InfoHub Logo

Ońtústik Qazaqstan obylysy
Shardara aýdany
№16 kolej
Oryndaǵan: J-56 top stýdenti Ábseıt Qaısar Serǵazyuly
Jetekshisi: óndiristik oqytý sheberi Pantaev Erkeǵalı Sydyquly

Aǵash óńdeý - aǵashtan jasalǵan buıymnyń arnaýly óńdeýden ótkizip kádege jaratý joldary. Daıyndalatyn zattyń betin tegisteý, oımyshtap beder salý, boıaý aǵash betin qyzdyrylǵan metalmen qarý, bizdiń ushymen qaryp órnek, jazý túsirý, t.b. tásilder jatady. Atalǵan tásilderdi kóbinese úı jıhazy, saz aspaptary-nyń, úı, ǵımarattyń aǵash bólshekterin (ustyn, tireý, esik, qaqpa jáne t.b.) óńdeýge qoldanǵan. Ol úshin áshekeılenetin aǵash betine órnektiń nobaıyn biz tárizdi ótkir aspappen nemese qyzǵan ıneniń ushymen batyra syzyp alyp, ártúrli mánerde ıilgen temirtek (metal) qalyptardy otqa qyzdyryp, órnektiń boıyn qýalaı, qaryp (kúıdirip) shyǵady. Qaraǵaı, samyrsyn, shyrsha tárizdi shaıyrly aǵashtardan jasalǵan buıymdardaǵy aǵashtyń tabıǵı órnegin (tekstýrasyn) aıqyndaı túsý úshin, óńdelgen buıymdy ottyń jalynyna sharpytyp alsa, aǵash talshyqtarynyń shaıyrly jerleri saqtalyp, shaıyry joq tustary kúıip, qaraqońyr túske enip, jolaqty tabıǵı órnek paıda bolady. Erterekte sheberler aǵash buıymdarǵa rý tańbalaryn, adam attaryn, oıý-órnek túrlerin qaryp túsirgen.Aǵash bólikterin qatarlastyra qarı otyryp, sarǵysh qońyrdan shymqaı qaratústiń arasyndaǵy reńderdi shyǵarǵan. 

Aǵash óńdeý kásibi qazaqtardyń óndiristik qyzmetiniń asa mańyzdy salalarynyń biri bolyp tabylǵan, óıtkeni ol tirshilikti qamtamasyz etetin mádenıettiń  elementterin jasaıtyn.

Aǵash sheberi— súrek materıaldarynan ártúrli buıymdar (tereze jaqtaýlary, irge bastyrǵylary, jaqtaý mańdaıshalary, bólmelerdiń nemese ǵımarattardyń ishki jabdyqtarynyń element-teri, jıhazdar t.b.) jasaıtyn usta.

Aǵash óńdeýshi-aǵash  óńdeıtin jumysshy. Aǵash sheberiniń quraldary kóptúrliligimen erekshelenbeıtin: shappa shot, qashaýlar men pyshaqtar, bizder men qysqyshtar, aralar men egeýler  jıyntyǵy. Sút saýatyn shelekter aǵashtan jasalǵan. Qymyzǵa arnalǵan jıyntyqtardyń túrleri kóp jáne sándi bolǵan: shara, tostaǵandar, qymyz quıatyn shómishter men ojaýlar, olardyń kólemi men pishini ártúrli bolyp, kóbine kúmispen jáne súıekpen áshekeılengen. Maı shaıqaıtyn aǵash kúbilerdi qazaqtar tek ózderi jasap kana qoımaı, jármeńkelerde daıarlaryn da satyp alǵan.

Bútindeı oıylyp jasalǵandary da, taqtaıshalardan qurastyryl-ǵandary da kezdesken. Ár úıde dándi daqyl túıetin keli men kelsap bolǵan. Bútin aǵash keseginen jonylǵan, jalpaq túbi dóńgelek kelgen tabaq et salýǵa qyzmet etken. Ár túrli jıhazdarǵa ásem oıý-ornek molynan salynyp, syrlanǵan, jozylanǵan jáne kúmis tilimdermen áshekeılengen. Bul jıhaz úı ishine sán berýmen qatar, turmysta kerekke jaratylǵan. Oǵan jatatyndar: zattar men kıim-keshek salatyn sandyq, tamaq saqtaıtyn kebeje, ydys-aıaqqa arnalǵan asadal, júk jıatyn júkaıaq, jastyq aǵash, adalbaqan, tósek jáne basqalar.

Aǵash sheberhanasy - aǵash materıaldarynan buıymdar jasaıtyn sheberhana.

Aǵashtan jasalǵan kópir - tirekteri men aralyqtary aǵashtan jasalǵan kópir.

Aǵashtan jasalǵan qurylystar - qurylystar nemese jóndeý jumystary júrgizilip jatqanda jumysshylar men qurylys materıaldaryn jaıǵastyrýǵa qajetti ýaqytsha jasalǵan qosymsha qurylys.

Aǵash sheberlik jumystary - betterinóńdep elemntterin dál qıylystyryp qosý arqyly súrekterden buymdar jasaý. Aǵash sheberlik jumystarǵa belgileý, súrekterdi mehanıkalyq tilimdep óńdeý, jelimdeý, fanerleý, qurastyrý jáne taza óńdeý jatady.

Aǵash sheberlik-qurylys buıymdary - buǵan terezeler, esikter, parketter jáne qurylysta súrekter men súrek materıaldardan jasalǵan pishindi tetikter, edendi jabýǵa arnalǵan taqtaılar men syryqtar, terezeniń aldyn jabatyn taqtaılar, irge bastyrǵylary, mańdaıshalar, tutqalar jáne qaptamalar jatady.

Aǵash sheberlik-qurylys buıymdar - súrek materıaldardyń betterin uqypty túrde óńdep, elementteriń dál qıylystyryp qosyp jasalǵan buıymdar.

Aǵash sheberlik - qurylys jumystaryn jasaýǵa arnalǵan jabdyqtar- bul jumystardy júrgizýge arnaıy bildekter men tizbekter koldanylady.  

---