- 04 qar. 2021 00:00
- 471
Atý qarýy
Qazaq halqynyń atý qarýy jaq (sadaq) dep atalǵan. Jaqtar ár túrli materıaldar (aǵash, taramys, múıiz, súıek, teri, qaıyńnyń tozy) paıdalanǵan birneshe bólikterden quralǵan. Jaqtyń jeke jasalyp, atýǵa arnalǵan bólshegi — oq. Qazaq oqtarynyń jebesi (oqtyń basy) pishinimen, qyzmetimen erekshelengen. Jebeler jalpaq kelgen «qozy jaýyryn», saýyttardy tesýge arnalǵan úshkir «saýyt buzar», «kóbe buzar» jáne ańdy, adamdy jaralamaı uryp qulatatyn «doǵal oq» degen túrlerge bólingen. Soǵys kezinde dybystyq belgi berý úshin qoldanylatyn «ysqyrǵysh» jebeler de bolǵan.
Oqtyń arnaýly qabyn «qylshan» nemese «qoramsaq», al jaqty salyp alyp júretindi «sadaq» dep ataıdy. Oq salynǵan qoramsaq pen jaǵy bar sadaqtyń belge taǵatyn sadaqbaýymen qosa ortaq ataýy da — «sadaq».
Keıin bes qarýdyń quramynda atý qarýy retinde jaqty (sadaqty) myltyq aýystyrdy. Qazaqtarda «pilteli myltyq», «shaqpaqty myltyq», «shıti myltyq» dep atalǵan myltyq túrleri bolǵan.