Asan qaıǵy - dala danyshpany
Asan qaıǵy - dala danyshpany.
Tabıǵat – búkil álem. Adam tabıǵatta ómir súredi, onymen turaqty qatynasta bolady. Adam, onyń denesi men rýhanı ómiri tabıǵatpen tikeleı baılanysty. Odan shyǵatyn qorytyndy - adam tabıǵatynyń bir bóligi.[1]Qazaq tarıhynda Syr óńiri tarıhynyń alar orny erekshe. Ejelgi zamannan bastap Syr óńiri san myń urpaqqa qutty qonys, jaıly meken bolǵany belgili. Bul topyraqta este joq eski kezeńderden - aq baǵy jetip, bazary qyzǵan qyryqqa jýyq kóne qalalar men jarty ǵalamdy jalǵastyrǵan Jibek jolynyń arnaly abaǵy saırap jatyr. Sóılete bilseń onyń ár ýys topyraǵy, ár butasy, ár tasy alýan túrli ǵıbratty shejire sherter edi.[2]
Syr boıy syrǵa baı. Onda san ǵasyrlardan bergi aty álemge máshhúr iri tulǵalar ǵumyr keshken, atasaq sanap taýysa almaspyz. Áli kúnge deıin zerttelmegenderi qanshama deseńshi.
Bul jádigerdiń eń ásem ári kórnektisi – Asan Ata mazary. Ras, keıbir ádebı zertteýlerde Asan qaıǵynyń jerlengen jeri týraly túrli pikirler bar. Biraq, onyń mazary Syr boıynda, dálirek aıtqanda osy Oqshy Ata qorymynda (qazaq tili men ádebıeti - 1994, №3, 4 - 5 b) jerlengen. Asan ata kesenesi 1992 j memleket qorǵaýyna alynǵan. [3]
«Dala danyshpany» retinde tanylǵan Asan qaıǵynyń rýhanı muralary halyq sanasynda saqtalǵan. Asan qaıǵy jónindegi ańyz - áńgimeler men ár túrli alýan derekterdi birshama qalypqa túsirip, qundy pikirler jazǵan akademık - jazýshy M. Áýezov boldy. « Bul tarıhta bolǵan adam. Biraq, tirlik etken zamany Jánibek hannyń tusy degeni bolmasa, dáldi kim edi, qaı ortadan shyǵyp edi, qandaılyq eńbek, áreket etip, qandaı ómir shegip ótip edi. Bul jaıynan eshqaısynan dál derek joq». [4] Asan qaıǵynyń saıası is - áreketteri tóńireginde qalam tartqan akademık Á. Marǵulan boldy. Ǵylym, « Asan qaıǵy» dep atalýy – halyqtyń qamyn kóp oılanǵan ekendigin aıtady. Qazaqstan tarıhyna arnalǵan keıbir eńbekterde Asan qaıǵy HV - HVI ǵ. ǵ ómir súrgen. Asan qaıǵy – HIV ǵasyrdyń ekinshi jartysy da Edil boıynda dúnıege kelgen aqyn, fılosof, ańyz keıipkeri, únemi halyq qamyn, eliniń bolashaǵyn oılap júrgendikten, zamandastary ony Asan atany « qaıǵy» degen sóz qosyp, Asan qaıǵy atap ketken. [5]
Shoqan Ýálıhanov Asan qaıǵyny «dala danyshpany» dedi. Álkeı Marǵulan «Asan Ata HV ǵasyrda qazaq ulysyn biriktirý máselesin qolyna alǵan dalanyń oıshyl danasy» dep baǵalady. Asan qaıǵy – kóptegen naqyl sózderdiń, aforızm, fılosofıalyq tolǵaýlardyń avtory.
Asan qaıǵy týraly Muhtar Áýezov bylaı degen «Tarıhta bolǵan adamdardyń ishinde ómir soraby, is eńbegi halyqtyń naǵyz ertegi bolyp, tek sol qalypta ǵana oı jadynda saqtaǵan adamnyń biri osy Asan qaıǵy».
Asan qaıǵy – barsha dala danalyǵyn boıyna syıdyrǵan jáne saıyn saıharada ǵalamat ǵumyr keshken tamasha tulǵa.
Qazaq halqy óziniń tarıhı jylynda Asan esimin óktemdikke qarsylyqtyń sımvolyna aınaldyrǵan. [6]
Qydyryp jelmaıamen dúnıe júzin,
Asannyń jurt biledi aıtqan sózin.
Jatqyzbaı oıyndaǵy qalyń arman,
Atanyp Asan Qaıǵy sodan qalǵan.
Asan qaıǵy - dala danyshpany júkteý
Asan qaıǵy - jyraý, danyshpan oıshyl. júkteý
Tabıǵat – búkil álem. Adam tabıǵatta ómir súredi, onymen turaqty qatynasta bolady. Adam, onyń denesi men rýhanı ómiri tabıǵatpen tikeleı baılanysty. Odan shyǵatyn qorytyndy - adam tabıǵatynyń bir bóligi.[1]Qazaq tarıhynda Syr óńiri tarıhynyń alar orny erekshe. Ejelgi zamannan bastap Syr óńiri san myń urpaqqa qutty qonys, jaıly meken bolǵany belgili. Bul topyraqta este joq eski kezeńderden - aq baǵy jetip, bazary qyzǵan qyryqqa jýyq kóne qalalar men jarty ǵalamdy jalǵastyrǵan Jibek jolynyń arnaly abaǵy saırap jatyr. Sóılete bilseń onyń ár ýys topyraǵy, ár butasy, ár tasy alýan túrli ǵıbratty shejire sherter edi.[2]
Syr boıy syrǵa baı. Onda san ǵasyrlardan bergi aty álemge máshhúr iri tulǵalar ǵumyr keshken, atasaq sanap taýysa almaspyz. Áli kúnge deıin zerttelmegenderi qanshama deseńshi.
Bul jádigerdiń eń ásem ári kórnektisi – Asan Ata mazary. Ras, keıbir ádebı zertteýlerde Asan qaıǵynyń jerlengen jeri týraly túrli pikirler bar. Biraq, onyń mazary Syr boıynda, dálirek aıtqanda osy Oqshy Ata qorymynda (qazaq tili men ádebıeti - 1994, №3, 4 - 5 b) jerlengen. Asan ata kesenesi 1992 j memleket qorǵaýyna alynǵan. [3]
«Dala danyshpany» retinde tanylǵan Asan qaıǵynyń rýhanı muralary halyq sanasynda saqtalǵan. Asan qaıǵy jónindegi ańyz - áńgimeler men ár túrli alýan derekterdi birshama qalypqa túsirip, qundy pikirler jazǵan akademık - jazýshy M. Áýezov boldy. « Bul tarıhta bolǵan adam. Biraq, tirlik etken zamany Jánibek hannyń tusy degeni bolmasa, dáldi kim edi, qaı ortadan shyǵyp edi, qandaılyq eńbek, áreket etip, qandaı ómir shegip ótip edi. Bul jaıynan eshqaısynan dál derek joq». [4] Asan qaıǵynyń saıası is - áreketteri tóńireginde qalam tartqan akademık Á. Marǵulan boldy. Ǵylym, « Asan qaıǵy» dep atalýy – halyqtyń qamyn kóp oılanǵan ekendigin aıtady. Qazaqstan tarıhyna arnalǵan keıbir eńbekterde Asan qaıǵy HV - HVI ǵ. ǵ ómir súrgen. Asan qaıǵy – HIV ǵasyrdyń ekinshi jartysy da Edil boıynda dúnıege kelgen aqyn, fılosof, ańyz keıipkeri, únemi halyq qamyn, eliniń bolashaǵyn oılap júrgendikten, zamandastary ony Asan atany « qaıǵy» degen sóz qosyp, Asan qaıǵy atap ketken. [5]
Shoqan Ýálıhanov Asan qaıǵyny «dala danyshpany» dedi. Álkeı Marǵulan «Asan Ata HV ǵasyrda qazaq ulysyn biriktirý máselesin qolyna alǵan dalanyń oıshyl danasy» dep baǵalady. Asan qaıǵy – kóptegen naqyl sózderdiń, aforızm, fılosofıalyq tolǵaýlardyń avtory.
Asan qaıǵy týraly Muhtar Áýezov bylaı degen «Tarıhta bolǵan adamdardyń ishinde ómir soraby, is eńbegi halyqtyń naǵyz ertegi bolyp, tek sol qalypta ǵana oı jadynda saqtaǵan adamnyń biri osy Asan qaıǵy».
Asan qaıǵy – barsha dala danalyǵyn boıyna syıdyrǵan jáne saıyn saıharada ǵalamat ǵumyr keshken tamasha tulǵa.
Qazaq halqy óziniń tarıhı jylynda Asan esimin óktemdikke qarsylyqtyń sımvolyna aınaldyrǵan. [6]
Qydyryp jelmaıamen dúnıe júzin,
Asannyń jurt biledi aıtqan sózin.
Jatqyzbaı oıyndaǵy qalyń arman,
Atanyp Asan Qaıǵy sodan qalǵan.
Asan qaıǵy - dala danyshpany júkteý
Asan qaıǵy - jyraý, danyshpan oıshyl. júkteý
You Might Also Like
-
«Meniń Qazaqstanym» atty asfáltta sýret salý baıqaýy
