Álemdik bilim berý keńistigine ený kezeńinde ádebıet pánin oqytýda jobalaý qyzmetiniń tıimdiligi
Álemdik bilim berý keńistigine ený kezeńinde ádebıet pánin oqytýda jobalaý qyzmetiniń tıimdiligi
«Oqyp úırenbeseń, ónerge de, danalyqqa da qolyń jetpeıdi» (Demokrıt)
Elimizde bolyp jatqan irgeli ózgerister men qaıta jańǵyrýlar onyń bilim men tárbıe berý júıesine de túbirli ózgerister men maqsattar ákeldi. Ulttyq bilim berý júıesiniń maqsattary men mindetterin qurýda aıtýly jańarýlar júrip jatyr. Jeke tulǵaǵa qaraı bilim men tárbıe berý úderisterin álemdik pedagogıka aldynda turǵan maqsat ekeni belgili. G. N: Selevko óz zertteýleri nde jeke tulǵa týraly bylaı anyqtama bergen bolatyn: «Lıchnost– eto psı - hıcheskaıa dýhovnaıa sýshnostcheloveka, vystýpaıýshaıa v raznoobraznyh obob - shennyhsıstemah kachestv» Elbasymyz N. Á. Nazarbaev: «Sider men bizder tek bolashaq býyndy ǵana emes, jalpy adamzattyq qadir - qasıetterdiń mán – mańyzyn túsinetin, jany da, táni de taza bilimdi patrıot – azamattar býynyn tárbıeleýge mindettimiz. Balalardy Otandy, týǵan jerdi, óziniń halqyn súıýge tárbıeleý – muǵalimniń asa mańyzdy, asa jaýapty da qadirmendi paryzy», - degen bolatyn. Olaı bolsa jeke tulǵa boıynda Otanyn, týǵan jerin, óz halqyn súıý qasıetterin qalyptastyryp, boıyna sińirýde mekteptegi ár muǵalimniń, sonyń ishinde qazaq tili men ádebıeti páni muǵaliminiń orny erekshe ekeni sózsiz. Ádebıet – sóz óneri. Ulaǵatty adamdar ádebıetti «adamtaný quraly» dese, ádebıet pánin men «adam tárbıeleý quraly» der edim. Sebebi ádebıet jeke tulǵaǵa sóz marjandarynyń qyr - syryn ıgerýden jaı bilim berip qoımaıdy, eń bastysy, ómirdiń eń qymbattysy, eń asyly – jaqsylyq pen izgiliktiń uryǵyn sebedi. Ádebıet pániniń ár sabaǵyn adam boıyndaǵy asqaq arman, ádemi senim, ásemdik pen sulýlyqqa qushtarlyq tárizdi eń móldir sezimder men kisilik qasıetter týraly syrlasý sabaǵy desek te bolady. Mektepte oqytylatyn qaı pán bolsyn, olardyń bilim men daǵdy, tárbıe berýde ózindik orny, atqarar mańyzy bar. Degenmen ádebıet páni báriniń anasyndaı qyzmet atqarady. Sebebi kez - kelgen pándi uǵyný úshin saýatty oqyp, oqyǵanyn túsinip, jetkize bilý kerek. Ádebıetti, sóz ónerin, sóz maǵynasyn túsinbegen adamǵa árıne, basqany uǵyný qıyndyq týǵyzary sózsiz.
Búgingi ǵylym men tehnıka ǵaryshtap damyp turǵan kezde, oqýshylardyń ádebı kitaptardy qyzyǵa oqı qoıýy ekitalaı dúnıe. Osyndaı kezde oqýshyny qyzyqtyra bilý – oqytýshyǵa baılanysty. Dástúrli oqytýdaǵydaı beriletin bilimdi eń aldymen muǵalim túsindirip, sol túsinikti, sondaı - aq oqýlyqtaǵy uǵymdy oqýshy qaıtalap berip otyrsa, ol ónimsiz deńgeı, ári qyzyqsyz, bir saryndy bolar edi. Eger kórkem týyndy týraly oqýshynyń óz qabyldaýy, óz pikiri týyndasa, sol boıynsha oqýshynyń izdenis jumystary bolsa, sony negizge ala otyryp, jańa bilimdi ıgertýge is - áreket jasalsa, muǵalimniń sabaǵy nátıjeli de qyzyqty bolary sózsiz. Ádebıettiń ár sabaǵynda oqýshynyń áreketi birinshi kezekte turýy qajet. Ádebıettiń qaı sabaǵy bolmasyn ózindik oılaý, pikirlesýge, izdeniske negizdelse sabaq ónimdi bolmaq. Uly Abaı bilim alýdyń joly týraly « Bilim, ǵylymdy kóbeıtýdiń eki qarýy bar: biri - oılaý, pikirlesý; ekinshisi - saqtaý, qorǵaý, sonda bilimiń zoraıady» degen eken. Sondyqtan ár sabaq Sokrattyń «ıssledýem» ustanymyna negizdelgen jón. Óz tájirıbemde ádebıet pánin oqytýda «oı tastaý, oılantý, oılaý» tehnologıasynyń modelin ustana otyryp sabaq ótkizýdiń tıimdiligin anyqtadym.
Q. Ahmırov atyndaǵy JOBBMB Zelenov aýdany
qazaq tili men ádebıeti páni muǵalimi
Kýltasbaeva Aıgýl Haırjanovna
Álemdik bilim berý keńistigine ený kezeńinde ádebıet pánin oqytýda jobalaý qyzmetiniń tıimdiligi júkteý
«Oqyp úırenbeseń, ónerge de, danalyqqa da qolyń jetpeıdi» (Demokrıt)
Elimizde bolyp jatqan irgeli ózgerister men qaıta jańǵyrýlar onyń bilim men tárbıe berý júıesine de túbirli ózgerister men maqsattar ákeldi. Ulttyq bilim berý júıesiniń maqsattary men mindetterin qurýda aıtýly jańarýlar júrip jatyr. Jeke tulǵaǵa qaraı bilim men tárbıe berý úderisterin álemdik pedagogıka aldynda turǵan maqsat ekeni belgili. G. N: Selevko óz zertteýleri nde jeke tulǵa týraly bylaı anyqtama bergen bolatyn: «Lıchnost– eto psı - hıcheskaıa dýhovnaıa sýshnostcheloveka, vystýpaıýshaıa v raznoobraznyh obob - shennyhsıstemah kachestv» Elbasymyz N. Á. Nazarbaev: «Sider men bizder tek bolashaq býyndy ǵana emes, jalpy adamzattyq qadir - qasıetterdiń mán – mańyzyn túsinetin, jany da, táni de taza bilimdi patrıot – azamattar býynyn tárbıeleýge mindettimiz. Balalardy Otandy, týǵan jerdi, óziniń halqyn súıýge tárbıeleý – muǵalimniń asa mańyzdy, asa jaýapty da qadirmendi paryzy», - degen bolatyn. Olaı bolsa jeke tulǵa boıynda Otanyn, týǵan jerin, óz halqyn súıý qasıetterin qalyptastyryp, boıyna sińirýde mekteptegi ár muǵalimniń, sonyń ishinde qazaq tili men ádebıeti páni muǵaliminiń orny erekshe ekeni sózsiz. Ádebıet – sóz óneri. Ulaǵatty adamdar ádebıetti «adamtaný quraly» dese, ádebıet pánin men «adam tárbıeleý quraly» der edim. Sebebi ádebıet jeke tulǵaǵa sóz marjandarynyń qyr - syryn ıgerýden jaı bilim berip qoımaıdy, eń bastysy, ómirdiń eń qymbattysy, eń asyly – jaqsylyq pen izgiliktiń uryǵyn sebedi. Ádebıet pániniń ár sabaǵyn adam boıyndaǵy asqaq arman, ádemi senim, ásemdik pen sulýlyqqa qushtarlyq tárizdi eń móldir sezimder men kisilik qasıetter týraly syrlasý sabaǵy desek te bolady. Mektepte oqytylatyn qaı pán bolsyn, olardyń bilim men daǵdy, tárbıe berýde ózindik orny, atqarar mańyzy bar. Degenmen ádebıet páni báriniń anasyndaı qyzmet atqarady. Sebebi kez - kelgen pándi uǵyný úshin saýatty oqyp, oqyǵanyn túsinip, jetkize bilý kerek. Ádebıetti, sóz ónerin, sóz maǵynasyn túsinbegen adamǵa árıne, basqany uǵyný qıyndyq týǵyzary sózsiz.
Búgingi ǵylym men tehnıka ǵaryshtap damyp turǵan kezde, oqýshylardyń ádebı kitaptardy qyzyǵa oqı qoıýy ekitalaı dúnıe. Osyndaı kezde oqýshyny qyzyqtyra bilý – oqytýshyǵa baılanysty. Dástúrli oqytýdaǵydaı beriletin bilimdi eń aldymen muǵalim túsindirip, sol túsinikti, sondaı - aq oqýlyqtaǵy uǵymdy oqýshy qaıtalap berip otyrsa, ol ónimsiz deńgeı, ári qyzyqsyz, bir saryndy bolar edi. Eger kórkem týyndy týraly oqýshynyń óz qabyldaýy, óz pikiri týyndasa, sol boıynsha oqýshynyń izdenis jumystary bolsa, sony negizge ala otyryp, jańa bilimdi ıgertýge is - áreket jasalsa, muǵalimniń sabaǵy nátıjeli de qyzyqty bolary sózsiz. Ádebıettiń ár sabaǵynda oqýshynyń áreketi birinshi kezekte turýy qajet. Ádebıettiń qaı sabaǵy bolmasyn ózindik oılaý, pikirlesýge, izdeniske negizdelse sabaq ónimdi bolmaq. Uly Abaı bilim alýdyń joly týraly « Bilim, ǵylymdy kóbeıtýdiń eki qarýy bar: biri - oılaý, pikirlesý; ekinshisi - saqtaý, qorǵaý, sonda bilimiń zoraıady» degen eken. Sondyqtan ár sabaq Sokrattyń «ıssledýem» ustanymyna negizdelgen jón. Óz tájirıbemde ádebıet pánin oqytýda «oı tastaý, oılantý, oılaý» tehnologıasynyń modelin ustana otyryp sabaq ótkizýdiń tıimdiligin anyqtadym.
Q. Ahmırov atyndaǵy JOBBMB Zelenov aýdany
qazaq tili men ádebıeti páni muǵalimi
Kýltasbaeva Aıgýl Haırjanovna
Álemdik bilim berý keńistigine ený kezeńinde ádebıet pánin oqytýda jobalaý qyzmetiniń tıimdiligi júkteý
You Might Also Like
