InfoHub Logo

Synyp: 7
Bıologıa
Sabaqtyń taqyryby: Alǵash qurlyqqa shyqqan omyrtqaly janýarlar
Sabaqtyń maqsaty:
Bilimdiligi: Oqýshylarǵa bilim tereńdetý maqsatynda qosmekendiler, olardyń tirshilik etýi, qosmekendilerdiń túrleri jaıynda maǵlumat berý
Tárbıeliligi: Oqýshylar arasynda uıymshyldyqty jáne syılasymdyqty oıatý. Toppen jumys jasaı bilýge tárbıeleý. Ekologıalyq saýattylyqtaryn asha otyryp, qorshaǵan ortadaǵy tirshilik ıelerine qamqorlyq jasaı bilýge baýlý.
Damytýshylyǵy: Ár túrli bilim kózderin qoldana bilý (mátin, sýret,
jınaqtamalar, slaıd jáne elektrondy oqýlyqtar). Oqýshylardyń oılaý, este aqtaý qabiletterin damytý
Sabaqtyń tıpi: jańa bilimdi meńgertý
Sabaqtyń túri: aralas
Sabaqtyń ótilý ádisi: «Úshólshemdi júıe tehnologıasy»
Sabaqtyń kórnekiligi: slaıdtar, vıdeorolık, qosymsha oqýlyqtar, ınteraktıvti taqta
Basqa pándermen baılanysy: geografıa, ınformatıka

Sabaqtyń barysy:
İ. «Kópir» kezeńi ( 5 – 7 mın )
İ. 1 Uıymdastyrý sáti
İ. 2 Aldyńǵy taqyryptyń İİİ kezeńiniń úsh deńgeılik tapsyrmalaryn úıden aıaqtap kelgenderin tekserý;
İ. 3 «Kópir» tapsyrmalary
Súıekti balyqtardyń erekshelikteri?
Sáýleqanatty balyqtar
Saýsaqqanatty balyqtar týraly ne aıta alasyńdar?
Bekire balyǵynyń mańyzy qandaı?
Balyqtardyń terisinde bolatyn erekshe múshe?
Qara ýyldyryq alynatyn balyqtar
Torsyldaǵy bolatyn balyqtar

Súıekti balyqtarǵa tán belgilerdiń tusyndaǵy sandardy qoıý arqyly kesteni toltyryńdar
Súıekti balyqtar

1. qorytpa, shoqyr, pilmaı, latımerıa,
2. Jupbalyq, tutasbas, akýla
3. terisi iri qabyrshaqtarmen qaptalǵan
4. terisi plakoıdty qabyrshaqtarmen qaptalǵan
5. jelbezeginiń syrtynda súıekti qaqpaǵy bar
6. jelbezek sańylaýy tikeleı syrtqa ashylady
7. toq ishegi men ash isheginiń shekarasynda usaq tuıyq óskinderi bar.
8. tumsyǵy alǵa sozylyńqy
9 torsyldaǵy bolady
10 kloakasy bar
11 anal tesigi bar
12 ishteı uryqtanady
13 syrttaı uryqtanady
14 ýyldyryǵynyń sany kóp
15 ýyldyryǵynyń sany az
İİ kezeń ( toptyq jumys )
Jańa sabaqty toptyq jumys barysynda oqýshylardyń óz betimen meńgerýine jaǵdaı jasaý:
A) oqýshylar tómendegi «Bilý», «Túsiný», «Taldaý», «Jınaqtaý» tásilderine sáıkes tapsyrmalaryn ózderi oryndaıdy. ( )
Á) jaýaptaryn muǵalimmen birge taldaıdy ( )
Nátıjesi aýyzsha marapattalady.

Teorıa boıynsha «Bilý»
(taqyryp mazmuny boıynsha kim? Ne? Qashan? Qandaı? Ne istedi?)
“Kim jyldam?”
● Qosmekendiler qandaı otrádtarǵa bólinedi?
● Eresek qosmekendiler qandaı músheleri arqyly tynys alady?
● Qosmekendilerdiń qan taratý júıesiniń qandaı erekshelikteri bar?
● Qazaqstanda mekendeıtin qurbaqalardy ata?
● Jetisýlyq baqatistiń dene turqy qansha sm?
● Qosmekendiler qos jynysty ma, dara jynysty ma?
● Qosmekendilerdiń uryqtanýy qalaı júredi?
Slaıd arqyly sýretterge qarap otyryp, suraqtarǵa jaýap berý.
Teorıa boıynsha: «Túsiný»
(nege? Nelikten? Sebebi? Ne úshin? suraqtary oqýshynyń joǵaryda bergen jaýaptaryn tereńdetý úshin qoıylady)
● Nelikten qosmekendiler dep atalady?
● Ne sebepti qosmekendiler terisi arqyly tynys alady?
● Qosmekendilerdiń paıdasyn túsindirińder
Teorıa boıynsha: «Taldaý»
• Salystyr
• Aıyrmashylyǵy nede?
• Uqsastyǵy nede?
• Taqyryptyń basty ıdeıasyn jaz degen tapsyrmalar bolý kerek.
Nemese tapsyrmalardy Venn dıagramsy arqyly qamtýǵa bolady
Venn dıagramsy arqyly salystyryńdar:
Quıryqty qosmekendiler
Quıryqsyz qosmekendiler
Uqsastyǵy

Taqyryptyń basty ıdeıasy nede?
.....................................................................................................................................

Teorıa boıynsha: «Jınaqtaý»
(Qorytyndy shyǵar, anyqtama ber, mazmundy júıele, kesteni, tirek syzbany, sózjumbaqty toltyr nemese óziń qurastyr s. s basqa túrdegi tapsyrmalar oqýshynyń joǵarydaǵy « taqyryptyń baty ıdeıasyna» jazǵan jaýabyna qoıylady )
Taqyryptyń basty ıdeıasyn sqema túrinde toltyryńdar:
Qosmekendiler:
Quıryqty -------------
Quıryqsyz ---------------
Aıaqsyz -----------------------

Oqýlyqpen jumys () tómendegi « Qoldaný» jáne oqýshynyń taqyryp mazmunyna « Baǵa berýi» tásilderine sáıkes, ıaǵnı refleksıa jasaýǵa, esse jazýǵa arnalǵan, praktıka júzinde bekitý tapsyrmalary oryndalady. Nátıjesi aýyzsha marapattalady.
Praktıkada: «Qoldaný»
(oqýlyqpen jumys júrgizý barysynda tek qarapaıym tapsyrmalarmen bekitý júrgiziledi)
«Bıologıalyq dıktant»
● Qosmekendilerdiń terisi......,....... jáne...... bolyp keledi.
● Qosmekendilerde alǵash ret.................. paıda bolǵan.
● Qomekendiler........... jynysty janýarlar.
● Qosmekendiler ejelgi..................................... paıda bolǵan.
● Aıaqsyz qosmekendilerde..... de,................................ bolmaıdy.
● Quıryqsyz qosmekendilerdiń................... túrleri bar.
●.............. qurbaqasy Qazaqstannyń Qyzyl kitabyna tirkelgen.
Praktıkada: «Baǵa berý»
(Sen qalaı oılaısyń? Ne ister ediń? degen suraqtar ómirdegi jaǵdaıattardy sheshýge baǵyttalyp qoıylady) ( toptyq jumys )
Qalaı oılaısyńdar?
Qazaqstannyń Qyzyl kitabyna tirkelgen qosmekendilerdi qalaı qorǵaýǵa bolady?

İİİ kezeń ( keri baılanys baǵalaý kezeńi ) Jeke jumys
Joǵaryda meńgergen mazmundy úsh deńgeıge iriktep ( ár deńgeıdiń bilimdilik, biliktilik, ıaǵnı quzyrettilik deńgeıin anyqtaıtyn tapsyrmalar ) olardy birtindep oryndatý arqyly bal jınatý barysynda oqýshynyń quzirettilik deńgeıin anyqtap, ádil baǵalaý júzege asyrylady. Bul tapsyrmalardy oqýshylar sabaqtyń sońyna deıin qalǵan 15 mınýttyń 12 mınýtynda oryndaıdy 3 mınýt qorytyndy jasalady. Qalǵan tapsyrmalardy úıden aıaqtap keledi. Qorytyndy bal sany dástúrli baǵaǵa aınaldyrylyp, kelesi sabaqtyń basynda synyp jýrnalyna qoıylady, monıtorıńke tirkeledi.

İ deńgeı ( 5 bal ) Ár tapsyrmanyń baǵasy - 1 bal
Teorıa boıynsha: «Bilý»
(taqyryp mazmuny boıynsha kim? Ne? Qashan? Qandaı? Ne istedi? degen sıaqty suraqtarǵa jaýap baratyn tolyq aqparattar iriktelinip, İİ kezeńdegige qaraǵanda kerisinshe qoıylady)
«Bilimińdi syna»
• Alǵash qurlyqta tirshilik etýge beıimdelgen omyrtqaly janýarlar
• Tik ishektiń keńeıip kelgen sońǵy bóligi?
• Qosmekendilerdiń dernásilderiniń tynys alý múshesi?
• Kishi qanaınalym sheńberi ekinshi ózben qalaı atalady?
• Qosmekendilerdiń dernásilderiniń ataýy?
• Qosmekendilerdiń Qazaqstanda taralýy
• Jetisýlyq baqatistiń qurylysy
Praktıkada: «Qoldaný»
(İİ kezeńdegige qarapaıym tapsyrmalar úlgisindegi tapsyrmalar oryndalady)
o Qazaqstanda mekendeıtin baqalar tuqymdasynyń túrlerin atańdar ( kól baqa, úıirtumsyq baqa, shóp baqa, sibirlik baqa, qyzylaıaq baqa )
o Aıaqsyz qosmekendiler qalaı uryqtanady? ( ishteı uryqtanady )
o Tájirıbelik zertteý jumystarynda keńinen qoldanylatyn qosmekendi? ( kól baqalar )
İİ deńgeı ( 5 bal + 4 bal = 9 bal ) Ár tapsyrmanyń baǵasy – 1 bal
Teorıa boıynsha: «Túsiný»
(Nelikten? Sebebi? Ne úshin? degen suraqtar oqýshynyń joǵaryda bergen jaýaptaryna olardy tereńdetý úshin qoıylady )
Sebebin anyqta:
● Qosmekendilerdiń mıynyń kólemi balyqtarǵa qaraǵanda úlkendeý. Sebebin anyqtańdar
Teorıa boıynsha: «Taldaý»
Qosmekendiler ------------- Erekshelikteri ---------------- Uqsastyqtary
Quıryqty
Quıryqyz
Aıaqsyz

Qosmekendilerdiń otrádtaryn ata jáne berilgen janýarlardy otrádtarǵa ból
(Trıton, shóp baqa, jasyl qurbaqa, jetisýlyq baqatis, salamandra, qurtposhym, kól baqa, seılondyq jylanbalyq )
Qosmekendiler otrády ------------------- Janýarlar

Qosmekendilerdiń dernásilderi men eresekteriniń qurylys jáne tirshilik áreketterinde qandaı aıyrmashylyqtar bar?
Taqyryptyń basty ıdeıasy nede?
Barlyǵyna ortaq qasıet:............................................................................................
Praktıkada: « Qoldaný» (İİ kezeńdegige qarapaıym tapsyrmalardyń ózgertilgen jaǵdaıdaǵy nusqasy oryndalady)
• Júregi.... qýysty, qan taratý júıesi........., qan aınalymy... sheńberli jolmen júzege asady.

İİİ deńgeı (9 bal + 3 bal = 12 bal ) Ár tapsyrmanyń baǵasy – 1, 5 bal
Teorıa boıynsha: «Jınaqtaý»
(qorytyndy shyǵarýǵa baǵyttalǵan mazmundy júıele, anyqtama ber, kete, syzba, rebýs shesh degen sózder tapsyrma shartynda bolý kerek )
Suraqtarǵa jaýap bere otyryp, qosmekendilerge tán belgilerdi syzbaǵa túsirińder

o Qosmekendiler týraly ǵylym qalaı atalady?
o Olardyń tirshilik etetin ortasy ne?
o Deneleri nemen qaptalǵan?
o Aýzyndaǵy tiliniń qandaı ereksheligi bar?
o Tynys alý múshelerine ne jatady?
o Qanaınalym júıesiniń ereksheligi nede?
o Bas mıynyń qurylysy qandaı?
o Baqalardyń estý múshesiniń ereksheligi?

Praktıkada: « Baǵa berý»
(Sen qalaı oılaısyń? Ne ister ediń? degen sıaqty tapsyrmalar ómirdegi jaǵdaıattardy sheshýge baǵyttalyp qoıylady )
Qalaı oılaısyńdar? Kól baqasymen zertteý jumysyn júrgizetin bolsańdar, qandaı baǵytta júrgizetin edińder?
Baldy baǵaǵa aınaldyrý shkalasy:
• 11 - 12 bal – baǵasy «5» (92%- 100%);
• 7 - 10 bal - «4» (58%- 83%);
• 5 - 6 bal - «3» (42%- 50%);
• 5 baldan tómen – «synnan ótpedi» (eshqashan «2» qoıylmaıdy, sebebi synaqtan ótýge mindetti).