptyrmas tásil.Berilgen kórkem shyǵarmanyń mazmunymen úndes shyǵarmalardy aıtý arqyly,taldaý arqyly oqýshynyń esinde oqyǵan shyǵarmasy máńgi qalýǵa múmkindik ashamyz. |
Óz múddesi,ishki esebi úshin aıanbaıtyn Muqash sekildi adamdar qoǵamǵa,memleketke qanshalyqty qaýipti?Adamdardyń nıetin ózgertýge bola ma? |
||||||||||
Oqytý barysynda qoldanylatyn ádis tásilderdiń tıimdiligin qansha aıtsaqta,oqý baǵdarlamasynyń qate ketken tustary kólbeńdep kóz aldymyzǵa shyǵa beredi.Bul olqylyqtardy qanshama ádisker,ǵalymdar óz maqalalarynda soqyrǵa taıaq ustatqandaı kórsetip berdi. Sonyń qataryna B.Jumaqaeva,Q.Bitibaeva t.b sekildi ádiskerlerimizdi aıta alamyz. Qansha jyldyq ótili bar sheber pedagog Meıramgúl Núsipbekova oqý baǵdarlamasynyń olqylyqtary jaıly óz maqalasynda : «1980 jyldary 5-synypta qazaq til men ádebıeti pánin aptasyna 8 saǵat oqyttyq. Qazaq tili 5 saǵat, qazaq ádebıeti 3 saǵat oqytyldy. Oqytý ádebıettik oqýǵa negizdeldi, bala uǵymyna saı ǵana taldaýlar jasaldy. Al qazir 5-synypta 5 saǵat oqytylady, onyń 3 saǵaty qazaq tili, 2 saǵaty ádebıet. Sol 2 saǵatta kórkem ádebıetti emes, ádebıettiń tarıhy men teorıasyn jáne ádebıet synyn oqytyp kettik, standart ta, baǵdarlama da, oqýlyq ta soǵan negizdelip jasalyp otyr.»-degen bolatyn.[1,78] Rasymen , ár aptadaǵy 80 mınýt oqýshyǵa ne beredi? Oqý baǵdarlamasy da,oqýlyqta teorıaǵa negizdelgen.Bundaı jaǵdaıda ádebıet páni mektep oqýshylarynyń sózdik qoryn molaıtýǵa qanshalyqty úlesin qosady eken? Osy oraıda B.Jumaqaevanyń «Ádebıet páni-ádebıettaný ǵylymy emes,teorıalyq bilim tek ádebıetti túsinip, túısinýi úshin jumsalǵany abzal.»[3.6] -degen pikirin negizge alsaq bolady.Sondaı-aq B.Jumaqaeva oqý baǵdarlamasynda oqýshylardyń jas ereksheligi eskerilmegenin aldyǵa tartady. Osy sekildi olqylyqtardyń aldyn alý úshin bizdiń aldymyzda birneshe mindetter tur.
- «Qazaq ádebıeti» pánin oqytqanda teorıaǵa emes,shyǵarmanyń kórkemdigine nazar qoıý
- Oqýshylardyń jas ereksheligin saqtaý.(Jańartylǵan oqý baǵdarlamasynda oqý maqsattaryndaǵy baǵalaý,esse jazý tapsyrmalary 5 synypqa da,11 synypqa da birdeı usynylǵan.)
- Oqyrman qalyptastyrý úshin orta býyn synyptarynda qajetti mólsherdegi shyǵarmalar bolý qajet.Bir shyǵarmany bir toqsan boıy taldaıtyndaı oqýshylar ádebı mátinniń sarapshylary emes dep sanaımyn.
- Qazaq balalar ádebıetin qalyptastyrý úshin oqý materıaldaryna balalar ádebıetiniń ókilderin kóbeıtý kerek.
- 9,10,11 synyptarda qazaq ádebıetin kezeń-kezeńimen oqytqan jón.
- Oqý maqsatyna jetý úshin berilgen tapsyrmalardyń sáıkestigi.
Qorytyndylaı kele, ádebıetti oqytýdaǵy oqý nysany kórkem shyǵarma bolǵanymen,ortalyq tulǵa-oqýshy..Barlyq oqý áreketi oqýshyny tulǵa retinde qalyptastyrý baǵytynda bolýy kerek. Sondyqtan ár pán óz mindetin aýytqymaı oryndap shyqsa,básekege qabiletti,joǵary bilimdi oqýshylardy tárbıelep shyǵarymyz anyq.
Paıdalanǵan ádebıetter tizimi:
- Meıramgúl Núsipbekova «Jańartylǵan bilim mazmuny boıynsha mektepte «qazaq ádebıeti» pánin 5-10 synyptarda oqytýdyń ózekti máseleleri.» .respýblıkalyq ǵylymı- praktıkalyq konferensıa materıaldary. Elektrondy jınaq. – Almaty, 2019. – 126 b.
- A.Satylova,S.Dáribaeva.G.Orda.-Qazaq ádebıeti:Ádisnemelik nusqaý.Jalpy bilim beretin mekteptiń qoǵamdyq-gýmanıtarlyq baǵytyndaǵy 10-synyp muǵalimderine arnalǵan qural.-Almaty:2019j-104b.
- B.Jumaqaeva «Ádebıet pánin qalaı oqytyp júrmiz» maqalasy .”Qazaq ádebıeti” gazeti 2020j.№44 .
- Q.Bitibaeva «Ádebıetti oqytý ádistemesi».-2-bas.-Almaty:Qazaq ýnıversıteti,2019-268b.
You Might Also Like
-
Árbir mektep qabyrǵasynan túlep ushqan jas túlek óz ómirindegi jaýapty kezeńderdiń biri – bolashaq kásibin tańdaýdy júzege asyrýy tıis, jáne de sol kásipke bar kúsh-jigerin salyp, óziniń b...
