InfoHub Logo

Masańbaı ekeýmiz bir kezde bir artelde jumys istegen edik. Ol ózi Otan soǵysynyń múgedegi bolatyn. Bul artelde múgedekterdiń betin eshkim qaqpaıtyn edi. Áli esimde, meıram bitken olarǵa aıyryqsha qýanysh ákeletin. Kásipshiler odaǵynyń jergilikti komıteti aqsha shyǵaryp, Masańbaıǵa, Masańbaı sıaqty basqa da múgedekterge baǵaly syılyqtar jasap turatyn.

Masańbaı bir meıram qarsańynda jańa úıge kóship shyqqan. Masańbaıǵa múgedekke arnalǵan mashına da bergenbiz. Masańbaı memleketten járdem de alyp turatyn. Masańbaı...

Ie, soǵysta qanyn tógip, bir aıaǵynan aıyrylyp kelgen Masańbaıdan Otany nesin aıap qaldy deısiń.

Biraq Masańbaıdyń qyzba bir minezi bar edi. Reti kelsin kelmesin «meniń maıdanda qanym tógilgen» - dep, tipti baldaǵyn ala júgiretin kezi de, keıde qıastanyp jumysqa da shyqpaı iship qalatyn kezi de bolatyn.

«Munyń qalaı, Masańbaı, somadaı bolyp uıat qoı», — dep, uıaltaıyn deseń, «Kontýjenmin ǵoı, ózimdi-ózim ustaı almaı qalamyn» — dep kinániń bárin basqa birdemege aýdara salatyn. Al artel kollektıvi Masańbaıdyń sol minezin keshire beretin. «Qaıtsyn, qany buzylǵan, kontýjen ǵoı» — dep qoıatyndar da bolatyn.

Sodan beri birneshe jyl ótti.

Mine, oıda-joqta sol Masańbaımen kezdesip qaldym. Men onymen kóshede kezdestim. Kóshede bolǵanda da... Ie, nesin jasyraıyn, Masańbaı kóringenge qolyn jaıyp, syzdy trotýarda otyr eken. Bet-aýzy kónekteı, qasynda bir bos shyny jatyr. Tuqyl aıaǵyn baldaǵynyń ústine salyp kóringenniń etegine jarmasady.

Men onyń qasyna keldim.

— Áı, týǵan, qudaı tileýińdi bersin, bala-shaǵańnyń ıgiligin kór. Qaıyr sadaqa bolsa... — dep maǵan alaqanyn soza berdi. Men otan... ıe, men oǵan qolymdy usyndym. Masańbaı shoshyp qaldy. Kózin ashty da maǵan tike qarady. Tanymaǵan túr bildirdi de, teris aınalyp ketti. İlgeri júrdim. Qulaǵyma taǵy da álgi bir qarlyqqan sherli daýys estildi.

— Qudaı tilegińdi bersin, bala-shaǵańnyń ıgiligin kór...

Al meniń kóz aldyma Masańbaıdyń jeńis jyly týǵan, Jeńis degen balasy elestedi. Aryqsha kelgen tańqy muryn anasy elestedi.

Meniń jan dúnıem shaıqalyp ketti. Bes-on tıyn baqyr úshin basqaǵa bala-shaǵasynyń ıgiligin tilep, al ózi ıgilikten bezip ketken Masańbaıdyń osyndaı halge jetýine kim kináli! Betin qaqpaıtyn, meıram saıyn baǵaly syılyq berip júretin baıaǵy kishkentaı kollektıv kináli me? Álde sol qamqorlyqty kótere almaǵan Masańbaıdyń ózi aıypty ma?

Men artelge bardym. Masańbaıdyń úıinde de boldym. Artel adamdary eski múshesin kórip qýanysyp qaldy. Baıaǵy tanys ta ystyq júzder. Uly Otan soǵysynyń baıaǵy ózim biletin múgedekteri. Tek solardyń arasynda Masańbaı ǵana joq.

— Masańbaı iship ketti ǵoı, — dep bir múgedek kúrsinip qoıdy. — Jumysqa jumalap kelmeı qoıatyn boldy. Sodan soń jarymjandar úıine tapsyryp edik. Odan da ketip qalypty.

Elden erek Masańbaıǵa ne soıqan bolǵan, apyr-aý?

Men osy suraqqa jaýap izdedim. Nesin jasyraıyn, jazýshy bolmasam da Masańbaı jaıynda áńgime jazǵym keldi, múmkin sátimen shyǵyp jarıalana qalsa, Masańbaıǵa, Masańbaı sıaqty azyp ketkenderge oı salar. Raıdan qaıtarar. Biraq qalaı jazý kerek? Neden bastaý kerek? Qalaı aıaqtaý kerek? Munyń bári men sıaqty «jazýshyǵa» ana Masańbaı ómiriniń ózindeı sheshilmes jumbaq sıaqty bolyp kórindi.

Men... ıe, men aqyl alaıyn dep synshyǵa tarttym. Ol ózi oblystyq gazette boratyp maqalalar jazyp júretin, kezdese qalsań: «Almatydaǵy ana jazýshy anadaı, myna aqyn mynadaı» — dep árkimge bir at qoıyp, aıdar taǵyp júretin ataqty synshy bolatyn.

Men barǵanda synshy kezekti maqalasyn jazyp otyr eken. Kózildirigin alyp, kózin ýqalady da, qany qashqan ash óńin maǵan burdy.

Men Masańbaı jaıyn aıta bastadym. Synshy nury taıǵan jansar kózin qabyrǵadaǵy bir núktege qadap qımylsyz tyńdady. Ashynǵan da, tolqynǵan da joq. Quptaǵany da, qarsy bolǵany da baıqalmady.

Synshy meniń áńgimemdi tyńdap boldy da, jany joq, óli daýyspen:

— Bizdiń ómirimizde mundaı nárse bolmaıdy. Bul, bul jala... — dedi.

— Qalaısha jala?.. Men muny óz kózimmen...

Synshy meni tyńdamady. Kózildirigin qalqandaı úlken qulaǵyna ildi de, qany qashqan óńin salyp, istik tumsyǵyn jazyp otyrǵan qaǵazyna taqaı berdi...

---