Dara jáne kúrdeli, bolymdy jáne bolymsyz etistikter
Atyraý qalasyndaǵy oblystyq daryndy balalarǵa arnalǵan
lıseıde orys synyptaryna qazaq til men ádebıeti muǵalimi
Kýanyshalıeva Gaýhar Kadyrovna
Qazaq tili, 6 - synyp
Gramatıkalyq taqyryby: Dara jáne kúrdeli, bolymdy jáne bolymsyz etistikter. (prostye ı slojnye, polojıtelnye ı otrısatelnye glagoly)
Leksıkalyq taqyryby: úı janýarlary (domashnıe jıvotnye)
Maqsaty: Oqýshylardyń ótken taqyryptardan alǵan bilimderin eske túsirý. Dara jáne kúrdeli, bolymdy jáne bolymsyz etistikterdi túsindirý; Balalardyń oı - órisin keńeıtý, óz oılaryn qazaq tilinde erkin jetkize bilýge daǵdylandyrý; Oqýshylardy janýarlarmen dos bolyp, olardy qorlamaýǵa úıretý.
Kútiletin nátıje
A. Úı janýarlary týraly málimet alady.
V. Úırengen jańa sózderin kúndelikti turmysta paıdalana biledi.
S. Dara jáne kúrdeli, bolymdy jáne bolymsyz etistikterdi meńgeredi.
Kerekti jabdyqtar Interaktıvti taqta, slaıd, kartochkalar taratý, kesteler, smaılıkter.
Uıymdastyrý
1. Sálemdesý
2. Tekserý
Úı tapsyrmasyn tekserý
Sergitý sáti.
«Parodıa»
1. Jylqynyń daýysyn sal
2. Qoıdyń daýysyn sal
3. Sıyrdyń daýysyn sal
4. Ittiń daýysyn sal
5. Áteshtiń daýysyn sal
6. Mysyqtyń daýysyn sal
Oqýshylar taqtada ilýli turǵan stıkerlerdi tańdap, onda jazylǵan janýardyń daýysyn salady.
Oı qozǵaý.
1. Etistik degenimiz ne?
2. Etistik qandaı suraqtarǵa jaýap beredi?
3. Tuıyq etistik týraly ne bilesińder?
4. Negizgi jáne týyndy etistikterge mysal keltirińder.
Ekranǵa rebýs qosylady. «Úı janýarlary»
Oqýshylar suraqqa jaýap berip, ótkendi eske túsiredi.
Negizgi bólim
Jańa taqyryp. (slaıd)
1. Dara: Bir ǵana sózden turatyn negizgi etistik dara etistik dep atalady.
Mysaly: bar, júr, kel
Kúrdeli: Eki ıa odan kóp quralyp, bir ǵana maǵynany bildirip, bir suraqqa jaýap berip, sóılemniń bir ǵana múshesi qyzmetin atqaratyn etistikter kúrdeli etistikter dep atalady.
Mysaly: qashyp bara jatyr, otyr eken, salyp jatyr
Bolymdy: İs - árekettiń, amal - qımyldyń júzege asqanyn, asatyndyǵyn, asýyn bildiretin forma etistiktiń bolymdy túri dep atalady.
Mysaly: bar, kóter, sóıle, shyq, jaz, kel.
Bolymsyz: İs - árekettiń, amal men qımyldyń júzege aspaýyn, oryndalmaýyn bildiretin forma etistiktiń bolymsyz túri dep atalady. Etistiktiń bolymdy túri túbir, týyndy jáne kúrdeli etistikter arqyly beriletin bolsa, onyń bolymsyz túri bolymdy etistikterdiń túbirine
– ma, - me, - ba, - be, - pa, - pe, jurnaqtar jalǵaý arqyly jasalady.
Mysaly: bar - barma, kóter - kóterme, sóıle - sóıleme, shyq - shyqpa, jaz - jazba, kel - kelme t. b.
2. Sózdikpen jumys
Tórt túlik mal - chetyre vıda domashnego skota
Shubat - napıtok ız verblújego moloka
Qymyz - napıtok ız kobylego moloka
Qyzmet etedi - slýjat
Úrkegi - pýglıvyı
Quttysy - prınosáshıı blago
Tól - prıplod, detónyshı
Paıda ákeledi - prınosát polzý.
3. Toptyq jumys.
Úı janýarlaryna qoı, jylqy, sıyr, túıe, eshki, ıt, mysyq taǵy basqalary jatady. Úı janýarlarynyń, maldyń paıdasy zor. Olardyń súti, eti - taǵam, júni men terisi - kıim. Jylqy men túıeni kólik retinde paıdalanady.
Úı janýarlary adamǵa qyzmet etedi. Túıe sútinen shubat, jylqy sútinen qymyz jasaıdy. Sıyr men eshki de sút beredi. Bizdiń halyq bul janýarlardy «tórt túlik» dep ataıdy. It úıdi kúzetedi, mysyq tyshqan aýlaıdy. Úı janýarlaryn uryp, qorlaýǵa bolmaıdy.
Túıe - maldyń úlkeni,
Jylqy - maldyń úrkegi.
Sıyr - maldyń súttisi,
Qoı - túliktiń quttysy.
1 - tapsyrma.
Aýdarý.
1 top – 1 abzas
2 top – 2 abzas
3 top – 3 abzas
2 - tapsyrma.(úsh topqa ortaq)
Mátinnen etistikterdi taýyp, túrlerine ajyratý.
3 - tapsyrma.
Mátin boıynsha sýret salyp, túsindirip berý
Qorytyndy
«Jáshiktegi suraqtar» oıyny.
1. Qandaı úı janýarlary bar?
2. Úı janýarlarynyń paıdasy qandaı?
3. Etistik degenimiz ne?
4. Dara etistikke mysal (prımer) aıt.
5. Kúrdeli etistikke mysal aıt
6. Bolymdy etistikke mysal aıt
7. Bolymsyz etistikke mysal aıt
8. Jylqynyń súti?
9. Túıeniń súti?
10. Qazaq halqynda neshe túlik bar?
Oqýshylar suraqtarǵa jaýap beredi.
Baǵalaý Oqýshylardy sabaq ýaqytyndaǵy belsendilikteri arqyly baǵalaý.
Úıge tapsyrma 130 bettegi ekinshi tapsyrma.
lıseıde orys synyptaryna qazaq til men ádebıeti muǵalimi
Kýanyshalıeva Gaýhar Kadyrovna
Qazaq tili, 6 - synyp
Gramatıkalyq taqyryby: Dara jáne kúrdeli, bolymdy jáne bolymsyz etistikter. (prostye ı slojnye, polojıtelnye ı otrısatelnye glagoly)
Leksıkalyq taqyryby: úı janýarlary (domashnıe jıvotnye)
Maqsaty: Oqýshylardyń ótken taqyryptardan alǵan bilimderin eske túsirý. Dara jáne kúrdeli, bolymdy jáne bolymsyz etistikterdi túsindirý; Balalardyń oı - órisin keńeıtý, óz oılaryn qazaq tilinde erkin jetkize bilýge daǵdylandyrý; Oqýshylardy janýarlarmen dos bolyp, olardy qorlamaýǵa úıretý.
Kútiletin nátıje
A. Úı janýarlary týraly málimet alady.
V. Úırengen jańa sózderin kúndelikti turmysta paıdalana biledi.
S. Dara jáne kúrdeli, bolymdy jáne bolymsyz etistikterdi meńgeredi.
Kerekti jabdyqtar Interaktıvti taqta, slaıd, kartochkalar taratý, kesteler, smaılıkter.
Uıymdastyrý
1. Sálemdesý
2. Tekserý
Úı tapsyrmasyn tekserý
Sergitý sáti.
«Parodıa»
1. Jylqynyń daýysyn sal
2. Qoıdyń daýysyn sal
3. Sıyrdyń daýysyn sal
4. Ittiń daýysyn sal
5. Áteshtiń daýysyn sal
6. Mysyqtyń daýysyn sal
Oqýshylar taqtada ilýli turǵan stıkerlerdi tańdap, onda jazylǵan janýardyń daýysyn salady.
Oı qozǵaý.
1. Etistik degenimiz ne?
2. Etistik qandaı suraqtarǵa jaýap beredi?
3. Tuıyq etistik týraly ne bilesińder?
4. Negizgi jáne týyndy etistikterge mysal keltirińder.
Ekranǵa rebýs qosylady. «Úı janýarlary»
Oqýshylar suraqqa jaýap berip, ótkendi eske túsiredi.
Negizgi bólim
Jańa taqyryp. (slaıd)
1. Dara: Bir ǵana sózden turatyn negizgi etistik dara etistik dep atalady.
Mysaly: bar, júr, kel
Kúrdeli: Eki ıa odan kóp quralyp, bir ǵana maǵynany bildirip, bir suraqqa jaýap berip, sóılemniń bir ǵana múshesi qyzmetin atqaratyn etistikter kúrdeli etistikter dep atalady.
Mysaly: qashyp bara jatyr, otyr eken, salyp jatyr
Bolymdy: İs - árekettiń, amal - qımyldyń júzege asqanyn, asatyndyǵyn, asýyn bildiretin forma etistiktiń bolymdy túri dep atalady.
Mysaly: bar, kóter, sóıle, shyq, jaz, kel.
Bolymsyz: İs - árekettiń, amal men qımyldyń júzege aspaýyn, oryndalmaýyn bildiretin forma etistiktiń bolymsyz túri dep atalady. Etistiktiń bolymdy túri túbir, týyndy jáne kúrdeli etistikter arqyly beriletin bolsa, onyń bolymsyz túri bolymdy etistikterdiń túbirine
– ma, - me, - ba, - be, - pa, - pe, jurnaqtar jalǵaý arqyly jasalady.
Mysaly: bar - barma, kóter - kóterme, sóıle - sóıleme, shyq - shyqpa, jaz - jazba, kel - kelme t. b.
2. Sózdikpen jumys
Tórt túlik mal - chetyre vıda domashnego skota
Shubat - napıtok ız verblújego moloka
Qymyz - napıtok ız kobylego moloka
Qyzmet etedi - slýjat
Úrkegi - pýglıvyı
Quttysy - prınosáshıı blago
Tól - prıplod, detónyshı
Paıda ákeledi - prınosát polzý.
3. Toptyq jumys.
Úı janýarlaryna qoı, jylqy, sıyr, túıe, eshki, ıt, mysyq taǵy basqalary jatady. Úı janýarlarynyń, maldyń paıdasy zor. Olardyń súti, eti - taǵam, júni men terisi - kıim. Jylqy men túıeni kólik retinde paıdalanady.
Úı janýarlary adamǵa qyzmet etedi. Túıe sútinen shubat, jylqy sútinen qymyz jasaıdy. Sıyr men eshki de sút beredi. Bizdiń halyq bul janýarlardy «tórt túlik» dep ataıdy. It úıdi kúzetedi, mysyq tyshqan aýlaıdy. Úı janýarlaryn uryp, qorlaýǵa bolmaıdy.
Túıe - maldyń úlkeni,
Jylqy - maldyń úrkegi.
Sıyr - maldyń súttisi,
Qoı - túliktiń quttysy.
1 - tapsyrma.
Aýdarý.
1 top – 1 abzas
2 top – 2 abzas
3 top – 3 abzas
2 - tapsyrma.(úsh topqa ortaq)
Mátinnen etistikterdi taýyp, túrlerine ajyratý.
3 - tapsyrma.
Mátin boıynsha sýret salyp, túsindirip berý
Qorytyndy
«Jáshiktegi suraqtar» oıyny.
1. Qandaı úı janýarlary bar?
2. Úı janýarlarynyń paıdasy qandaı?
3. Etistik degenimiz ne?
4. Dara etistikke mysal (prımer) aıt.
5. Kúrdeli etistikke mysal aıt
6. Bolymdy etistikke mysal aıt
7. Bolymsyz etistikke mysal aıt
8. Jylqynyń súti?
9. Túıeniń súti?
10. Qazaq halqynda neshe túlik bar?
Oqýshylar suraqtarǵa jaýap beredi.
Baǵalaý Oqýshylardy sabaq ýaqytyndaǵy belsendilikteri arqyly baǵalaý.
Úıge tapsyrma 130 bettegi ekinshi tapsyrma.
You Might Also Like
