InfoHub Logo

Janarbekova Aızere Rýslanovna

Qazirgi kezeńdegi shıelenisip otyrǵan ekologıalyq máselelerge baılanysty tabıǵı ortanyń sapasyn jaqsartý eń ózekti taqyryptardyń biri bolyp otyr. Tabıǵat resýrstaryn barynsha paıdalaný onyń qorlaryn azaıtýmen qatar, sapalyq kúıin de nasharlata tústi. Ónerpkásiptiń qarqyndy damýy men adamnyń is-áreketiniń nátıjesinde adamnyń qorshaǵan ortanyń tepe-teńdigi buzylýda. Tabıǵatqa qatty, suıyq, sıntetıkalyq, gaz kúıindegi zattar shyǵarylyp, sý, aýa, topyraq sapasyn tómendetti. Zıandy zatttardyń adam tirshiligine qajetti azyq-túlikterdiń quramynda mólsherden tys kóp bolýynyń saldarynan adam men tabıǵat zardap shegýde. Adam organızmine túsken ýly zattardyń az mólsheriniń ózi adamnań basyn aınaldyryp, qustryryp, esinen tandyrady. Al, organızmge osyndaı zıandy zattardyń shekten tys mólsheri tússe tirshiligin joıýy ábden múmkin. Adamdar osyndaı jaǵymsyz saldardan ońaı qutylý úshin ózine jáne aınalasyna qamqorlyq tanyta bilýi kerek. Qorshaǵan ortany lastamaı, qoqysyn ózinen soń tazalap júrse, kóbirek senbilikter ótkizip, kógaldandyrý júrgizse, orta edáýir tazaryp qalady. Sonymen qatar adamnyń óz densaýlyǵy úshin jasaıtyn mindettemeleri bar.

Birinshiden:ónerkásip, zaýyt, jylý qazandyqtary, avtokólikter ushaqtar jumys istegende hımıalyq zıandy zattar bólip shyǵady. Olar qatty, suıyq, gaz túrinde bolýy múmkin. Sondyqtan ózen, kól sýyn qaınatpvaı ishýge, jemis-jeıdekti jýmaı jeýge bolmaıdy.

Ekinshiden:tek tabıǵı zattar qoldaný. Mysal retinde kishkentaı poldıetılenedi alyp qarasaq, muny kádege jaratý ıadrolyq qarýdyń qasynda túkke turǵysyz bolyp kórinedi. Alaıda, ony órteýge bolmaıdy, óıtkeni odan atmosferaǵa shyǵatyn zıandy ıis hımıalyq qarýdan kem emes. Órteý kezinde polıetılennen shyǵatyn 80 kg salmaqtaǵy er azamat birden ólim qushady. Polıetılen qaldyqtaryn kómýge bolmaıdy. Olar jerge ydyramaı, myńjyldyqtar boıy qala beredi.

Úshinshiden:zıandy áreketterden aýlaq bolý. Ýly zattardyń qataryna temeki men esirtki de jatady. Temekini jıi tartý ókpe men qolqanyń sozylmaly aýrýyna, ókpe joldarynyń qaterli isik aýrýlaryna ákelip soǵady. Esirtki zattyr da qalqa men ókpeniń qaterli isik aýrýlaryn týǵyzady.

Mine osylaısha kózimizge qarapaıym bolyp, bilinbeıtin, baıqalmaıtyn nárseler tek adam aǵzasyn ǵana emes, jutyp otyrǵan aýamyzǵy deıin ýlaıdy. Sóıtip, biz aǵzamyzǵa qandaı zıan kelip jatqanyn bilmeımiz. Mundaı zıandyqtar bolashaqta adamzat balasynyń joǵalyp ketýine de ákelýi múmkin. Sondyqtan da ár adam ózi úshin, óz densaýlyǵy úshin nemese bolashaq urpaqtary úshin oılanyp áreket etýi kerek!

---