Astyń aýyz qýysynda qorytylýy. Tistiń qurylysy men qyzmeti
№ 4 Mártók orta mektebiniń
bıologıa páni muǵalimi
Kýjekova Orýngýl Rahmetovna
Ashyq sabaq 8 klass
Sabaqtyń taqyryby: Astyń aýyz qýysynda qorytylýy. Tistiń qurylysy men qyzmeti. Tistiń kútimi.
Zerthanalyq jumys №13. Qaınatylǵan krahmalǵa silekeıdiń áseri
Sabaqtyń maqsaty:
Bilimdilik: Oqýshylardy as qorytý músheleriniń qurylysymen, qyzmetimen tanystyrý jáne olardyń bilim deńgeıin jetildirý. Astyń aýyz qýysynda qorytylýy. Tistiń qurylysy, qyzmeti, kútimi jáne silekeıdiń bólinýi jaıly túsinikterin qalyptastyrý. Aýyz qýysynda astyń qorytylý úrdisin qarastyrý.
Damytýshylyq: Oqýshylardyń bıologıalyq tanymyn oıyndar oınaý arqyly, logıkalyq tapsyrmalar arqyly shyǵarmashylyq qabiletin damytý. Oqýshylardyń taldaý, sıntez, salystyrý, qorytyndylaý, oılaý qabiletterin damytý. Ózdiginen oqyp, oı - órisin tereńdetýge baýlý, izdeniske jeteleý.
Tárbıelik: Aýyz qýysynyń gıgıenalyq talaby, tis kútimine kóńil bólý.
Óz densaýlyqtaryna jaýapkershilikpen qaraýǵa tárbıeleý. Aýyz qýysynda astyń qorytylýyna alkogól men temeki shegýdiń áserin túsindirý. Tamaq ishýde, onyń sapasyn, saqtalý merzimin baqylaýǵa úıretý.
Sabaqtyń túri: Jańa bilimdi qalyptastyrý, Aralas sabaq
Sabaqtyń ádisteri: «Kýbızm» ádisi, sáıkestendirý testi, raýnd - robın ádisi, oıyn.
Sabaqtyń kórkemdiligi: Interaktıvti taqta, slaıd, oqýlyq, plakattar
Aýyz qýysynda tisterdiń ornalasýy. Tistiń qurylysy. Silekeı bezderi, zerthanalyq jumysqa kerekti qural - jabdyqtar.
Sabaq barysy: İ. Uıymdastyrý kezeń
a) amandasý, tanysý, topqa bólý
b) oqýshylardy túgendeý
v) sabaqqa daıyndyqtaryn tekserý
İİ kezeń. Úı tapsyrmasyn tekserý: «Músheni tap» 3 topqa sýretter taratylady. Sol boıynsha oqýshylar úı tapsyrmasyn túsindiredi.
İİİ kezeń. Raýnd - robın ádisi. Bul kezeńde ár toptan bir oqýshy úı tapsyrmasy
boıynsha bir sóılemmen óz túsinikterin aıtady.
IV. «Baýyr kimge buıyrady?» Sergitý kezeńi
V. Jańa sabaq: «Kýbızm ádisi» boıynsha ár topqa taqyryp beriledi. Jańa materıal ınteraktıvti taqtamen, kórnekiliktermen túsindiriledi.
1. Sýretteńiz. I top a) Tistiń qurylysy, qyzmeti
2. Salystyryńyz. II top
á) Silekeıdiń quramy men túrleri:
1. Ptıalın
2. Lızosım
3. Zertteńiz. III top
b) Silekeı bezderiniń is - áreketin zertteý.
№13. Zerthanalyq jumys. Qaınatylǵan krahmalǵa silekeıdiń áserin zertteý
1. Sýretteńiz. I top
Aýyz qýysyna túsken taǵamdy tister maıdalaıdy, untaqtaıdy, silekeımen dymdaıdy, til arqyly qozǵaıdy. Taǵam til túbirine aýysqanda jutý refleksi paıda bolady.
Tister pishini men qyzmetine qaraı kúrek tis, ıt tis, úlken jáne kishi azý tister dep ajyratylady. Adamnyń tisiniń jalpy sany - 32. Ústińgi jáne astyńǵy jaq súıektiń árbir jartysynda 2 kúrek tis, 1 ıt tis, 2 kishkentaı jáne 3 úlken azý tister ornalasqan. Sút tister sany – 20. Olardyń almasýy 6 - 7 jasta bastalyp, 15 jasqa kelgende aıaqtalady.
Aýyz qýysynda tisterdiń ornalasýy
Tistiń qurylysy
2. Salystyryńyz. II top
Silekeı bezderinde silekeı túziledi. Adamda úsh jup (shyqshyt, jaq asty, til asty) bezderi jáne mıkroskopıalyq usaq bezder bar.
Silekeı bezderi
3. Zertteńiz. III top
Asqorytý bezderiniń qyzmetin fıstýla ádisi arqyly zertteýde kórnekti orys ǵalymy Pavlovtyń eńbegi zor. Ǵalymnyń bul salada eńbegine fızıologıa ǵylymyndaǵy irgeli jańalyq retinde Nobel syılyǵy berilgen. Qazirgi tańda endoskopıa ádisi qoldanady. Silekeı aýyzdaǵy taǵam túskende ǵana emes, taǵamdy kórgende de bólinedi. Bul da refleks, biraq erekshe refleks. I. P. Pavlov ony shartty refleks dep atady. Silekeıdiń shartty refleksti bólinýi taǵam túri, ıisi nemese tátti taǵam týraly áńgime tamaq ishýmen sáıkes kelgende júzege asyrylady.
Zerthanalyq jumys №13. Krahmalǵa silekeıdiń áseri.
Maqsaty: silekeıde krahmaldy ydyratatyn ferment bar ekenine kóz jetkizý.
Kerekti qural - jabdyqtar: krahmaldanǵan qurǵaq dáke, ıodtyń álsiz eritindisi bar ydys, basyna maqta oralǵan sirińke.
Barysy:
• Sirińkedegi maqtany silekeıge batyryp alyp, krahmaldanǵan dáke ortasyna árip jazyńdar.
• Dákeni alaqandaryńa alyp, 2 - 3 mınýt qysyp, sodan keıin ıod eritindisine salyńdar.
• Dákeniń qalaı boıalǵanyn baqylańdar.
VI. Jańa sabaqty bekitý: «ZERDELE» SÁIKESTİK TESTİ
VII. «Sandar syry» - bul kezeńde oqýshylar sandardyń qandaı maǵyna beretiniń túsińdiredi.
VIII. Baǵalaý
Úı tapsyrmasy: § 44. Astyń aýyz qýysynda qorytylýy. Tistiń qurylysy men qyzmeti. Tistiń kútimi.
№13. Zerthanalyq jumysty qorytyndylaý
Keste toltyrý: Tistiń qurylysy
Qorytyndy: Qoshtaspas buryn, kishkene qupıa. Tilderińizben tańdaılaryńyzdy sıpańdar, kóldeneń jolaqtar baıqala ma, bul - tańdaı qatpary - damymaı qalǵan tis qatary. Bilseńizder barlyq sútqorektilerdiń uryqtyq damýynda ártúrli qatarǵa tister salynǵan men, tek bir qatary ǵana damıdy. Búgingi asqorytý júıemizdiń negizgi múshesi – ne? (árıne tis)
bıologıa páni muǵalimi
Kýjekova Orýngýl Rahmetovna
Ashyq sabaq 8 klass
Sabaqtyń taqyryby: Astyń aýyz qýysynda qorytylýy. Tistiń qurylysy men qyzmeti. Tistiń kútimi.
Zerthanalyq jumys №13. Qaınatylǵan krahmalǵa silekeıdiń áseri
Sabaqtyń maqsaty:
Bilimdilik: Oqýshylardy as qorytý músheleriniń qurylysymen, qyzmetimen tanystyrý jáne olardyń bilim deńgeıin jetildirý. Astyń aýyz qýysynda qorytylýy. Tistiń qurylysy, qyzmeti, kútimi jáne silekeıdiń bólinýi jaıly túsinikterin qalyptastyrý. Aýyz qýysynda astyń qorytylý úrdisin qarastyrý.
Damytýshylyq: Oqýshylardyń bıologıalyq tanymyn oıyndar oınaý arqyly, logıkalyq tapsyrmalar arqyly shyǵarmashylyq qabiletin damytý. Oqýshylardyń taldaý, sıntez, salystyrý, qorytyndylaý, oılaý qabiletterin damytý. Ózdiginen oqyp, oı - órisin tereńdetýge baýlý, izdeniske jeteleý.
Tárbıelik: Aýyz qýysynyń gıgıenalyq talaby, tis kútimine kóńil bólý.
Óz densaýlyqtaryna jaýapkershilikpen qaraýǵa tárbıeleý. Aýyz qýysynda astyń qorytylýyna alkogól men temeki shegýdiń áserin túsindirý. Tamaq ishýde, onyń sapasyn, saqtalý merzimin baqylaýǵa úıretý.
Sabaqtyń túri: Jańa bilimdi qalyptastyrý, Aralas sabaq
Sabaqtyń ádisteri: «Kýbızm» ádisi, sáıkestendirý testi, raýnd - robın ádisi, oıyn.
Sabaqtyń kórkemdiligi: Interaktıvti taqta, slaıd, oqýlyq, plakattar
Aýyz qýysynda tisterdiń ornalasýy. Tistiń qurylysy. Silekeı bezderi, zerthanalyq jumysqa kerekti qural - jabdyqtar.
Sabaq barysy: İ. Uıymdastyrý kezeń
a) amandasý, tanysý, topqa bólý
b) oqýshylardy túgendeý
v) sabaqqa daıyndyqtaryn tekserý
İİ kezeń. Úı tapsyrmasyn tekserý: «Músheni tap» 3 topqa sýretter taratylady. Sol boıynsha oqýshylar úı tapsyrmasyn túsindiredi.
İİİ kezeń. Raýnd - robın ádisi. Bul kezeńde ár toptan bir oqýshy úı tapsyrmasy
boıynsha bir sóılemmen óz túsinikterin aıtady.
IV. «Baýyr kimge buıyrady?» Sergitý kezeńi
V. Jańa sabaq: «Kýbızm ádisi» boıynsha ár topqa taqyryp beriledi. Jańa materıal ınteraktıvti taqtamen, kórnekiliktermen túsindiriledi.
1. Sýretteńiz. I top a) Tistiń qurylysy, qyzmeti
2. Salystyryńyz. II top
á) Silekeıdiń quramy men túrleri:
1. Ptıalın
2. Lızosım
3. Zertteńiz. III top
b) Silekeı bezderiniń is - áreketin zertteý.
№13. Zerthanalyq jumys. Qaınatylǵan krahmalǵa silekeıdiń áserin zertteý
1. Sýretteńiz. I top
Aýyz qýysyna túsken taǵamdy tister maıdalaıdy, untaqtaıdy, silekeımen dymdaıdy, til arqyly qozǵaıdy. Taǵam til túbirine aýysqanda jutý refleksi paıda bolady.
Tister pishini men qyzmetine qaraı kúrek tis, ıt tis, úlken jáne kishi azý tister dep ajyratylady. Adamnyń tisiniń jalpy sany - 32. Ústińgi jáne astyńǵy jaq súıektiń árbir jartysynda 2 kúrek tis, 1 ıt tis, 2 kishkentaı jáne 3 úlken azý tister ornalasqan. Sút tister sany – 20. Olardyń almasýy 6 - 7 jasta bastalyp, 15 jasqa kelgende aıaqtalady.
Aýyz qýysynda tisterdiń ornalasýy
Tistiń qurylysy
2. Salystyryńyz. II top
Silekeı bezderinde silekeı túziledi. Adamda úsh jup (shyqshyt, jaq asty, til asty) bezderi jáne mıkroskopıalyq usaq bezder bar.
Silekeı bezderi
3. Zertteńiz. III top
Asqorytý bezderiniń qyzmetin fıstýla ádisi arqyly zertteýde kórnekti orys ǵalymy Pavlovtyń eńbegi zor. Ǵalymnyń bul salada eńbegine fızıologıa ǵylymyndaǵy irgeli jańalyq retinde Nobel syılyǵy berilgen. Qazirgi tańda endoskopıa ádisi qoldanady. Silekeı aýyzdaǵy taǵam túskende ǵana emes, taǵamdy kórgende de bólinedi. Bul da refleks, biraq erekshe refleks. I. P. Pavlov ony shartty refleks dep atady. Silekeıdiń shartty refleksti bólinýi taǵam túri, ıisi nemese tátti taǵam týraly áńgime tamaq ishýmen sáıkes kelgende júzege asyrylady.
Zerthanalyq jumys №13. Krahmalǵa silekeıdiń áseri.
Maqsaty: silekeıde krahmaldy ydyratatyn ferment bar ekenine kóz jetkizý.
Kerekti qural - jabdyqtar: krahmaldanǵan qurǵaq dáke, ıodtyń álsiz eritindisi bar ydys, basyna maqta oralǵan sirińke.
Barysy:
• Sirińkedegi maqtany silekeıge batyryp alyp, krahmaldanǵan dáke ortasyna árip jazyńdar.
• Dákeni alaqandaryńa alyp, 2 - 3 mınýt qysyp, sodan keıin ıod eritindisine salyńdar.
• Dákeniń qalaı boıalǵanyn baqylańdar.
VI. Jańa sabaqty bekitý: «ZERDELE» SÁIKESTİK TESTİ
VII. «Sandar syry» - bul kezeńde oqýshylar sandardyń qandaı maǵyna beretiniń túsińdiredi.
VIII. Baǵalaý
Úı tapsyrmasy: § 44. Astyń aýyz qýysynda qorytylýy. Tistiń qurylysy men qyzmeti. Tistiń kútimi.
№13. Zerthanalyq jumysty qorytyndylaý
Keste toltyrý: Tistiń qurylysy
Qorytyndy: Qoshtaspas buryn, kishkene qupıa. Tilderińizben tańdaılaryńyzdy sıpańdar, kóldeneń jolaqtar baıqala ma, bul - tańdaı qatpary - damymaı qalǵan tis qatary. Bilseńizder barlyq sútqorektilerdiń uryqtyq damýynda ártúrli qatarǵa tister salynǵan men, tek bir qatary ǵana damıdy. Búgingi asqorytý júıemizdiń negizgi múshesi – ne? (árıne tis)
You Might Also Like
