Baıandama: Dıdaktıkalyq oıyndar arqyly balalardyń logıkalyq oılaý qabiletin damytý.
Baıandama: Dıdaktıkalyq oıyndar arqyly balalardyń logıkalyq oılaý qabiletin damytý.
Dıdaktıkalyq oıyndar arqyly balalardyń logıkalyq oılaý qabiletin damytý. «Balanyń qıaly, ásirese, oıynda jaryqqa shyǵady. Oıyn balaǵa kádimgideı bir jumys. Oınaǵanda bala janyndaǵy áserlermen paıdalanady. Aınalasyndaǵy turmysta neni kórse, sony isteıdi.» M. Jumabaev. Logıka degenimiz oılaýdy durys qurýdyń zańdary men formalary, erejeleri jáıli fılosofıalyq ǵylym. Logıka páni negizinen adamnyń oılaý úrdisin zertteıdi. Al oılaý degenimiz alýan túrli astary bar asa kúrdeli proses. Logıka oılaý úrdisin eń aldymen dúnıeni tanyp bilýdiń nátıjesi, syrtqy dúnıedegi zattar men qubylystardyń oı - sanada beınelenýi dep qarap, sol beınelenýdiń durys formalary men zańdaryn, erejelerin qarastyrady. Logıkalyq oılaý ereksheligi - qorytyndylardyń qısyndylyǵyna, olardyń shyndyqqa saı kelýinde. Logıkaǵa túsken qubylys túsindiriledi, sebepterdi men saldarlary qatesiz anyqtalady. Uǵymdar arasyndaǵy baılanystar men qatynastar logıkalyq jolmen ashylady. Bul baılanystar men qatynastardyń durystyǵyn teriske shyǵarýǵa bolmaıtyny pikirlerde kórsetiledi. Qazaqstan Respýblıkasynyń memlekettik jalpyǵa mindetti bilim berý standartynda « Jalpy erejeler» bóliminde: Mektepke deıingi tárbıe men oqytý uıymdaryna arnalǵan dıdaktıkalyq oqý quraldary men ádistemelik nusqaýlardy ázirleý dep aıtylǵan. Tárbıeshiniń aldynda túrli oıyndardy qoldaný, shyǵarmashylyqty, derbestikti, erik sapalaryn damytý mindetteri tur. Oıyn ústinde balalar jańa zattardyń qoldanylýyn, olarmen áreket jasaý túrlerin, adamdarmen qarym - qatynasqa túsý joldaryn meńgeredi. Oılaý degenimiz, eń aldymen shyndyq dúnıeniń adam mıynda beınelenýi bolyp tabylady. Cebebi, zattar men qubylystardyń sezim músheleri arqyly tanyp bilýge bolmaıtyn ishki qasıetterin, mánimen syryn tek aqyl - oı arqyly, oı qorytyndylar jasaý arqyly ǵana tanyp bile alamyz. Sondyqtan mektepaldy daıarlyq toptarynda, eresekter toptarynda balanyń kórneki - árekettik jáne kórneki - beınelilik oılaý túrlerin berik qalyptastyryp, sózdik logıkalyq oılaý túrlerin birtindep damytýǵa baılanysty jumystar júrgizilýi qajet. Kórneki - árekettik oılaý - naqty zattardy paıdalanyp, belgili bir maqsatty sheshýdi kózdeıdi. Oılaýdyń bul túrin qalyptastyrý arqyly balanyń boıynda óziniń is – áreketin sanaly basqarý jáne baqylaý, baǵyttap, oılastyryp áreket etý qabileti damytylady. Kórneki - áreketti oılaýdy jetildirýdiń negizgi joldarynyń biri, balalardyń aldyna bir belgili maqsat qoıa otyryp, oıynshyqtarmen, qurylys zattarymen jumys júrgizý kózdeledi. Mysaly: «Nesi uqsaıdy, qandaı aıyrmashylyǵy bar?», «Qaısysy artyq?» oıyny arqyly balalar eki zatty salystyryp, aıyrmashylyǵyn aıta alady. Nemese «Bir sózben ata» oıyny arqyly balalardyń zattardy jınaı bilý qabileti damıdy. Kórneki - beınelilik oılaý - zattardyń beınelerimen oıda áreket ete otyryp, belgili bir maqsatty sheshýdi kózdeıdi. Oılaýdyń bul túrin qalyptastyrý arqyly balanyń boıynda maqsatqa jetýdiń ártúrli joldaryn, ártúrli baǵyttaryn, ártúrli ádis - tásilderin tabý qabileti damıdy. Jetildirý joldary: syzbalarmen jumys, tizbek qurý, ústelge qoıyp oınalatyn arnaıy oıyndar (shahmat, teksheni laqtyrý arqyly oınalatyn oıyndar). Sózdik - logıkalyq oılaý - sóz nemese belgi arqyly beınelengen uǵymdarmen naqty erejelerge baǵyna áreket ete otyryp, belgili bir maqsatty sheshýdi kózdeıdi. Oılaýdyń bul túrin qalyptastyrý arqyly balanyń boıynda paıymdaý jáne sol paıymdaý arqyly berilgen sharttan aýytqymaı naqty qorytyndy shyǵara bilý qabileti damıdy. Mektep jasyna deıingi balalardyń sózdik - logıkalyq oılaýyn damytý quraly retinde jumbaqtardy, qyzyqty esepterdi, logıkalyq jattyǵýlardy, san - alýan sózjumbaq, rebýstardy, logıkalyq oıyndardy t. b paıdalanýǵa bolady. Qorytyndylaı kele, balanyń jan – jaqty úılesimdi damýy - oılaýdyń ár túriniń ózindik mańyzdylyǵyn eskere otyryp dáris berýde dep aıtýǵa bolady. Olaı bolsa, mektepke deıingi balalardyń aqyl - oı tárbıesi aınaladaǵy qubylysty durys tanyp bilýdiń, olardyń arasyndaǵy sebepshi baılanystardy dál túsinýdiń alǵashqy negizin qalaıdy. Aqyl - oıdyń damýy balanyń ózin qorshaǵan dúnıe týraly alǵashqy málimetterdi ıgerýiniń nátıjesinde iske asady.
SHQO, Aıagóz aýdany
№3 Aqtoǵaı bala baqsha bóbek - jaıy QMQK
Tárbıeshi: Rýzeva G. K.
Baıandama: Dıdaktıkalyq oıyndar arqyly balalardyń logıkalyq oılaý qabiletin damytý. júkteý
Dıdaktıkalyq oıyndar arqyly balalardyń logıkalyq oılaý qabiletin damytý. «Balanyń qıaly, ásirese, oıynda jaryqqa shyǵady. Oıyn balaǵa kádimgideı bir jumys. Oınaǵanda bala janyndaǵy áserlermen paıdalanady. Aınalasyndaǵy turmysta neni kórse, sony isteıdi.» M. Jumabaev. Logıka degenimiz oılaýdy durys qurýdyń zańdary men formalary, erejeleri jáıli fılosofıalyq ǵylym. Logıka páni negizinen adamnyń oılaý úrdisin zertteıdi. Al oılaý degenimiz alýan túrli astary bar asa kúrdeli proses. Logıka oılaý úrdisin eń aldymen dúnıeni tanyp bilýdiń nátıjesi, syrtqy dúnıedegi zattar men qubylystardyń oı - sanada beınelenýi dep qarap, sol beınelenýdiń durys formalary men zańdaryn, erejelerin qarastyrady. Logıkalyq oılaý ereksheligi - qorytyndylardyń qısyndylyǵyna, olardyń shyndyqqa saı kelýinde. Logıkaǵa túsken qubylys túsindiriledi, sebepterdi men saldarlary qatesiz anyqtalady. Uǵymdar arasyndaǵy baılanystar men qatynastar logıkalyq jolmen ashylady. Bul baılanystar men qatynastardyń durystyǵyn teriske shyǵarýǵa bolmaıtyny pikirlerde kórsetiledi. Qazaqstan Respýblıkasynyń memlekettik jalpyǵa mindetti bilim berý standartynda « Jalpy erejeler» bóliminde: Mektepke deıingi tárbıe men oqytý uıymdaryna arnalǵan dıdaktıkalyq oqý quraldary men ádistemelik nusqaýlardy ázirleý dep aıtylǵan. Tárbıeshiniń aldynda túrli oıyndardy qoldaný, shyǵarmashylyqty, derbestikti, erik sapalaryn damytý mindetteri tur. Oıyn ústinde balalar jańa zattardyń qoldanylýyn, olarmen áreket jasaý túrlerin, adamdarmen qarym - qatynasqa túsý joldaryn meńgeredi. Oılaý degenimiz, eń aldymen shyndyq dúnıeniń adam mıynda beınelenýi bolyp tabylady. Cebebi, zattar men qubylystardyń sezim músheleri arqyly tanyp bilýge bolmaıtyn ishki qasıetterin, mánimen syryn tek aqyl - oı arqyly, oı qorytyndylar jasaý arqyly ǵana tanyp bile alamyz. Sondyqtan mektepaldy daıarlyq toptarynda, eresekter toptarynda balanyń kórneki - árekettik jáne kórneki - beınelilik oılaý túrlerin berik qalyptastyryp, sózdik logıkalyq oılaý túrlerin birtindep damytýǵa baılanysty jumystar júrgizilýi qajet. Kórneki - árekettik oılaý - naqty zattardy paıdalanyp, belgili bir maqsatty sheshýdi kózdeıdi. Oılaýdyń bul túrin qalyptastyrý arqyly balanyń boıynda óziniń is – áreketin sanaly basqarý jáne baqylaý, baǵyttap, oılastyryp áreket etý qabileti damytylady. Kórneki - áreketti oılaýdy jetildirýdiń negizgi joldarynyń biri, balalardyń aldyna bir belgili maqsat qoıa otyryp, oıynshyqtarmen, qurylys zattarymen jumys júrgizý kózdeledi. Mysaly: «Nesi uqsaıdy, qandaı aıyrmashylyǵy bar?», «Qaısysy artyq?» oıyny arqyly balalar eki zatty salystyryp, aıyrmashylyǵyn aıta alady. Nemese «Bir sózben ata» oıyny arqyly balalardyń zattardy jınaı bilý qabileti damıdy. Kórneki - beınelilik oılaý - zattardyń beınelerimen oıda áreket ete otyryp, belgili bir maqsatty sheshýdi kózdeıdi. Oılaýdyń bul túrin qalyptastyrý arqyly balanyń boıynda maqsatqa jetýdiń ártúrli joldaryn, ártúrli baǵyttaryn, ártúrli ádis - tásilderin tabý qabileti damıdy. Jetildirý joldary: syzbalarmen jumys, tizbek qurý, ústelge qoıyp oınalatyn arnaıy oıyndar (shahmat, teksheni laqtyrý arqyly oınalatyn oıyndar). Sózdik - logıkalyq oılaý - sóz nemese belgi arqyly beınelengen uǵymdarmen naqty erejelerge baǵyna áreket ete otyryp, belgili bir maqsatty sheshýdi kózdeıdi. Oılaýdyń bul túrin qalyptastyrý arqyly balanyń boıynda paıymdaý jáne sol paıymdaý arqyly berilgen sharttan aýytqymaı naqty qorytyndy shyǵara bilý qabileti damıdy. Mektep jasyna deıingi balalardyń sózdik - logıkalyq oılaýyn damytý quraly retinde jumbaqtardy, qyzyqty esepterdi, logıkalyq jattyǵýlardy, san - alýan sózjumbaq, rebýstardy, logıkalyq oıyndardy t. b paıdalanýǵa bolady. Qorytyndylaı kele, balanyń jan – jaqty úılesimdi damýy - oılaýdyń ár túriniń ózindik mańyzdylyǵyn eskere otyryp dáris berýde dep aıtýǵa bolady. Olaı bolsa, mektepke deıingi balalardyń aqyl - oı tárbıesi aınaladaǵy qubylysty durys tanyp bilýdiń, olardyń arasyndaǵy sebepshi baılanystardy dál túsinýdiń alǵashqy negizin qalaıdy. Aqyl - oıdyń damýy balanyń ózin qorshaǵan dúnıe týraly alǵashqy málimetterdi ıgerýiniń nátıjesinde iske asady.
SHQO, Aıagóz aýdany
№3 Aqtoǵaı bala baqsha bóbek - jaıy QMQK
Tárbıeshi: Rýzeva G. K.
Baıandama: Dıdaktıkalyq oıyndar arqyly balalardyń logıkalyq oılaý qabiletin damytý. júkteý
You Might Also Like
-
«Aqparattyq komýnıkasıalyq tehnologıalardy paıdalaný»
-
Baıandama: Qazaq tili jáne ádebıet sabaqtarynda syn turǵysynan oılaý tehnologıasyn paıdalanýdyń tıimdiligi
