InfoHub Logo

Sabaqtyń taqyryby: §43 Elektr qyzdyrǵysh quraldar. Qyzdyrý shamdary.
§44 Qysqa tuıyqtalý. Balqymaly saqtandyrǵyshtar.
Sabaqtyń maqsaty:
Bilimdilik: Elektrqyzdyrǵysh quraldar týraly jáne qyzdyrý shamdary jaıly oqýshylarǵa maǵlumat berý jáne úıretý.
Damytýshylyq: Oqýshylardy qyzdyrý elementiniń qandaı materıaldan jasalǵanyn óz betinshe tapqyza otyryp, bilim, bilik daǵdysyn damytý.
Tárbıelik: Oqýshylardy súıispenshilikke, qabilettilikke, tazalyqqa tárbıeleý.
Sabaqtyń túri: Intellektýaldy oıyn, qorytyndylaý, júıeleý sabaǵy
Sabaqtyń tıpi: Jańa bilim berý
Sabaqtyń ádisi men tásilderi: túsindirmeli, suraq - jaýap
Kórnekilikter: derbes kompúter, plakat, úlestirmeli materıaldar, sýretter.
Pánaralyq baılanys: matematıka, tarıh

Sabaq barysy:
İ. Uıymdastyrý kezeńi
a) Oqýshylarmen sálemdesý;
b) Oqýshylardy túgendeý;
c) Synypty 2 topqa bólý; I top:«Qyzdyrý shamy»; II top:«Tok kúshi»;
Saıystyń júrgizilý barysymen tanystyrý.
d) Oqýshylardyń zeıinin jańa sabaqqa aýdarý;

II. Úı tapsyrmasyn tekserý: «Zerekter» aıaldamasy
1. Eki toptan eki oqýshyny taqtaǵa 29 - jattyǵýdyń №5 - 6 esepterin oryndatý;

III. Jan - jaqty bilimin tekserý
1. «Tapsyrmalar» aıaldamasynda eki topty quraldardyń sıpatyn suraý arqyly jarystyrý;
2. «Qupıalar» aıaldamasynda anyqtama kestesin eki topqa birdeı oryndatý; Nátıjesin taqtaǵa jazý;

IV. Jańa materıaldy ıgerýge daıyndyq.
Elektr qyzdyrǵysh quraldar. Qyzdyrý shamdary. Qysqa tuıyqtalý. Balqymaly saqtandyrǵyshtar.

V. Jańa sabaqty túsindirý: «Aqparat» aıaldamasy
Eń alǵashqy elektr shamdar, osy ýaqytqa deıin paıdalanylyp júrgen, qyzdyrý shamdary b. t. Olardyń jaryq kózi adam kóziniń qabyldaýyna optımaldy b. t. Biraq olardyń eleýli kemshiligi bar: jýyq shamamen olardyń 95% energıasy jylýǵa aınalady, al 5% ǵana jaryq kóziniń úlesine qalady.
Elektr shamynyń bir ǵana ónertapqyshy joq. Shamnyń tarıhy ár túrli ýaqytta, ár túrli adamdardyń ashqan jańalyqtarynyń tizbeginen turady. Lodygın eń birinshi bolyp shamǵa vólfram symyn qoldandy jáne qyzdyrǵysh symdy spırál pishinde oraýdy usyndy. Lodygın eń birinshi shamnan aýany soryp aldy, sóıtip ol shamnyń qoldaný merzimin kóp esege arttyrdy. Lodygınniń taǵy bir jańalyǵy shamdy ınertti gazǵa toltyryp, qoldaný merzimin arttyrýǵa baǵyttaldy.
1876 jyly 23 - shi naýryzda P. N. Iablochkov (1847 - 1894) dúnıejúzinde birinshi bolyp elektr shamyn jasaýǵa patent aldy. Orystyń elektrotehnıgi P. N. Iablochkov «Iablochkov shamy» dep atalatyn elektr doǵaly sham jasady. Mundaı shamdar 1878 jyly Parıjdiń alańdary men kóshelerinde ornatyldy, al keıin Moskva men Peterbýrgte paıda boldy.