InfoHub Logo

Informatıka
Sabaqtyń taqyryby: Aqparatty qorǵaý. Vırýsqa qarsy programmalar
Sabaqtyń maqsaty:
Bilimdilik: Oqýshylarǵa aqparatty qorǵaýdy jáne vırýsqa qarsy programmalar týraly túsindirý
Tárbıelik: Oqýshylardyń tehnıka qaýipsizdik erejelerin saqtaýǵa, berilgen tapsyrmany ýaqytynda oryndaýǵa, jyldamdyqqa, shydamdylyqqa, ádeptilikke, uqyptylyqqa tárbıeleý.
Damytýshylyq: Oqýshylardyń oılaý qabiletin damytý
Túri: Praktıkalyq elementteri bar túsindirmeli sabaq
Kórnekiligi: DK, oqýlyq

Sabaqtyń júrisi:
İ. Uıymdastyrý kezeńi
İİ. Úıge tapsyrma:
İİİ Jańa sabaq

Vırýs – bul arnaıy jazylǵan shaǵyn programma, ol kompúterdegi oǵan qatynasy bar aqparatty burmalaýy nemese joıýy; ózin basqa programmalarǵa «tipkeýi» (ıaǵnı olardy zaqymdaýy) sondaı - aq jaǵymsyz áreketter jasaýy múmkin. İshinde vıýsy bar programma «zaqymdalǵan» dep atalady.
Vırýstardyń taralý joldary:
- Dısketter;
- Lazerlik
- Kompúterlik jeliler

Kompúterlik vırýstar – bul kompúterdiń qalypty jumys isteýine kedergi jasaıtyn, málimetterdi qaıtalap jazatyn nemese joıatyn baǵdarlamalar. Bul baǵdarlamalar óz betimen kóbeıedi de, amaldyq júıe men jelidegi nysandarǵa zıan keltirýi múmkin. Kompúterlik vırýstardyń aıryqsha sıpattaryna olardyń óz betimen iske qosylyp, kompúterdiń durys jumys isteýine kedergi jasaýǵa qabilettiligi jatady.
Kompúterdiń vırýspen zaqymdanǵanynyń birneshe negizgi belgisi mynalar:
- kompúter ádettegisinen baıaý jumys isteıdi;
- kompúter suranystarǵa jaýap berýin doǵaryp, buǵattalyp qala beredi;
- júıe ár birneshe mınýt saıyn jumys isteýden bas tartyp, qaıta qotaryla beredi;
- kompúter óz betimen qaıta qotarylyp, aqaýlarmen jumys isteı bastaıdy;
- qosymshalar qatelermen jumys isteıdi;
- dıskiler men dısk jetekterine qatynaý múmkin bolmaı qalady;
- basyp shyǵarý qatelermen júredi;
- qateler týraly ádepkiden tys habarlamalar paıda bola bastaıdy;
- mázirler men suhbat terezeleriniń kórinisi ózgerip ketedi.
Aqparatty vırýstan qorǵaýdyń 2 týri bar. 1. Informasıanyń kóshirmesin alyp otyrý faıldardy jáne dıskiniń júıelik málimetterin kóshirip saqtaý. 2. Kerekti aqparatty basqalardyń jıi paıdalanýyna tosqaýyl qoıý, ol aqparatty ruqsatsyz ıaǵnı sanksıasyz kóshirip alýdy, ıaǵnı programmamen durys jumys istemeıtinderden jáne qateligi bar programmalardy qashyq júrýdi jáne málimetterdi ózgertýdi, vırýstar engizýdi boldyrmaýdy qamtamasyz etedi. Sondaı aq vırýstan saqtaný úshin arnaıy programmalar qajet jáne olardy turaqty túrde qoldaný kerek. Mundaı programmalardy birneshe týrge bólýge bolady, detektorlar, doktorlar nemese fag programmalar, revızorlar ıaǵnı faıldardaǵy jáne dıskiniń júıelik aýmaqtaryndaǵy ózgeristerdi baqylaıtyn programmalar, doktor - revızorlar, súzgi - programmalar (vırýstan saqtaıtyn rezıdenttik programmalar) jáne vaksınalar (ımmýnızatorlar). Doktor programmalar tek burynnan belgili vırýs túrlerinen ǵana qorǵaı alady, jańa vırýsqa olar dármensiz bop keledi. Súzgi programmalar kompúterdiń jedel jadynda turaqty (rezıdenttik) ornalasady da, vırýstardyń zıandy áreketin operasıany ustap alyp, bul týraly jumys istep otyrǵan adamǵa der kezinde habarlap otyrady. Endi kompúterge vırýs juqtyrý múmkindigin azaıtatyn jáne juqqan jaǵdaıda onyń zıankesti áreketterin barynsha azaıtatyn sharalardy qarastyrsaq, olardy birneshe toptarǵa jikteýge bolady
1. Aqparatty árkimniń jıi paıdalanýyn shekteý jáne onyń kóshirmesin saqtaý
2. Syrttan kelgen aqparattardy muqıat tekserýden ótkizý
3. Vırýstan «emdeý aspaptaryn» daıyndap qoıý.
4. Belgili bir ýaqyt saıyn kompúterdi vırýsqa tekserip otyrý
Vırýstarmen kúresý úshin antıvırýstar dep atalatyn arnaıy baǵdarlamalar bar.
Vırýsqa qarsy baǵdarlama (antıvırýs) — kompúterlik vırýstardy juqtyrǵan baǵdarlamalardy tabýǵa jáne emdeýge, sondaı - aq faıldyń vırýs juqtyrýynyń aldyn alýǵa arnalǵan baǵdarlama.
Búgingi tańda vırýsqa qarsy baǵdarlamalardyń alýan túrleri bar: Dr. Web, Kasperskıı Antıvırýsy, Eset NOD32, McAfee, AVG, Panda Software, Norton Antivirus jáne t. b.
Kasperskıı Antıvırýsy (AVP) – eń tanymal vırýsqa qarsy baǵdarlamalardyń biri. Kompúterge ornatý kezinde Kasperskıı Antıvırýsy turǵylyqty dıskide ornalasqan nysandardyń mátinmándik mázirine quramdasyp, óz tobyn Bastaý Bas mázirine ústeıdi. Jumys isteý barysynda amaldyq júıeniń júıelik ústelinde vırýsqa qarsy baǵdarlamanyń belgishesi paıda bolady. Kasperskıı Antıvırýsynyń kómegimen jergilikti, ıilgish, yqsham dıskilerde vırýstardyń bar - joǵyn tekserýge bolady.
Úıge tapsyrma:$4 - ty túsinip oqý, baqylaý suraqtaryna jaýap berý.

Aqparatty qorǵaý. Vırýsqa qarsy programmalar. júkteý