Balalardyń súıikti jyrshysy - Muzafar Álimbaı
Balalardyń súıikti jyrshysy
(M. Álimbaevtyń shyǵarmashylyǵyna arnalǵan ádistemelik qural)
Kirispe ornyna
Qymbatty dostym, qalaı oılaısyz, qazirgi qazaq ádebıeti men poezıasynda jalpaq jurttyń jańadan til ashqan búldirshininen bastap, az - kóp jasaǵan ǵumyrynda áldeneshe qyr asqan qarıasyna deıin jappaı oqıtyn da tanıtyn qalamger bar ma? Bar! Ol - qazaqtyń kórnekti aqyny, balalardyń súıikti jyrshysy, Qazaqstannyń halyq jazýshysy - Muzafar Álimbaı!
Búgin qazaq ádebıetinde de, baldyrǵan baǵynda da úlken toı, mereke. Alǵashqy qadamyn Pavlodar oblystyq “Qyzyl tý” gazetinde jaryq kórýden bastalǵan óleńderi qazir tom - tom bolyp halqymyzdyń rýhanı qazynasyna aınalǵan, búginde qazaq poezıasynyń qunarly topyraǵyna qaqqan qazyǵy nyq, nyǵyz, asqar bıik shyǵarmashylyq tulǵa - Muzafar Álimbaı seksen jasqa tolyp otyr.
Aqynnyń “Estaı - Horlan”, “Meniń Qazaqstanym”, “Tý tikken” sekildi epıkalyq týyndylary jyr súıer jurttyń júregine jol taýyp, tańdaýly shyǵarmalar qatarynan oryn aldy. Ondaǵan jyldar boıy aýyzdan túspeı shyrqalyp kele jatqan “Aqmańdaılym”, “Óziń de jigit, qyzyqsyń”, “Maraldym”, balalarǵa arnalǵan “Muǵalim ol bizdiń”, “Kóshpeli fontan”, “Besik jyry”, “Qartaımaısyń, jan ana” qatarly kóptegen án - óleńderi halyqtyń súıikti týyndysy bolyp ketti. Qalamgerdiń estelikteri men esseleri, maqal - mátelderi men kóńil kúndelikteri de oqyrmandar kóńilinen shyqqan tartymdy dúnıeler. Halyqtyń aýyz ádebıeti - qanatty sózder, maqal - mátelderdi zerttep, jınastyrǵan “Marjan sóz”, “Maqal - mátelder” sekildi kitaptary halyqtyń kúndelikti qajetsiner dúnıesine aınaldy.
Sondaı - aq ol aıtýly pýblısıs, maıtalman aýdarmashy, ádebıet zertteýshi. Aqynnyń bul qyrlarynyń qaı - qaısy da - qazaq ádebıetinde ózindik orny bar, máýeli butaqtar. Úzdiksiz, ári dámdi, mol jemister berip kele jatqan butaqtar. Shyndyǵyn aıtsaq, bizge úlkender aqyny, aýdarmashy, synshy, ocherkshi, án - óleńshi, ustaz, redaktor M. Álimbaıdyń qaı - qaısysy da qymbat. Alaıda, ásirese sońǵy shırek ǵasyr kóleminde, qalamger esimi atalsa boldy, aldymen balalar aqyny M. Álimbaıdyń oıǵa oralary anyq.
Álemdegi qaı elde bolmasyn balalar ádebıetine, balalar aqyn - jazýshylaryna degen kózqaras pen qurmet erekshe. Nege deseń, balalarǵa arnap qyzyqty shyǵarmalar jazý ekiniń biriniń enshisine tıe bermeıdi. “Besik jyrynan” bastalatyn balǵyndar óleńiniń áıteýir bir qudireti bar. Soǵan qaraǵanda, án - óleń bala boıyna ana sútimen birge taralatyn bolý kerek. Áıtpese, bóbekti óleńmen qalaı uıyqtatyp, óleńmen qalaı oıata alady? Dúnıeden habary joq, besikte jatqan sábıdi óz yrqyna kóndirip, óz degenin istetetin - óleńnen artyq keremet bola ma? Bóbekterge arnap óleń jazýdyń qıyndyǵy da osynda bolsa kerek. Óıtkeni, ol barlyq jyrdyń nári, barlyq jyrdyń basy ǵoı…
Seksenge keldi Muzata
Ádebı erteńgilik
Shara ótkiziletin jerde kitap kórmesi uıymdastyrylady. Muzafar Álimbaevtyń sýreti, ol týraly qanatty sózder ilinedi. Bólmede shar, oıynshyqtar meılinshe kóp bolsa, erteńgilik áserli ótip, balalardyń esinde kóp ýaqytqa deıin saqtalady.
Bul sharany ótkizbes buryn, kitaphanashy oqyrmandarǵa aqynnyń taqpaqtary, ańyz - ertegileri boıynsha sýret salyp kelýge tapsyrma berip, habarlandyrý ilip qoıady. Erteńgilik bolatyn kúni balalardyń sýretterin jınap alyp, sol sýretter boıynsha kórme jasaǵandaryńyz jón. Erteńgiliktiń sońynda jaqsy salynǵan sýretterdi, belsendi qatysqan oqyrmandardy atap ótý kerek..
Qatysýshylar: kitaphanashy, Aıa (aqyn óleńiniń keıipkeri), Bilgishbek, Erteńbaı (ertegi keıipkeri), kórkemsóz oqýshylar.
Erteńgilik “Altaı válsi” ánimen bastalady.
Sózi: M. Álimbaevtiki, áni: R. Baıqadamaovtiki
Júrgizýshi:
Balalar, bilesińder me,
Efırden aqtarylyp jyr esilgende,
Osyny bizderge arnap kim jazdy dep,
Atyna kóńil qoıyp júresińder me?
Atyna kóńil qoıyp júrsińder me,
Jasy úlken jaqyn dostaryń,
Bilesińder me?…
“Baldyrǵandy” shyǵaryp,
San urpaqty
Qansha jyl jyrlarymen tańyrqatty.
Aıtady myń alǵysyn aǵalaryń
Óleńniń tatyp ósken balyn tátti.
…Bilmeseńder, balalar,
Bilip alyńdar,
Kári de, jas ta,
Bala da…jyryna qumar
Seksende búgin Muzafar atalaryń.
Muzafar Álimbaev!
Uǵyp alyńdar.
Kórkemsóz oqýshy:
Tamsantyp, tamyljytyp ánin kókke
Órletti “Aqsuńqary” málim kópke.
Sodan shyǵar,
Jyr súıgen jalpaq eli
Biledi Muzafardy MÁLİM dep te.
Muzafar Álimbaev - Málim aǵa,
Ózińdeı bala janyn jan uǵa ma?
Jańǵyrǵan jyrdyń bıik jotasynda
Kezigip júreıikshi taǵy da, Aǵa,
Baldyrǵan balalardyń baǵyna, Aǵa!
Júrgizýshi: Eslam Zikibaev aǵalaryń jyrlaǵandaı, búgin baldyrǵandar elinde úlken toı. Respýblıkamyzdyń aıtýly aqyny Muzafar Álimbaı atalaryńnyń esimin bilmeıtin kisi kem de kem. Eńbektegen baladan eńkeıgen qarıaǵa deıin biledi desek, qatelespeımiz. Óıtkeni Muzatamnyń óleń - taqpaqtaryn tili jańa shyǵyp kele jatqan sábıden bastap jattap, óleńine jazylǵan ánderdi shyrqap ósedi. Muzatalaryńnyń ózderińe arnap jazǵan óleń - jyrlary da tom - tom. Óleńder, dastandar ǵana emes, áńgimeler deısiń be, esse, estelikter deısiń be, maqal - mátelder deısiń be, aýdarmalar deısiń be - tolyp jatyr. San urpaqty kóptegen jyldar ishinde jyrlarymen sýsyndatyp, tańyrqatqan Qazaqstannyń halyq jazýshysy, týǵan respýblıkamyzdyń Ánuranynyń avtorlarynyń biri - Muzafar Álimbaı seksen jasqa tolyp otyr. Balalar, búgingi erteńgiligimizge bárińe jaqsy tanys “Aıanyń alaqany” kitapshasynyń keıipkeri Aıa qyzdy shaqyrdyq. Ol atalaryń týraly kóptegen qyzyqty áńgimeler alyp keldi.
Muqabasyna “Muzafar ata óleńderi men ertegileri” degen jazýy bar úlken kitapty qolyna ustaǵan Aıa rolindegi qyz bala keledi.
Aıa: Balalar, sálemetsińder me? Men “Aıanyń alaqany” kitabynyń keıipkeri – Aıa qyzbyn jáne aqyn Muzafar atalaryńnyń týǵan nemeresimin. (Qolyndaǵy kitapty ashyp) Biz búgin atamyzdyń balalarǵa arnap jazǵan óleńderimen tanysamyz. Dostar, men jalǵyz kelgen joqpyn, menimen birge senderdiń súıikti jyrshylaryń Muzafar atanyń shyǵarmashylyǵymen jaqsy tanys, kishkene kezinen onyń óleńderin súıip oqıtyn Bilgishbekti jáne erinshek bala týraly ertegisiniń keıipkeri Erteńbaıdy birge ala keldim.
Bilgishbek ortaǵa shyǵyp balalarmen amandasady. Erteńbaı kele qoımaıdy.
Aıa: Erteńbaı, qaıdasyń? Balalarǵa kelip amandassańshy.
Esiktiń arǵy jaǵynan Erteńbaıdyń daýsy estiledi.
Balalardyń súıikti jyrshysy - Muzafar Álimbaı. júkteý
(M. Álimbaevtyń shyǵarmashylyǵyna arnalǵan ádistemelik qural)
Kirispe ornyna
Qymbatty dostym, qalaı oılaısyz, qazirgi qazaq ádebıeti men poezıasynda jalpaq jurttyń jańadan til ashqan búldirshininen bastap, az - kóp jasaǵan ǵumyrynda áldeneshe qyr asqan qarıasyna deıin jappaı oqıtyn da tanıtyn qalamger bar ma? Bar! Ol - qazaqtyń kórnekti aqyny, balalardyń súıikti jyrshysy, Qazaqstannyń halyq jazýshysy - Muzafar Álimbaı!
Búgin qazaq ádebıetinde de, baldyrǵan baǵynda da úlken toı, mereke. Alǵashqy qadamyn Pavlodar oblystyq “Qyzyl tý” gazetinde jaryq kórýden bastalǵan óleńderi qazir tom - tom bolyp halqymyzdyń rýhanı qazynasyna aınalǵan, búginde qazaq poezıasynyń qunarly topyraǵyna qaqqan qazyǵy nyq, nyǵyz, asqar bıik shyǵarmashylyq tulǵa - Muzafar Álimbaı seksen jasqa tolyp otyr.
Aqynnyń “Estaı - Horlan”, “Meniń Qazaqstanym”, “Tý tikken” sekildi epıkalyq týyndylary jyr súıer jurttyń júregine jol taýyp, tańdaýly shyǵarmalar qatarynan oryn aldy. Ondaǵan jyldar boıy aýyzdan túspeı shyrqalyp kele jatqan “Aqmańdaılym”, “Óziń de jigit, qyzyqsyń”, “Maraldym”, balalarǵa arnalǵan “Muǵalim ol bizdiń”, “Kóshpeli fontan”, “Besik jyry”, “Qartaımaısyń, jan ana” qatarly kóptegen án - óleńderi halyqtyń súıikti týyndysy bolyp ketti. Qalamgerdiń estelikteri men esseleri, maqal - mátelderi men kóńil kúndelikteri de oqyrmandar kóńilinen shyqqan tartymdy dúnıeler. Halyqtyń aýyz ádebıeti - qanatty sózder, maqal - mátelderdi zerttep, jınastyrǵan “Marjan sóz”, “Maqal - mátelder” sekildi kitaptary halyqtyń kúndelikti qajetsiner dúnıesine aınaldy.
Sondaı - aq ol aıtýly pýblısıs, maıtalman aýdarmashy, ádebıet zertteýshi. Aqynnyń bul qyrlarynyń qaı - qaısy da - qazaq ádebıetinde ózindik orny bar, máýeli butaqtar. Úzdiksiz, ári dámdi, mol jemister berip kele jatqan butaqtar. Shyndyǵyn aıtsaq, bizge úlkender aqyny, aýdarmashy, synshy, ocherkshi, án - óleńshi, ustaz, redaktor M. Álimbaıdyń qaı - qaısysy da qymbat. Alaıda, ásirese sońǵy shırek ǵasyr kóleminde, qalamger esimi atalsa boldy, aldymen balalar aqyny M. Álimbaıdyń oıǵa oralary anyq.
Álemdegi qaı elde bolmasyn balalar ádebıetine, balalar aqyn - jazýshylaryna degen kózqaras pen qurmet erekshe. Nege deseń, balalarǵa arnap qyzyqty shyǵarmalar jazý ekiniń biriniń enshisine tıe bermeıdi. “Besik jyrynan” bastalatyn balǵyndar óleńiniń áıteýir bir qudireti bar. Soǵan qaraǵanda, án - óleń bala boıyna ana sútimen birge taralatyn bolý kerek. Áıtpese, bóbekti óleńmen qalaı uıyqtatyp, óleńmen qalaı oıata alady? Dúnıeden habary joq, besikte jatqan sábıdi óz yrqyna kóndirip, óz degenin istetetin - óleńnen artyq keremet bola ma? Bóbekterge arnap óleń jazýdyń qıyndyǵy da osynda bolsa kerek. Óıtkeni, ol barlyq jyrdyń nári, barlyq jyrdyń basy ǵoı…
Seksenge keldi Muzata
Ádebı erteńgilik
Shara ótkiziletin jerde kitap kórmesi uıymdastyrylady. Muzafar Álimbaevtyń sýreti, ol týraly qanatty sózder ilinedi. Bólmede shar, oıynshyqtar meılinshe kóp bolsa, erteńgilik áserli ótip, balalardyń esinde kóp ýaqytqa deıin saqtalady.
Bul sharany ótkizbes buryn, kitaphanashy oqyrmandarǵa aqynnyń taqpaqtary, ańyz - ertegileri boıynsha sýret salyp kelýge tapsyrma berip, habarlandyrý ilip qoıady. Erteńgilik bolatyn kúni balalardyń sýretterin jınap alyp, sol sýretter boıynsha kórme jasaǵandaryńyz jón. Erteńgiliktiń sońynda jaqsy salynǵan sýretterdi, belsendi qatysqan oqyrmandardy atap ótý kerek..
Qatysýshylar: kitaphanashy, Aıa (aqyn óleńiniń keıipkeri), Bilgishbek, Erteńbaı (ertegi keıipkeri), kórkemsóz oqýshylar.
Erteńgilik “Altaı válsi” ánimen bastalady.
Sózi: M. Álimbaevtiki, áni: R. Baıqadamaovtiki
Júrgizýshi:
Balalar, bilesińder me,
Efırden aqtarylyp jyr esilgende,
Osyny bizderge arnap kim jazdy dep,
Atyna kóńil qoıyp júresińder me?
Atyna kóńil qoıyp júrsińder me,
Jasy úlken jaqyn dostaryń,
Bilesińder me?…
“Baldyrǵandy” shyǵaryp,
San urpaqty
Qansha jyl jyrlarymen tańyrqatty.
Aıtady myń alǵysyn aǵalaryń
Óleńniń tatyp ósken balyn tátti.
…Bilmeseńder, balalar,
Bilip alyńdar,
Kári de, jas ta,
Bala da…jyryna qumar
Seksende búgin Muzafar atalaryń.
Muzafar Álimbaev!
Uǵyp alyńdar.
Kórkemsóz oqýshy:
Tamsantyp, tamyljytyp ánin kókke
Órletti “Aqsuńqary” málim kópke.
Sodan shyǵar,
Jyr súıgen jalpaq eli
Biledi Muzafardy MÁLİM dep te.
Muzafar Álimbaev - Málim aǵa,
Ózińdeı bala janyn jan uǵa ma?
Jańǵyrǵan jyrdyń bıik jotasynda
Kezigip júreıikshi taǵy da, Aǵa,
Baldyrǵan balalardyń baǵyna, Aǵa!
Júrgizýshi: Eslam Zikibaev aǵalaryń jyrlaǵandaı, búgin baldyrǵandar elinde úlken toı. Respýblıkamyzdyń aıtýly aqyny Muzafar Álimbaı atalaryńnyń esimin bilmeıtin kisi kem de kem. Eńbektegen baladan eńkeıgen qarıaǵa deıin biledi desek, qatelespeımiz. Óıtkeni Muzatamnyń óleń - taqpaqtaryn tili jańa shyǵyp kele jatqan sábıden bastap jattap, óleńine jazylǵan ánderdi shyrqap ósedi. Muzatalaryńnyń ózderińe arnap jazǵan óleń - jyrlary da tom - tom. Óleńder, dastandar ǵana emes, áńgimeler deısiń be, esse, estelikter deısiń be, maqal - mátelder deısiń be, aýdarmalar deısiń be - tolyp jatyr. San urpaqty kóptegen jyldar ishinde jyrlarymen sýsyndatyp, tańyrqatqan Qazaqstannyń halyq jazýshysy, týǵan respýblıkamyzdyń Ánuranynyń avtorlarynyń biri - Muzafar Álimbaı seksen jasqa tolyp otyr. Balalar, búgingi erteńgiligimizge bárińe jaqsy tanys “Aıanyń alaqany” kitapshasynyń keıipkeri Aıa qyzdy shaqyrdyq. Ol atalaryń týraly kóptegen qyzyqty áńgimeler alyp keldi.
Muqabasyna “Muzafar ata óleńderi men ertegileri” degen jazýy bar úlken kitapty qolyna ustaǵan Aıa rolindegi qyz bala keledi.
Aıa: Balalar, sálemetsińder me? Men “Aıanyń alaqany” kitabynyń keıipkeri – Aıa qyzbyn jáne aqyn Muzafar atalaryńnyń týǵan nemeresimin. (Qolyndaǵy kitapty ashyp) Biz búgin atamyzdyń balalarǵa arnap jazǵan óleńderimen tanysamyz. Dostar, men jalǵyz kelgen joqpyn, menimen birge senderdiń súıikti jyrshylaryń Muzafar atanyń shyǵarmashylyǵymen jaqsy tanys, kishkene kezinen onyń óleńderin súıip oqıtyn Bilgishbekti jáne erinshek bala týraly ertegisiniń keıipkeri Erteńbaıdy birge ala keldim.
Bilgishbek ortaǵa shyǵyp balalarmen amandasady. Erteńbaı kele qoımaıdy.
Aıa: Erteńbaı, qaıdasyń? Balalarǵa kelip amandassańshy.
Esiktiń arǵy jaǵynan Erteńbaıdyń daýsy estiledi.
Balalardyń súıikti jyrshysy - Muzafar Álimbaı. júkteý
You Might Also Like
