InfoHub Logo

Sabaq №10
Sabaqtyń taqyryby: Algorıtm jáne onyń atqarýshylary. Algorıtmdi jazý pishimi, blok - sqemalar
Sabaqtyń maqsaty:
Bilimdilik: oqýshylarǵa algorıtm jáne algorıtmniń atqarýshylary týraly túsinik berip, algorıtmniń jazý joldarymen tanystyrý.
Damytýshylyq: oqýshylardyń pánge degen qyzyǵýshylyqtaryn arttyryp, aqyl - oılaryn damytý.
Tárbıelik: ózdiginen taqyrypty meńgerip, jumys isteýge tárbıeleý.
Sabaqtyń tıpi: jańa sabaq.
Sabaqtyń kórnekilikteri: elektrondyq oqýlyq, slaıd, jumys dápteri, oqýlyq, taratpa kartochkalar.
«Bile ber, qansha bilseń, - taǵy tile,
Jetersiń muratyńa bile, bile».
Júsip Balasaǵun

Sabaqtyń kezeńderi:
1. Uıymdastyrý kezeńi.
2. Úı jumysyn tekserý. “Kim jyldam?” oıyny (test jumysyn oryndaý).
3. Jańa sabaqty túsindirý.
4. Kompútermen jumys. Deńgeılik tapsyrmalardy oryndaý.
5. Sergitý sáti.
6. Ashyq test jumysy sabaqty qorytyndylaý.

Sabaqtyń barysy:
İ. Uıymdastyrý kezeńi: oqýshylarmen sálemdesý, synyptyń tynyshtyǵy men tazalyǵyn qadaǵalap, nazarlaryn sabaqqa aýdarý. Ár oqýshyǵa baǵalaý paraǵy jáne smaılık sonymen qatar túrli tústi paraqshalar taratylady.

İİ. Úı jumysyn tekserý.
Test jumysy boıynsha úı jumysyn tekserý
1. Qaısysy alǵashqy esepteý qurylǵysy emes?
a) Shottar
b) Arıfmometr
c) Kálkýlátor
d) Soroban
2. Programma boıynsha jumys istegen birinshi qurylǵy:
a) Arıfmometr
b) Holerıt mashınasy
c) Shottar
d) Bebbıdj mashınasy
3. Birinshi programmalaýshy kim?
a) Charlz Bebbıdj
b) German Holerıt
c) Ada AvgýstaLavleıs
d) Blez Paskal
4. Qazirgi kezde kompúterdiń neshe býyny bar?
a) 3
b) 4
c) 5
d) Anyqtalmaǵan
5. Qaı býynnyń kompúterleri derbes kompúterler dep atalady?
a) Ekinshi
b) Úshinshi
c) Tórtinshi
d) Besinshi
6. Alǵashqy EEM qaı jyly paıda boldy?
a) 1946 j.
b) 1949 j.
c) 1980 j.
d) 1956 j.
7. Birinshi býyn kompúterleriniń elementtik bazasy – ol:
a) Tranzıstor
b) Integraldyq syzba
c) Elektrondyq lampa
d) Úlken ıntegraldyq syzba
8. Ekinshi býyn kompúterleriniń elementtik bazasy:
a) Tranzıstorlar
b) Integraldyq syzba
c) Elektrondyq lampa
d) Úlken ıntegraldyq syzba.
Test jaýaptary
1 2 3 4 5 6 7 8
b d c c c a c a

İİİ. Jańa sabaq.
Bul taraýda sender algorıtmniń ne ekenin jáne algorıtmniń túrlerimen tanysasyńdar. Ártúrli algorıtm túrlerin quryp, aqparatty modelderdi jasaýdy úırenesińder.
Jańa túsinikter taqtada kórsetilip turady.
Slaıdpen jumys.
Algorıtm – berilgen esepti sheshýdegi jasalatyn áreketterdiń qarapaıym etilip jazylýy. Basqasha aıtqanda, alǵa qoıǵan maqsatqa jetýde nemese berilgen esepti sheshýde oryndaýshyǵa birtindep qandaı áreketter jasaý kerektigin dál kórsetetin nusqaýlardy algorıtm deımiz.
Algorıtm kez kelgen is - áreket buıryq dep atalady.
Algorıtm tek qana adamdarǵa ǵana emes, robottarǵa jáne kompúterlerge de jazylady.
Algorıtmdi júzege asyrýshyny oryndaýshy dep ataıdy.
Kez kelgen algorıtm «Sońy» degen buıryqpen bitedi. Berilgen buıryq algorıtmniń oryndalǵandyǵyn bildiredi.
Mysaly:
Shaıdy dámdeý algorıtmi:
• Basy
• Ystyq sýmen sháınekti shaıý
• Sháınekke shaı salý
• Qaınaǵan sý quıý
• 3 - 5 mınýt kútý
• Shaıdy shynyaıaqqa quıý
• Sońy
Bul mysaldan baıqaǵanymyzdaı kez kelgen algorıtmniń «Sońy» bolady eken.
Algorıtm anyqtamasyn elektrondyq oqýlyqta kórsetý.
Elektrondy oqýlyqpen jumys.
Algorıtmniń oryndalý kestesi.
«Sóz jazý» algorıtmi.
Buıryq nómiri Algorıtmniń buıryǵy Buıryqtyń oryndalý nátıjesi
1 Qalamdy al Qalam qolda tur
2 «Ana» sózin jaz «Ana» sózi jazyldy
3 Qalamdy ornyna qoı Qalam ústelge qoıylady
4 Sońy Algorıtm oryndaldy
Elektrondyq oqýlyq, algorıtm uǵymy, 4 tapsyrma oryndaý.
Blok - syzbalar taqtada kórsetiledi.
Endi, algorıtmniń jazylý formalarymen tanysaıyq. Algorıtmdi ártúrli formada usynýǵa bolady. Algorıtmniń jazylý formalary kóbine oryndaýshyǵa táýeldi bolady.
Algorıtmniń mynadaı formalary usynylady:
• Sózdik formada
• Grafıkalyq
• Algorıtmdik tilde
• Programmalaý tilinde.
Jańa biz algorıtmder qarastyrǵan bolatynbyz. Osy qarastyrǵan algorımder qaı formaǵa jatady dep oılaısyńdar?
Algorıtmdi yńǵaıly túsiný úshin grafıkalyq ádis qoldanylady. Ony bloksyzba dep ataıdy.
Blok - syzbada ár is - áreket fıgýralardyń kómegimen sıpattalady.
Algorıtmniń basy men sońy sopaqsha sheńbermen (elıps) sıpattalady
İs – áreket tiktórtburyshqa jazylady
Barlyq elementter bir - birimen nusqalarmen baılanysady, ıaǵnı algorıtmniń oryndalý baǵytyn kórsetedi.
Engizý jáne shyǵarý málimetteri parallelogramǵa alynady.
Eki sandy qosý algorıtmi.
Berilgen algorıtm kez kelgen eki san úshin oryndalady. Esepteý barysynda algorıtmde berilgenderdi jáne esepteý nátıjesin kez kelgen árippen belgileımiz. Ony aınymaly dep ataımyz. Bizdiń mysalda berilgenderdi a jáne v dep belgilep, al algorıtm nátıjesin s dep belgileımiz.

IV. Sabaqty bekitý. Kompútermen jumys.
İ deńgeılik tapsyrma.
Myna jumys túrlerine sáıkes oryndaýshylardy jazyńyzdar.
• Aıaq kıim jóndeý
• Tisti plombalaý
• Kólikti júrgizý.
İİ deńgeılik tapsyrma. «Sýret sal» algorıtmi kestesin toltyryńdar.

Buıryq nómiri Algorıtmniń buıryǵy Buıryqtyń oryndalý nátıjesi
1 Kók qaryndashty al
2 Shardyń sýretin sal
3 Shardy boıa
4 Qaryndashty ornyna qoı
5 Sońy

Sergitý sáti.
1. Kóz jattyǵýyn oryndaıyq.
2. Ornymyzda otyryp kózimizdi alys bir núktege qadap uzaq qaraý.
3. Basymyzdy qozǵamaı kózimizben ońǵa, solǵa qaraý.
4. Basymyzdy qozǵamaı kózimizben joǵary, tómen qaraý.
5. Kózimizdi qatty qysyp nemese qolymyzben jaýyp turý.

İİİ deńgeılik tapsyrma. (taqtamen jumys)
Joǵary (J), Tómen (T), Ońǵa (O), Solǵa (S) buıryqtaryn paıdalanyp, algorıtmdi oryndaǵanda ne bolatynyn anyqtańdar.
Basy
Qaryndashty al
Sharshylar boıynsha dıktant jaz: 1J 1O 3J 2S 3J 2O 1J 1O 3T 6O 1J 1O 2T 1S 4T 2O 1J 1O 1J 5S 2T 2S
Alynǵan sýretti aıaqta.
Qaryndashty ornyna qoı
Sońy.

V. Sabaqty qorytyndylaý. (ashyq test oryndaý). Qazir taqtada suraqtar jaýaptarymen beriledi. Eger jaýabymyz durys bolsa, jasyl qaǵazdy, qate bolsa sary qaǵazdy kóterý kerek.
1. Algorıtm degenimiz -...
berilgen esepti sheshýdegi jasalatyn áreketterdiń dál jáne qarapaıym etilip jazylýy.
2. Algorıtm oryndaýshysy adam bola almaıdy.
3. Kez kelgen algorıtmniń sońy bolady.
4. Blok - syzba algorıtmindegi is - áreket degenimiz: romb.
5. Blok - syzbada algorıtmniń basy men sońy beriletin fıgýra elıps.
Baǵalaý kestesi
Barlyǵy neshe upaı
30 - 36 upaı - «5»
19 - 29 upaı – «4»
9 - 18 upaı – «3»
Sabaqtaǵy emosıonaldyq jaǵdaıdy anyqtaý. (kúnshýaq)
Sizderdiń stoldaryńyzda kúnniń sýreti jatyr, onyń betine qarańyz, sol jáne oń jaq beti ártúrli: sol jaq qýanyshtyń belgisi, oń jaq kóńilsiz. Eger sizderde sabaqtan keıin jaqsy kóńil - kúılerińiz qalsa, onda sol jaq betine aıshyq sýretin salyńyz. Eger joq bolsa, oń jaǵy.
Barlyq jumystaryńyzǵa rahmet!

Vİ. Úıge tapsyrma:
§8, 9 oqý. 57 bettegi 7 tapsyrma, 61 bettegi, 8, 9 tapsyrmalar.
Vİİ. Baǵalaý. Oqýshylardyń baǵalaý paraǵyndaǵy baǵalardy qaraımyn baǵalaımyn. Ár oqýshy jumysyn ózi baǵalaı

Tolyq nusqasyn qaraý