Ata - analarǵa psıhologıalyq keńes
Ata - analarǵa psıhologıalyq keńes
"Úsh - aq nárse - adamnyń qasıeti,
Ystyq qaırat, nurly aqyl, jyly júrek" (ABAI)
Adam balasy — ómir boıy psıhologıalyq kómekke zárý bolmaq. Ásirese, onyń nárestelik, sábılik, balalyq shaqtarynda, tipti aýadaı qajettilik dep aıtsaq ta bolady. Biraq, biz ómir súrgen burynǵy qoǵamda, adamnyń psıhıkasyn tárbıeleýge esh ýaqytta mán bergen emes. Sonyń saldarynan balabaqshalarda da, mektepterde de, tipti joǵary oqý oryndary men adamnyń qyzmet isteıtin oryndarynda da, adamnyń psıhologıalyq tálimine kóńil aýdarylmady. Osyndaı qalys tárbıeniń aýyr kemshilikterin eskere otyryp, azdy - kópti psıhologıalyq kómektiń qasıetterine toqtalýdy jón kórdik.
Psıhologıalyq kómektiń baǵyttary.
Bala ataýlynyń boıyndaǵy birtindep qalyptasatyn psıhologıalyq aýyr ózgerister men nevrozdyń negizgi sebepkeri, jalpy bala tárbıesinen habary shamaly, al bala psıhologıasy degendi estip kórmegen ata - analardyń úkimdi de, soraqylyqqa toly qatygezdikterinen ekenin ashyp aıtqymyz keledi. Olardyń kópshiligi bala tárbıesiniń qıyn da qyzyq sátterin izdep úırenýdiń ornyna, tek jazalaý, qorqytyp - úrkitýmen ustaǵandy biletindikterimen shekteletindikteri belgili. Tirshilik tartystaryna endi kelgen sábıler úshin, buny attap óte almastaı aýyr kúızelisterge aparady. Aıta berse, úlkender tarapynan bolatyn dóreki qylyqtar tolyp jatyr.
Eń birinshi psıhologıalyq kómektiń baǵdary — osyndaı jaǵdaılarǵa tap bolǵan balalardyń aýrýǵa shaldyǵa bastaǵan psıhıkasyn saýyqtyrý bolyp tabylady.
Ekinshi baǵyt — tez arada ata - analar men bala tárbıesine qatysty úlkenderdiń arasynda júrgiziletin PSIHOLOGIALYQ kómekterdi ataýǵa bolady. Munyń ózine tán ádisteri de tolyp jatyr. Úlkenderge bala psıhıkasynyń mán - jáıi týraly túsinik berý, ony muqaltpaýdyń mańyzy jaıly, psıhologıalyq tárbıelerdi úıretýdiń joldaryn — kitaptardan, kıno - fılmderden, arnaıy jasalynǵan oqýlyq fılmderden — tereńdeı taldap kórsetý arqyly, ata - analar men úlkenderdiń bala tárbıesindegi qatygezdikten tyıylýyn talap etý.
Osylaısha, jas balanyń psıhıkasyndaǵy aýyr ózgerister men qorqynyshtardan týyndaıtyn, onyń jan dúnıesindegi japa shegýshiliktiń zardabymen qatań da jedel kúresetin mezgil jetken sıaqty. Sóz joq, mundaı jaǵdaıdy ata – analardyń kópshiligi bilmegendikten isteıtinin de eskerý kerek.
Jalpy bala psıhologıasyna belgili psıhıkalyq aýyr áserlerdiń túrlerin atap ótsek; birinshi, balanyń jigerin jasytatyn úkimdi baǵa berý (mysaly, "Sen oınaı bilmeısiń", "sen durys sóıleı almaısyń" degen sıaqty kesimdi uǵymdardyń áseri jaman). Osydan keıin, balanyń taýy shaǵylyp, talaby qaıtyp qalatyndyǵy anyq. Tipti, oǵan budan bylaı oınaýdyń da, sóıleýdiń de qıyndaı beretini ras. Sábılerdi únemi kótermeleı jetelep tárbıeleýdiń psıhıkalyq máni zor.
Ekinshi sát, balanyń istegen áreketterine teris te, zildi baǵa berýmen qosa, onyń jeke basynyń namysyna tıetin sózder aıtý. Máselen, "Sen oınaı bilmeıtinińmen qosa, maqtanshaqsyń, ótirik maqtanasyń" deýdiń áserimen, balanyń búkil jan – dúnıesin tereń jaralaýǵa ábden bolady. Sondyqtan da, balalardyń is – áreketterin durys baǵalamaý, tómendetip baǵalaý arqyly, onyń qalyptasý qabiletin tutyldyrýmen qosa, ustamdylyǵy men parasatyna da qaıaý túsiredi. Mundaı áreketter balanyń ómirsheń talpynystaryn birden toqtatyp, tipti tirshiliginen de jıreneri haq. Onyń aldyndaǵy armandaryn da, senimderin de joǵalta bastaıdy.
Úshinshi bir yńǵaısyz sát, basqa bir balamen salystyra baǵalaýdaǵy jiberiletin ádiletsizdik. Mundaı áreketter arqyly, balanyń boıyna qyzǵanýshylyq pen ózimshildikti qalaı sińirip alǵandaryn da baıqamaı qalady. Mine, tárbıedegi psıhologıalyq ádisterdi bilmeýdiń saldary osyndaı asa qıyn jaısyzdyqtarǵa ákep soǵady eken. Bul bala tárbıesindegi kezek kúttirmeıtin másele degimiz keledi.
"Úsh - aq nárse - adamnyń qasıeti,
Ystyq qaırat, nurly aqyl, jyly júrek" (ABAI)
Adam balasy — ómir boıy psıhologıalyq kómekke zárý bolmaq. Ásirese, onyń nárestelik, sábılik, balalyq shaqtarynda, tipti aýadaı qajettilik dep aıtsaq ta bolady. Biraq, biz ómir súrgen burynǵy qoǵamda, adamnyń psıhıkasyn tárbıeleýge esh ýaqytta mán bergen emes. Sonyń saldarynan balabaqshalarda da, mektepterde de, tipti joǵary oqý oryndary men adamnyń qyzmet isteıtin oryndarynda da, adamnyń psıhologıalyq tálimine kóńil aýdarylmady. Osyndaı qalys tárbıeniń aýyr kemshilikterin eskere otyryp, azdy - kópti psıhologıalyq kómektiń qasıetterine toqtalýdy jón kórdik.
Psıhologıalyq kómektiń baǵyttary.
Bala ataýlynyń boıyndaǵy birtindep qalyptasatyn psıhologıalyq aýyr ózgerister men nevrozdyń negizgi sebepkeri, jalpy bala tárbıesinen habary shamaly, al bala psıhologıasy degendi estip kórmegen ata - analardyń úkimdi de, soraqylyqqa toly qatygezdikterinen ekenin ashyp aıtqymyz keledi. Olardyń kópshiligi bala tárbıesiniń qıyn da qyzyq sátterin izdep úırenýdiń ornyna, tek jazalaý, qorqytyp - úrkitýmen ustaǵandy biletindikterimen shekteletindikteri belgili. Tirshilik tartystaryna endi kelgen sábıler úshin, buny attap óte almastaı aýyr kúızelisterge aparady. Aıta berse, úlkender tarapynan bolatyn dóreki qylyqtar tolyp jatyr.
Eń birinshi psıhologıalyq kómektiń baǵdary — osyndaı jaǵdaılarǵa tap bolǵan balalardyń aýrýǵa shaldyǵa bastaǵan psıhıkasyn saýyqtyrý bolyp tabylady.
Ekinshi baǵyt — tez arada ata - analar men bala tárbıesine qatysty úlkenderdiń arasynda júrgiziletin PSIHOLOGIALYQ kómekterdi ataýǵa bolady. Munyń ózine tán ádisteri de tolyp jatyr. Úlkenderge bala psıhıkasynyń mán - jáıi týraly túsinik berý, ony muqaltpaýdyń mańyzy jaıly, psıhologıalyq tárbıelerdi úıretýdiń joldaryn — kitaptardan, kıno - fılmderden, arnaıy jasalynǵan oqýlyq fılmderden — tereńdeı taldap kórsetý arqyly, ata - analar men úlkenderdiń bala tárbıesindegi qatygezdikten tyıylýyn talap etý.
Osylaısha, jas balanyń psıhıkasyndaǵy aýyr ózgerister men qorqynyshtardan týyndaıtyn, onyń jan dúnıesindegi japa shegýshiliktiń zardabymen qatań da jedel kúresetin mezgil jetken sıaqty. Sóz joq, mundaı jaǵdaıdy ata – analardyń kópshiligi bilmegendikten isteıtinin de eskerý kerek.
Jalpy bala psıhologıasyna belgili psıhıkalyq aýyr áserlerdiń túrlerin atap ótsek; birinshi, balanyń jigerin jasytatyn úkimdi baǵa berý (mysaly, "Sen oınaı bilmeısiń", "sen durys sóıleı almaısyń" degen sıaqty kesimdi uǵymdardyń áseri jaman). Osydan keıin, balanyń taýy shaǵylyp, talaby qaıtyp qalatyndyǵy anyq. Tipti, oǵan budan bylaı oınaýdyń da, sóıleýdiń de qıyndaı beretini ras. Sábılerdi únemi kótermeleı jetelep tárbıeleýdiń psıhıkalyq máni zor.
Ekinshi sát, balanyń istegen áreketterine teris te, zildi baǵa berýmen qosa, onyń jeke basynyń namysyna tıetin sózder aıtý. Máselen, "Sen oınaı bilmeıtinińmen qosa, maqtanshaqsyń, ótirik maqtanasyń" deýdiń áserimen, balanyń búkil jan – dúnıesin tereń jaralaýǵa ábden bolady. Sondyqtan da, balalardyń is – áreketterin durys baǵalamaý, tómendetip baǵalaý arqyly, onyń qalyptasý qabiletin tutyldyrýmen qosa, ustamdylyǵy men parasatyna da qaıaý túsiredi. Mundaı áreketter balanyń ómirsheń talpynystaryn birden toqtatyp, tipti tirshiliginen de jıreneri haq. Onyń aldyndaǵy armandaryn da, senimderin de joǵalta bastaıdy.
Úshinshi bir yńǵaısyz sát, basqa bir balamen salystyra baǵalaýdaǵy jiberiletin ádiletsizdik. Mundaı áreketter arqyly, balanyń boıyna qyzǵanýshylyq pen ózimshildikti qalaı sińirip alǵandaryn da baıqamaı qalady. Mine, tárbıedegi psıhologıalyq ádisterdi bilmeýdiń saldary osyndaı asa qıyn jaısyzdyqtarǵa ákep soǵady eken. Bul bala tárbıesindegi kezek kúttirmeıtin másele degimiz keledi.
You Might Also Like
