Balabaqsha - tárbıeniń altyn besigi
Aqtóbe qalasy,
№33 «Nursát» MDBO tárbıeshisi
Erdaýletova Á. E.
«Bala estigenin aıtady, kórgenin isteıdi» - dep qazaq halqy beker aıtpaǵan. Mektep jasyna deıingi balalardy adamgershilikke tárbıeleýdiń mańyzy zor. Kishkentaı sábılerimiz ata - anasynyń, tárbıeshisiniń, dostarynyń minezinen, júris - turysynan, sóılegen sózinen, istegen isinen úlgi alýǵa tyrysady. Bala boıyna adamgershilik qasıetterdi oıyn, salt - dástúr, maqal - mátelder, ertegiler, jumbaqtar, aıtys óleńder arqyly sińirý ata - ana men tárbıeshilerdiń basty mindeti.
Erteginiń tárbıelik máni zor. Ol sábıdiń qıalyna qanat bitirip, boıyndaǵy ıgi qasıetterdiń qalyptasýyna jol bastaıdy. Mysaly «Shalqan» ertegisin tyńdap bolǵan soń, balalar shalqandy kóptiń kómegimen julyp alǵanyn bildi. Al, «Aqmyshym» ertegisin tyńdap bolyp, kishkentaı búldirshinder qamqorlyq, meıirimdilik sezimderimen tanysty.
Adamgershilik dúnıesindegi urpaqtan - urpaqqa jalǵasyp kele jatqan qymbat qazynalarymyzdyń biri – besik jyry, maqal - mátelder bolyp keledi. Sábıler «besik jyryn» tyńdaı otyryp, ananyń besik jyrymen, áldıimen, óziniń týǵan tiliniń áýeninen tuńǵysh ret nár alady. Maqal - mátelder arqyly kishkentaı búldirshinderimizdiń qaıyrymdylyq, iltıpat sezimderin arttyramyz, adamgershilik sezimderin oıatamyz. «Úlkenge – qurmet, kishige - izet» degen maqal – mátel arqyly bala boıyna úlkendi qurmetteý, qamqorlyq sezimderin týǵyzamyz.
Balalardy eńbek súıgishtikke baýlý arqyly, adamgershilik, estetıkalyq qasıetterin damytýǵa bolady.
Óz – ózine qyzmet etý;
- Kishkentaı toptarda balalar tárbıeshi kómegimen kıinip, jýynyp, súrtinedi, bir - birine kómektesedi, «rahmet, keshir, ótinemin» sózderin aıtýǵa baýlý. Ujymǵa tárbıeleý, balalardyń ózara ujymda qarym - qatynastaryn qalyptastyrý. Osylaısha meıirimdiliktiń negizi qalanady nemquraılyqtyń paıda bolýyna, qurbylaryna, úlkenderge qalaı bolsa solaı qaraýǵa múmkindigi jasalmaıdy.
- Turmystyq qyzmette toptaǵy oıynshyqtardy jınaý, olardy kútip ustaý, topty taza ustaý. Uıymdastyrylǵan oqý is – áreketine qajet ermek saz, taqtaısha, qylqalam t. b daıyndaýǵa kómektesýi. Osylaısha biz búldirshinderimizdi qaıyrymdylyqqa, kishipeıildilikke shaqyryp, jaqyn adamdaryna qamqor bolýǵa úıretemiz.
- Serýen kezinde gúlderdi qopsytý, shópterin julý, oıyn alańymyzdy taza ustaýǵa úıretý. Birde serýende sábılerdi japyraq jınaýǵa shaqyrdym, balalar 2 - 3 japyraq jınaǵan soń «jınaǵym kelmeıdi» dep taraı bastady. Sol kezde men jumys josparyn oıyn josparyna aınaldyryp jiberdim, ákelgen japyraqtardan bastaryna gúlshoq jasadym, ony kórgen kishkentaılar qýanyp, bari de jınaı bastady. Bul serýende balalardy tek qana japyraq jınaýǵa emes, toppen jumys jasaýǵa, úlkenderge kómektesýge, eńbeksúıgishtik qasıetiniń alǵashqy ıgerimine baýlydym.
Árbir jasalynǵan isten keıin «Jaraısyńdar balalar! Tobymyz nemese oıyn alańymyz qandaı sándi bolyp qaldy, bárekeldi!» degen sózderdi estý arqyly jasaǵan eńbekteriniń durys ekenine kóz jetkizedi. Ujym bolyp jumys jasaı bilýi, uqyptylyq, izdenimpazdyq, aıaýshylyq, qamqorlyq, sezimderin boıyna sińirýi asa mańyzdy.
Jas urpaqtyń boıyna adamgershilik qasıetterdi sińirý – ata - ana men ustazdardyń basty mindeti. Kishkentaı búldirshinderimizdiń boıyna izgilik, meıirimdilik, qaıyrymdylyq, adamgershilik qasıetterin sińirip, óz - ózine degen senimdilikti tárbıeleýde otbasy men tárbıeshiler sheshýshi ról atqarady. Adamgershilikke, eńbeksúıgishtikke tárbıeleý kúndelikti balabaqsha ómirinde, tárbıeshiniń jumys kúnin uıymdastyrý prosesinde, oıyn jáne oqý isinde josparly týrde qamtylady. Tárbıeshiniń tártibi, is - qımyly, balalarmen, úlkendermen qarym - qatynasy kishkentaı sábıler úshin úlgi bolyp, olardyń jeke basynyń qalyptasýyna yqpal etedi. Balabaqsha men otbasy arasyndaǵy tyǵyzdyq artqan saıyn búldirshinderimzdiń adamgershilik qundy qasıetteri arta túsedi. Osydan kelip, búldirshinderimizde jaqsy qylyqtar, ujymdyq qarym - qatynas, adamgershilik sezimderi, eńbeksúıgishtik, úlkender eńbegin qurmetteý, jaýapkershilik, patrıottyq sezimder týraly túsinikter qalyptasady. Kishkentaı bóbekterimiz adamgershilik qasıetterdi ata - anasynan, úlkenderden, tárbıeshilerden nasıhattaý arqyly emes, tek shynaıy kórý, seziný qatynasynda alady. Adamgershiliktiń qundy qasıetteriniń negizi otbasynda qalyptasady,
Adamgershilik tárbıe otbasynan bastaý alatyn bolǵandyqtan ınabattylyq, meıirimdilik, ana sútimen, ana tilimen keletini anyq. Sol sebepti halyq danalyǵy: «Sútpen bitken minez, súıekpen ketedi» beker aıtpaǵan. Dana, oıshyl Abaı atamyz bul týraly bylaı degen: «balaǵa minez úsh alýan adamnan juǵady; birinshi – ata - anasynan, ekinshi – ustazynan, úshinshi – qurbysynan».
Adamgershilik ár adamǵa tán asyl qasıetter. Adamgershiliktiń qaınar kózi – halqynda, otbasynda, olardyń ónerlerinde, ádet - ǵurpynda. Ár adam adamgershilikti kúndelikti turmys – tirshiliginen, ózin qorshaǵan tabıǵattan boıyna sińiredi.
Qazaq halqy balany jastaıynan jaqsy ádetterge baýlyǵan. «Úlkendi syıla, jolyn kespe» degen ulaǵatty, tyıym sózderdiń máni zor. Bala boıyna kishipeıildilik, sypaıylyq, syılastyq sıaqty qasıetterdi sińire bilsek, adamgershilik tárbıesiniń jemisine bólenetinimiz anyq!
Tárbıeniń altyn besigi - balabaqshamyzdaǵy sábılerimizdi adam balasyna tán asyl qasıetterge, adamgershilikke tárbıeleýden jalyqpaıyq!
№33 «Nursát» MDBO tárbıeshisi
Erdaýletova Á. E.
«Bala estigenin aıtady, kórgenin isteıdi» - dep qazaq halqy beker aıtpaǵan. Mektep jasyna deıingi balalardy adamgershilikke tárbıeleýdiń mańyzy zor. Kishkentaı sábılerimiz ata - anasynyń, tárbıeshisiniń, dostarynyń minezinen, júris - turysynan, sóılegen sózinen, istegen isinen úlgi alýǵa tyrysady. Bala boıyna adamgershilik qasıetterdi oıyn, salt - dástúr, maqal - mátelder, ertegiler, jumbaqtar, aıtys óleńder arqyly sińirý ata - ana men tárbıeshilerdiń basty mindeti.
Erteginiń tárbıelik máni zor. Ol sábıdiń qıalyna qanat bitirip, boıyndaǵy ıgi qasıetterdiń qalyptasýyna jol bastaıdy. Mysaly «Shalqan» ertegisin tyńdap bolǵan soń, balalar shalqandy kóptiń kómegimen julyp alǵanyn bildi. Al, «Aqmyshym» ertegisin tyńdap bolyp, kishkentaı búldirshinder qamqorlyq, meıirimdilik sezimderimen tanysty.
Adamgershilik dúnıesindegi urpaqtan - urpaqqa jalǵasyp kele jatqan qymbat qazynalarymyzdyń biri – besik jyry, maqal - mátelder bolyp keledi. Sábıler «besik jyryn» tyńdaı otyryp, ananyń besik jyrymen, áldıimen, óziniń týǵan tiliniń áýeninen tuńǵysh ret nár alady. Maqal - mátelder arqyly kishkentaı búldirshinderimizdiń qaıyrymdylyq, iltıpat sezimderin arttyramyz, adamgershilik sezimderin oıatamyz. «Úlkenge – qurmet, kishige - izet» degen maqal – mátel arqyly bala boıyna úlkendi qurmetteý, qamqorlyq sezimderin týǵyzamyz.
Balalardy eńbek súıgishtikke baýlý arqyly, adamgershilik, estetıkalyq qasıetterin damytýǵa bolady.
Óz – ózine qyzmet etý;
- Kishkentaı toptarda balalar tárbıeshi kómegimen kıinip, jýynyp, súrtinedi, bir - birine kómektesedi, «rahmet, keshir, ótinemin» sózderin aıtýǵa baýlý. Ujymǵa tárbıeleý, balalardyń ózara ujymda qarym - qatynastaryn qalyptastyrý. Osylaısha meıirimdiliktiń negizi qalanady nemquraılyqtyń paıda bolýyna, qurbylaryna, úlkenderge qalaı bolsa solaı qaraýǵa múmkindigi jasalmaıdy.
- Turmystyq qyzmette toptaǵy oıynshyqtardy jınaý, olardy kútip ustaý, topty taza ustaý. Uıymdastyrylǵan oqý is – áreketine qajet ermek saz, taqtaısha, qylqalam t. b daıyndaýǵa kómektesýi. Osylaısha biz búldirshinderimizdi qaıyrymdylyqqa, kishipeıildilikke shaqyryp, jaqyn adamdaryna qamqor bolýǵa úıretemiz.
- Serýen kezinde gúlderdi qopsytý, shópterin julý, oıyn alańymyzdy taza ustaýǵa úıretý. Birde serýende sábılerdi japyraq jınaýǵa shaqyrdym, balalar 2 - 3 japyraq jınaǵan soń «jınaǵym kelmeıdi» dep taraı bastady. Sol kezde men jumys josparyn oıyn josparyna aınaldyryp jiberdim, ákelgen japyraqtardan bastaryna gúlshoq jasadym, ony kórgen kishkentaılar qýanyp, bari de jınaı bastady. Bul serýende balalardy tek qana japyraq jınaýǵa emes, toppen jumys jasaýǵa, úlkenderge kómektesýge, eńbeksúıgishtik qasıetiniń alǵashqy ıgerimine baýlydym.
Árbir jasalynǵan isten keıin «Jaraısyńdar balalar! Tobymyz nemese oıyn alańymyz qandaı sándi bolyp qaldy, bárekeldi!» degen sózderdi estý arqyly jasaǵan eńbekteriniń durys ekenine kóz jetkizedi. Ujym bolyp jumys jasaı bilýi, uqyptylyq, izdenimpazdyq, aıaýshylyq, qamqorlyq, sezimderin boıyna sińirýi asa mańyzdy.
Jas urpaqtyń boıyna adamgershilik qasıetterdi sińirý – ata - ana men ustazdardyń basty mindeti. Kishkentaı búldirshinderimizdiń boıyna izgilik, meıirimdilik, qaıyrymdylyq, adamgershilik qasıetterin sińirip, óz - ózine degen senimdilikti tárbıeleýde otbasy men tárbıeshiler sheshýshi ról atqarady. Adamgershilikke, eńbeksúıgishtikke tárbıeleý kúndelikti balabaqsha ómirinde, tárbıeshiniń jumys kúnin uıymdastyrý prosesinde, oıyn jáne oqý isinde josparly týrde qamtylady. Tárbıeshiniń tártibi, is - qımyly, balalarmen, úlkendermen qarym - qatynasy kishkentaı sábıler úshin úlgi bolyp, olardyń jeke basynyń qalyptasýyna yqpal etedi. Balabaqsha men otbasy arasyndaǵy tyǵyzdyq artqan saıyn búldirshinderimzdiń adamgershilik qundy qasıetteri arta túsedi. Osydan kelip, búldirshinderimizde jaqsy qylyqtar, ujymdyq qarym - qatynas, adamgershilik sezimderi, eńbeksúıgishtik, úlkender eńbegin qurmetteý, jaýapkershilik, patrıottyq sezimder týraly túsinikter qalyptasady. Kishkentaı bóbekterimiz adamgershilik qasıetterdi ata - anasynan, úlkenderden, tárbıeshilerden nasıhattaý arqyly emes, tek shynaıy kórý, seziný qatynasynda alady. Adamgershiliktiń qundy qasıetteriniń negizi otbasynda qalyptasady,
Adamgershilik tárbıe otbasynan bastaý alatyn bolǵandyqtan ınabattylyq, meıirimdilik, ana sútimen, ana tilimen keletini anyq. Sol sebepti halyq danalyǵy: «Sútpen bitken minez, súıekpen ketedi» beker aıtpaǵan. Dana, oıshyl Abaı atamyz bul týraly bylaı degen: «balaǵa minez úsh alýan adamnan juǵady; birinshi – ata - anasynan, ekinshi – ustazynan, úshinshi – qurbysynan».
Adamgershilik ár adamǵa tán asyl qasıetter. Adamgershiliktiń qaınar kózi – halqynda, otbasynda, olardyń ónerlerinde, ádet - ǵurpynda. Ár adam adamgershilikti kúndelikti turmys – tirshiliginen, ózin qorshaǵan tabıǵattan boıyna sińiredi.
Qazaq halqy balany jastaıynan jaqsy ádetterge baýlyǵan. «Úlkendi syıla, jolyn kespe» degen ulaǵatty, tyıym sózderdiń máni zor. Bala boıyna kishipeıildilik, sypaıylyq, syılastyq sıaqty qasıetterdi sińire bilsek, adamgershilik tárbıesiniń jemisine bólenetinimiz anyq!
Tárbıeniń altyn besigi - balabaqshamyzdaǵy sábılerimizdi adam balasyna tán asyl qasıetterge, adamgershilikke tárbıeleýden jalyqpaıyq!
You Might Also Like
